De 1.794 hartpatiënten van wie de gegevens gebruikt werden voor de studie maken deel uit van het Utrecht Cardiovascular Cohort-Second Manifestations of ARTerial disease ( UCC-SMART) cohort. De prospectieve cohortstudie (een doorlopend onderzoek met een grote groep deelnemers) is begonnen in 1996. Vanaf 2006 werd van jaarlijks 350 patiënten (of hoeveel daarvan op de oproep reageerden) gekeken hoe ze er inmiddels aan toe waren in vergelijking met hun eerste opname, gemiddeld 9,9 jaar geleden voor het vervolgonderzoek. De gegevens uit de follow up werden gelegd naast de gegevens van de baseline, de uitgangspositie.

hs-CRP
Als maatstaf van de verbetering of verslechtering is de CRP-waarde in hun bloed aangehouden. C-reactief proteïne is een zogeheten acutefase eiwit, dat in de lever wordt aangemaakt als reactie op een ontsteking. Het verloop van de behandeling van een longontsteking bijvoorbeeld kan afgemeten worden aan het gehalte CRP dat in het bloed aangetoond wordt bij opeenvolgende labbepalingen.

Als onderliggende oorzaak voor cardiovasculaire aandoeningen wordt gekeken naar de zogeheten systemische lage graad inflammatie, de permanente, sluimerende ontsteking in het lichaam. Om die te bepalen wordt het ultra-sensitieve CRP, hs-CRP, gemeten. Dat zijn kleine hoeveelheden CRP die bij verder gezonde mensen meetbaar zijn in afwezigheid van ontstekingen die veel CRP opleveren. Hoe hoger het hs-CRP, hoe groter het risico op hart- en vaatziekten.

Matig alcoholgebruik (tot 10 glazen per week) bleek zelfs een beperkte beschermende werking op de inflammatie te hebben in dit onderzoek
Atherosclerose
Ogenschijnlijk gezonde mensen kunnen zonder dat ze er last van hebben een flinke mate van inflammatie vertonen. Samen met een verhoogd cholesterol wordt inflammatie als belangrijkste oorzaak gezien van atherosclerose, het vernauwen van bloedvaten door afzetting van vetdeeltjes en calcium aan de binnenkant van de aderen. Dat kan leiden tot acute aandoeningen van het hart en de hersenen.

De inflammatie en het verhoogde cholesterol zijn vaak het gevolg van een langdurig volgehouden ongezonde leefstijl. Bij de deelnemers aan de Utrechtse studie leidde dat tot eerdere hart- en vaatziekten. In de studie waren roken, lichaamsgewicht, lichamelijke activiteit en alcoholgebruik de belangrijkste factoren van de hartgezondheid. De eerste drie kwamen terug in het gemeten hs-CRP-peil, de alcohol niet. Matig alcoholgebruik (tot 10 glazen per week) bleek zelfs een beperkte beschermende werking op de inflammatie te hebben in dit onderzoek.

74% woog bij het vervolgonderzoek even zwaar als aan het begin, 76% deed even veel of weinig aan beweging, 83% dronk nog evenveel
Opmerkelijk is dat in het Utrechtse onderzoek niet werd gekeken naar voeding. Niet naar kwantiteit en niet naar kwaliteit. In de toe- of afname van het lichaamsgewicht, dat wel een belangrijke factor in hartgezondheid is, speelt voeding uiteraard wel een rol, maar dat bleef verder buiten beschouwing. De drie andere factoren van de leefstijl werden in het vervolgonderzoek per patiënt in kaart gebracht.

Beïnvloedbare factoren
“De meerderheid van de patiënten veranderden hun leefstijlgewoonten niet tijdens de follow-up, met betrekking tot roken, lichaamsbeweging, gewicht en alcoholgebruik,” schrijven de onderzoekers. Een deprimerende conclusie uit de data is dat de Utrechtse hartpatiënten hardleers bleken te zijn. 261 patiënten waren weliswaar gestopt met roken, maar 51 waren begonnen. 74% woog bij het vervolgonderzoek even zwaar als aan het begin, 76% deed even veel of weinig aan beweging, 83% dronk nog evenveel. De 6% die het hoogst scoorde op de rangschikking naar leefstijlverbetering hadden ook de de grootste daling van hun CRP-waarde.

Stoppen met roken, sporten en afvallen zijn voor hartpatiënten beïnvloedbare factoren van hun gezondheid. Nog zonder hun voedingsgewoonten te veranderen zouden ze zelf veel kunnen doen om een tweede hartaanval te voorkomen. Het Utrechtse onderzoek laat zien dat veel patiënten, althans in dit cohort, daartoe niet bereid of in staat waren.
Dit artikel afdrukken