Twee nieuwe publicaties hebben de pretentie het laatste woord over hun object van onderzoek te spreken. In een paar woorden: eet gerust elke dag een ei, het schaadt de gezondheid niet. Maar gebruik geen kokosvet met het idee dat het gezond spul is. Wist je trouwens dat laurinevetzuur uit kokos virusdodend schijnt te zijn…
Om met het ei te beginnen: dat is niet meer de gevaarlijke cholesterolbom die het was volgens onderzoekers uit vorige decennia, zoals professor Martijn Katan.
De afgelopen jaren is veel veranderd in de kijk op verzadigd vet, cholesterol en hart- en vaatziekten. Overeind is blijven staan dat hoge bloedwaarden van cholesterol en verzadigd vet een relatie hebben met hart- en vaatziekten. Maar het eten van eieren en vlees heeft niet de verhogende werking op die bloedwaarden zoals dat destijds werd aangenomen. Het lichaam regelt zelf de opname en aanmaak van cholesterol, een essentiële bouwstof.
Het inboeten aan kracht van de verzadigdvetdoctrine van de afgelopen halve eeuw is zowel te danken aan verbeterde onderzoekstechnieken als aan de analyse van de besluitvormingsprocedures die de doctrine hebben gevormd. Die analyse heeft aan het licht gebracht dat voedingsadvies politiek gemotiveerd kan zijn, en niet wetenschappelijk.
Geoxideerde cholesterol
Verzadigd vet in voeding bestaat uit verschillende soorten vetzuren, alle met verschillende metabole effecten. Dierlijk vet bevat bovendien ook onverzadigde vetzuren, die juist goed zijn voor het hart. Eieren bevatten veel cholesterol, maar het eten daarvan verhoogt niet noemenswaardig de schadelijke soort geoxideerde cholesterol (oxLDL) die bijdraagt aan atherosclerose.
“We vonden geen significante verbanden tussen de consumptie van eieren en vetten in het bloed, sterfte of ernstige gevallen van hart- en vaatziekten”. Dat is de uitkomst van het onderzoek dat resulteerde in de publicatie met de titel ‘Association of egg intake with blood lipids, cardiovascular disease, and mortality in 177,000 people in 50 countries’ in The American Journal of Clinical Nutrition.
Rekenwerk
Dat zijn veel mensen in veel landen, maar het blijft een ‘associatie’, een relatie. En dat is geen oorzakelijk verband, zullen de critici van epidemiologisch rekenwerk roepen. De bewijskracht van dit soort onderzoek, dat uit de hoek van de Canadese PURE-studie komt, is onderhevig aan discussie.
PURE is een groots opgezette, doorlopende prospectieve observationele studie, die ‘de oorzaak van de oorzaken’ van welvaartziektes probeert te achterhalen. Het ‘prospectieve’ houdt in dat het cohort gevolgd wordt, over jaren. Dat geeft een betrouwbaarder beeld dan een retrospectieve studie. Sommige sceptici rennen niettemin naar de uitgang als ze het woord ‘PURE’ horen. Maar toch: het eiereten is nu afgestreept door PURE.
Cholesterolsceptici
In het brede veld van de meer of minder wetenschappelijke bestudering van voeding in relatie tot de volksgezondheid waren al veel langer stemmen te horen die het ei verdedigden. Onder andere die van de cholesterolsceptici, die zo luidruchtig waren dat ze in 2007 zelfs het tv-programma Radar haalden.
De opvatting dat verzadigd vet niet slecht is, maar juist goed, gaat nog verder terug en heeft vele proponenten. Een speciale plek in het enthousiasme voor verzadigd vet wordt ingenomen door kokosvet. Of kokosolie, naar gelang de vloeibaarheid. Maar anders dan de vroege verdedigers van het ei krijgt de voorhoede van kokosvet de wetenschap niet aan zijn kant.
De titel van het artikel in het vakblad Circulation verraadt al iets van de onderliggende strijd van de onderzoekers, namelijk die tegen de beeldvorming: ‘Coconut Oil’s Health Halo a Mirage, Clinical Trials Suggest’. Het aureool van gezondheid dat kokosvet heeft is een illusie, blijkt volgens hen uit klinische onderzoeken. De New York Times stelde in 2016 na een enquete onder lezers vast dat 72% kokosvet als een gezonde vetsoort beschouwde.
Klinische trials hebben qua bewijskracht meer status dan epidemiologisch onderzoek. Singaporese onderzoekers vergeleken 17 klinische studie met elkaar. In elk van die trials werd kokosvet vergeleken met een andere vetstof, meestal een andere plantaardige olie. In die vergelijkingen kwam kokosvet er steeds slecht af. Er bleef niets over van de claims van kokosvetenthousiastelingen. Het verlaagde niet, maar verhoogde het LDL aanzienlijk. Het verbeterde niet de markers in het bloed van andere vetten, noch van de glucosehuishouding of van inflammatie.
Laurinezuur
Verder blijkt niets van de gunstige werking van het laurinezuur, waar kokosvet voor de helft uit bestaat, op de onderzochte niveau’s van de vetten in het bloed. Omdat laurinezuur een middellangketenvetzuur is, zou het zich anders gedragen dan andere verzadigde vetzuren, die lange ruggengraten van koolstofatomen hebben. Maar daar was niets van aangetoond, aldus de onderzoekers.
In 2003 was (onder meer door prof. Katan) al aangetoond dat laurinezuur “een gunstiger effect op het totaal: HDL-cholesterol [had] dan elk ander vetzuur, zowel verzadigd als onverzadigd”. Het verhoogt zowel LDL als HDL en zou dus neutraal zijn, maar het effect van een hoger HDL (het ‘goede’ cholesterol) op hart- en vaatziekten is gering, stellen de onderzoekers. De bottomline: kokosvet is een verzadigd vet met de nadelen van andere verzadigde vetten en verdient niet het aureool van een gezond vet. Dat primitieve volkeren kerngezond blijven op een dieet van kokosnoten – een vaak gehoord argument – is niet te danken aan het vet, maar aan het vezel- en antioxidanten rijke vruchtvlees van de kokosnoot, dat maar weinig vet bevat.
Is dit het laatste woord over kokosvet? Waarschijnlijk niet. Een belangrijk gegeven, dat de verhoging van vetdeeltjes, waaronder cholesterol, in het bloed irrelevant maakt, is dat gezonde, actieve mensen er geen last van hebben. Zij verbranden dat vet in hun spieren. En geloof in kokosvet komt veel voor onder mensen met een gezonde leefstijl.
Daarnaast verschilt de kwaliteit van kokosvet enorm. Uit geraffineerd kokosvet zijn juist de heilzame stoffen van ruwe kokosvet verdwenen. Ook is het aandeel laurinezuur daarin verminderd. En juist dat laurinezuur heeft een belangrijke plaats in een ketogeen dieet, dat ook als interventie bij neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer wordt gebruikt. Het bewijs daarvoor is nog anekdotisch, het enthousiasme evenwel groot.
Ook komt laurinezuur voor in moedermelk, waar het een anti-microbiologische werking heeft. Het doodt ongewenste bacterieën en virussen…
Dit artikel afdrukken
Het eten van eieren en vlees heeft niet de verhogende werking op die bloedwaarden zoals dat destijds werd aangenomenBloedwaarden
De afgelopen jaren is veel veranderd in de kijk op verzadigd vet, cholesterol en hart- en vaatziekten. Overeind is blijven staan dat hoge bloedwaarden van cholesterol en verzadigd vet een relatie hebben met hart- en vaatziekten. Maar het eten van eieren en vlees heeft niet de verhogende werking op die bloedwaarden zoals dat destijds werd aangenomen. Het lichaam regelt zelf de opname en aanmaak van cholesterol, een essentiële bouwstof.
Het inboeten aan kracht van de verzadigdvetdoctrine van de afgelopen halve eeuw is zowel te danken aan verbeterde onderzoekstechnieken als aan de analyse van de besluitvormingsprocedures die de doctrine hebben gevormd. Die analyse heeft aan het licht gebracht dat voedingsadvies politiek gemotiveerd kan zijn, en niet wetenschappelijk.
Geoxideerde cholesterol
Verzadigd vet in voeding bestaat uit verschillende soorten vetzuren, alle met verschillende metabole effecten. Dierlijk vet bevat bovendien ook onverzadigde vetzuren, die juist goed zijn voor het hart. Eieren bevatten veel cholesterol, maar het eten daarvan verhoogt niet noemenswaardig de schadelijke soort geoxideerde cholesterol (oxLDL) die bijdraagt aan atherosclerose.
“We vonden geen significante verbanden tussen de consumptie van eieren en vetten in het bloed, sterfte of ernstige gevallen van hart- en vaatziekten”. Dat is de uitkomst van het onderzoek dat resulteerde in de publicatie met de titel ‘Association of egg intake with blood lipids, cardiovascular disease, and mortality in 177,000 people in 50 countries’ in The American Journal of Clinical Nutrition.
Rekenwerk
Dat zijn veel mensen in veel landen, maar het blijft een ‘associatie’, een relatie. En dat is geen oorzakelijk verband, zullen de critici van epidemiologisch rekenwerk roepen. De bewijskracht van dit soort onderzoek, dat uit de hoek van de Canadese PURE-studie komt, is onderhevig aan discussie.
PURE is een groots opgezette, doorlopende prospectieve observationele studie, die ‘de oorzaak van de oorzaken’ van welvaartziektes probeert te achterhalen. Het ‘prospectieve’ houdt in dat het cohort gevolgd wordt, over jaren. Dat geeft een betrouwbaarder beeld dan een retrospectieve studie. Sommige sceptici rennen niettemin naar de uitgang als ze het woord ‘PURE’ horen. Maar toch: het eiereten is nu afgestreept door PURE.
Cholesterolsceptici
In het brede veld van de meer of minder wetenschappelijke bestudering van voeding in relatie tot de volksgezondheid waren al veel langer stemmen te horen die het ei verdedigden. Onder andere die van de cholesterolsceptici, die zo luidruchtig waren dat ze in 2007 zelfs het tv-programma Radar haalden.
De opvatting dat verzadigd vet niet slecht is, maar juist goed, gaat nog verder terug en heeft vele proponenten. Een speciale plek in het enthousiasme voor verzadigd vet wordt ingenomen door kokosvet. Of kokosolie, naar gelang de vloeibaarheid. Maar anders dan de vroege verdedigers van het ei krijgt de voorhoede van kokosvet de wetenschap niet aan zijn kant.
Er bleef niets over van de claims van kokosvetenthousiastelingenBewijskracht
De titel van het artikel in het vakblad Circulation verraadt al iets van de onderliggende strijd van de onderzoekers, namelijk die tegen de beeldvorming: ‘Coconut Oil’s Health Halo a Mirage, Clinical Trials Suggest’. Het aureool van gezondheid dat kokosvet heeft is een illusie, blijkt volgens hen uit klinische onderzoeken. De New York Times stelde in 2016 na een enquete onder lezers vast dat 72% kokosvet als een gezonde vetsoort beschouwde.
Klinische trials hebben qua bewijskracht meer status dan epidemiologisch onderzoek. Singaporese onderzoekers vergeleken 17 klinische studie met elkaar. In elk van die trials werd kokosvet vergeleken met een andere vetstof, meestal een andere plantaardige olie. In die vergelijkingen kwam kokosvet er steeds slecht af. Er bleef niets over van de claims van kokosvetenthousiastelingen. Het verlaagde niet, maar verhoogde het LDL aanzienlijk. Het verbeterde niet de markers in het bloed van andere vetten, noch van de glucosehuishouding of van inflammatie.
Laurinezuur
Verder blijkt niets van de gunstige werking van het laurinezuur, waar kokosvet voor de helft uit bestaat, op de onderzochte niveau’s van de vetten in het bloed. Omdat laurinezuur een middellangketenvetzuur is, zou het zich anders gedragen dan andere verzadigde vetzuren, die lange ruggengraten van koolstofatomen hebben. Maar daar was niets van aangetoond, aldus de onderzoekers.
In 2003 was (onder meer door prof. Katan) al aangetoond dat laurinezuur “een gunstiger effect op het totaal: HDL-cholesterol [had] dan elk ander vetzuur, zowel verzadigd als onverzadigd”. Het verhoogt zowel LDL als HDL en zou dus neutraal zijn, maar het effect van een hoger HDL (het ‘goede’ cholesterol) op hart- en vaatziekten is gering, stellen de onderzoekers. De bottomline: kokosvet is een verzadigd vet met de nadelen van andere verzadigde vetten en verdient niet het aureool van een gezond vet. Dat primitieve volkeren kerngezond blijven op een dieet van kokosnoten – een vaak gehoord argument – is niet te danken aan het vet, maar aan het vezel- en antioxidanten rijke vruchtvlees van de kokosnoot, dat maar weinig vet bevat.
Geloof in kokosvet komt veel voor onder mensen met een gezonde leefstijlVirussen
Is dit het laatste woord over kokosvet? Waarschijnlijk niet. Een belangrijk gegeven, dat de verhoging van vetdeeltjes, waaronder cholesterol, in het bloed irrelevant maakt, is dat gezonde, actieve mensen er geen last van hebben. Zij verbranden dat vet in hun spieren. En geloof in kokosvet komt veel voor onder mensen met een gezonde leefstijl.
Daarnaast verschilt de kwaliteit van kokosvet enorm. Uit geraffineerd kokosvet zijn juist de heilzame stoffen van ruwe kokosvet verdwenen. Ook is het aandeel laurinezuur daarin verminderd. En juist dat laurinezuur heeft een belangrijke plaats in een ketogeen dieet, dat ook als interventie bij neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer wordt gebruikt. Het bewijs daarvoor is nog anekdotisch, het enthousiasme evenwel groot.
Ook komt laurinezuur voor in moedermelk, waar het een anti-microbiologische werking heeft. Het doodt ongewenste bacterieën en virussen…
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Sorry about this note in English from Canada -- by one of the early members of the cholesterol skeptics, thincs.org .
About eggs, professor Katan has become rather irrelevant, remaining at 3 eggs/week and lamenting egg producers never gave him grants.
Eggs are healthy foods and it has never been shown otherwise. Cholesterol in the diet has no shown effect on heart or other mortality. It has become a physical fact like gravity that cholesterol lowering drugs have never extended the life of a woman when compared with a placebo pill. With men, the numbers needed to treat are massive and regarding non-fatal cardiovascular events, where statins slightly lower the incidence, that effect may well be via nitric oxide (the undisputed eNOS pathway) and not via impeding (self-made super pure) cholesterol production.
About fats, arguably the only diet studies with a shown benefit were with oils containing omega-3's, think canola (and possibly soybean) and fish oils. See the land mark editorial by Leaf in 1999 AJCN ( copied here ).
Canola oil (sorry almost all is GMO) is basically olive oil with 10% omega-3 that it itself does not have) and no (zero) glyphosate in the oil (spiffy radioactive tagging science).
Coconut oil is mainly a 12 carbon saturate while all non plant cell walls, including that of viruses, for all we know, cannot be stable with such small fatty acid. The only safe fat for "frying" is the natural saturate called water and the next safe ones are the saturates in coconut oil. It effectively cannot spoil making it safe and likely anti-microbial (think mother's milk).
Incidentally, a corona virus may have 44% cholesterol in its membrane that it steals from our cell machinery while its docking mechanism happens via a cholesterol-rich lipid raft in our cell walls.
To answer Dick in comment 1: Mijn vraag: wat inspireert die politiek? The answer is simple. Money, money and more money. In the fatty acid business it is and/or was lots of Unilever money that guided or prevented the research.
Their Hellmann's mayonnaise the world over, as far as I could determine, is made from the cheapest available plant-based oil. In Canada it's from Canola (health food in my fridge) and in the U.S. it's from soybean with less omega-3 but still healthy. Elsewhere, with sunflower oil without any omega-3. It's all $$ driven.
#4 "Zuivel is geen essentiële voeding, we hebben het niet nodig. Massa’s mensen worden heel gezond zonder een druppel melk. Waarom heerst in Nederland dan het idee dat ‘melk moet’? Omdat er een sterke zuivellobby is, die vanaf de zuivelaars via Wageningen en NZO naar de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum loopt."
Toegegeven, die lobby bestaat. Als er nou ook nog een lobby bestond voor het gebruik van ongepasteuriseerde zuivel dan hadden wij er ook nog wat aan. Maar dat terzijde: Het historisch besef is ver te zoeken.
In Nederland heerst het idee dat melk moet, omdat het houden van melkvee diepe wortels heeft in de Nederlandse cultuur. Tacitus schreef al rond 100 A.D. neerbuigend over "die barbaarse botervreters". Germania Inferior had voor hem en zijn mede-Romeinen twee betekenissen. Boter-eter was een scheldwoord, zoals tegenwoordig het woord Eskimo (rauw-vlees-eter) als scheldwoord wordt beschouwd. In de loop der tijd is het Vlaamse "kaaskop" een geuzennaam geworden.
"Melk moet" in Nederland, omdat ons klimaat zich er voor leent. We leven in een redelijk koel klimaat waar boter lang goed blijft, dat rond de Middellandse Zee snel ranzig wordt. Daarom wordt daar van oudsher olijfolie gebruikt. Ons land ligt laag, en veel weiden zijn te nat om andere gewassen dan gras te kunnen verbouwen. Herkauwers zijn ons beste middel om deze grond om te zetten naar voor mensen verteerbaar voedsel.
Een duurzaam systeem van voedselproductie in Nederland zal altijd steunen op de productie van grasgevoerde zuivel. Meer per hoofd van de bevolking dan voor veel andere landen gebruikelijk is. (Of begrijpelijk, getuige de Mediterraanse afkeer van boter.)
Laten we ons niet blindstaren op de beweerde gezondheidsvoordelen van het Mediterraanse dieet. Het Nederlandse dieet maakt van ons wel het langste volk ter wereld.
(Bron: "Melk" van Mark Kurlansky.)
Nou ja zeg.
Polynesiërs, Melanesiërs, Micronesiërs werden geboren uit kokos. Voordat Schouten en Le Maire, Bougainville, Roggeveen et all ze ontdekt hadden gingen ze er mee naar bed en stonden er weer mee op. Aten het, dronken het en smeerden zich er mee in. Een wonderproduct dat zijn gelijke niet kent. Ook zeer handig om allerlei gebruiksvoorwerpen van te maken. Wie is er niet ooit over zo’n kokosmatje uitgegleden?
Gezonde ijzersterke volkeren. Totdat ze door de Europeanen werden overspoeld met meuk. Alleen kokos verse groenten, vis en later ook nog varkens. Nooit ook maar een bewoner die te dik was of diabetes had. Hart/vaatziekten? Nooit van gehoord! Daar keken de wetenschappers van op (hun neus).
Verbaast mij niets. Het ei is zou een superfood moeten heten. Het beschikt alle ingrediënten om een levend wezen te ontwikkelen ZONDER koolhydraten en met alle mineralen zoals calcium voor het skelet. Ook is gedacht aan de cholesterol wat de basis vormt voor celmembranen en nagenoeg alle hormonen.
Anti-Covid-19 dieet: Eieren, vlees, vis icm wat groene groentes en gefermenteerde zuivel met wat bessen.
“Politiek is de wijze waarop in een samenleving de belangentegenstellingen van groepen en individuen tot hun recht komen - meestal op basis van onderhandelingen - op de verschillende bestuurlijke en maatschappelijke niveaus.” Dat lees je als je ‘politiek’ googelt.
‘Belangentegenstellingen … tot hun recht laten komen’. Daar moet je je fantasie bij gebruiken.
De ‘verzadigdvetdoctrine’ is de inmiddels losgewrikte leer die zegt dat verzadigd vet een belangrijke oorzaak van cardiovasculaire aandoeningen is. Die leer is overheidsbeleid geworden. Begin jaren 70 kwam het eerste voedingsadvies voor de Amerikaanse bevolking uit, gevolgd door de rest van de wereld, en daarin was verzadigd vet de boosdoener, en wel hierom:
“De schijnbaar eenvoudige dieet-harthypothese werd voor het eerst voorgesteld door voedingsdeskundige Ancel Keys in het begin van de jaren 1950. De hypothese schetste een reeks van relaties waarin een vet dieet het serum cholesterolgehalte verhoogt, wat leidt tot atherosclerose en myocardinfarct. De focus van de hypothese verschoof al snel van de totale vetconsumptie in de voeding naar het meer genuanceerde idee dat verzadigde vetten vervangen moeten worden door meervoudig onverzadigde vetten en de voordelen van het vervangen van dierlijke vetten door plantaardige vetten werden bepleit. De totale cholesterol als atherogene biomarker werd later vervangen door cholesterol subfracties: de cholesterol in lage dichtheid lipoproteïnen en hoge dichtheid lipoproteïnen, en serumspiegels van triglyceriden. Ook die wetenschap is in complexiteit blijven evolueren met verder onderzoek.”
Onderzoekers en journalisten hebben inmiddels gereconstrueerd hoe de verzadigdvetdoctrine tot beleid gemaakt is. Dat laat zich lezen als een verhaal vol zelfingenomenheid, machtsspelletjes, lobbyisme, chantage en slecht wetenschappelijk onderzoek, dat niettemin jarenlang bleef staan.
Dat is het antwoord op de vraag van Dick in #1, wat die politiek inspireerde.
Inmiddels is er consensus dat de destijds als vaststaand feit verkondigde opvatting dat verzadigd vet hart- en vaatziekten veroorzaakt niet meer vol te houden is.
Een ander voorbeeld van hoe ‘politiek’ werkt. Zuivel is geen essentiële voeding, we hebben het niet nodig. Massa’s mensen worden heel gezond zonder een druppel melk. Waarom heerst in Nederland dan het idee dat ‘melk moet’? Omdat er een sterke zuivellobby is, die vanaf de zuivelaars via Wageningen en NZO naar de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum loopt. Dit is geen nieuws, ik herhaal het omdat ernaar gevraagd wordt. Het kan heel goed zijn dat wij in Nederland zoveel zuivel nuttigen omdat er een zuiveldoctrine heerst. Daar is het woordje ‘kan’, dat blijft zolang niet is aangetoond dat leden van de Gezondheidsraad corrupt zijn. (In de VS is dergelijke corruptie wel aangetoond).
Dan nog even over de discussie over vlees en kanker. Politiek werkt twee kanten op. Is vlees eten (darm)kanker verwekkend? Marginaal, zeker binnen een gebalanceerd dieet met verse spullen en vezels. Andere factoren (omgevings- en genetische) hebben een veel grotere invloed. De recente discussie over vlees en kanker is typisch een ontspoorde politieke discussie en gaat meer over ego’s en reputaties dan over wetenschappelijke feiten.
Wat is de bottomline? Dat ‘politiek’ het voor het zeggen krijgt als er geen eenduidigheid is over de basis waarop beleid gebaseerd wordt. Met andere woorden: als de wetenschap geen harde feiten produceert. De stap van wankel bewijs naar stellig advies is een vergissing, die voortdurend gemaakt wordt. Met de legitimering: je moet toch iets adviseren aan de burger.
Dat veel voedingskundig onderzoek geen harde feiten produceert, is een werkelijkheid waarmee we ons de laatste jaren hebben moeten verzoenen. De stelligheid van decennia geleden is verdwenen.