Vanaf 7 april houden duiden we het corona-effect: hier ga je naar het perspectief op gisteren. Het artikel van vandaag vullen we gedurende de dag steeds aan. We stellen je medewerking aan die bijdragen zeer op prijs; zet ze in de reacties. Abonneer je op onze nieuwsbrief als je het eindresultaat vanavond rond 22:00 uur in je mail wilt ontvangen.

Corona is een wake-up call. Mensen zijn niet onkwetsbaar. Maar het kan nog veel erger dan de vermoedelijke 1% mortaliteit die het virus zal veroorzaken.

De vraag is vooral hoe de politiek, bedrijfsleven, NGO's, burgerbewegingen en publiek met de nieuw ontdekte kwetsbaarheid en afhankelijkheid van mogelijk nog veel grotere risico's om zullen gaan.

We denken dat 8 thema's direct of indirect een grote impact zullen hebben op het voedselsysteem.

Jou als lezer vragen we om in de reacties dagelijks jouw voorbeelden uit de (inter)nationale pers per thema aan te dragen (vermeld dus welk thema).

De redactie van Foodlog maakt daar een keuze uit en verwerkt ze in iedere tekst van de dag. Dat doen we in bullets, net zoals in het oude liveblog.

De thema's die wij zien:

1. Scheuren in de voedselketen
In onze wereld wordt voedsel gemaakt in bijvoorbeeld Brazilië, Florida en Spanje, maar op totaal andere plekken in de wereld verhandeld en verwerkt (bijvoorbeeld in Rotterdam of Antwerpen) en op weer andere aan consumenten verkocht en gegeten (bijvoorbeeld in Milaan, Berlijn of Caïro). De arbeiders die primaire producten van de akkers, uit gaarden, tuinen of kassen oogsten, worden niet zelden ingehuurd uit lage lonen-landen. Voor out-of-home eten (horeca, van Jonnie Boer tot McDonald's en La Place) worden andere verwerkingen van grondstoffen gemaakt dan voor Jumbo, Aldi of Carrefour.

Als de context verandert (zoals bijvoorbeeld door de sluiting van de horeca), wordt voedsel verspild terwijl aan de zijde van de consument tekorten kunnen ontstaan door bijvoorbeeld ketens waarin oogstpersoneel ontbreekt. Die risico's zijn niet denkbeeldig. Treden die risico's ook daadwerkelijk op?
Ja, denk bijvoorbeeld aan slachter Vion die opeens 40% van zijn vlees niet meer kwijt kan via de horeca. Waar moet dat vlees nu naartoe en waar laten boeren hun varkens?
Behalve in de VS, gaat ook in Engeland de melk inmiddels de put in. In Nederland is dat - dankzij onze ruimere verwerkende capaciteit en koelhuizen - nog niet het geval.

  • Prof. Laurens Sloot sprak met Marjan Geluk en Marc Jansen, respectievelijk directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI) en het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) over het functioneren van de keten. Het gaat onder meer over wat hun leden (voedselverwerkende bedrijven en supermarktbedrijven) deden toen zij inzagen dat er lockdowns zouden komen door heel de wereld én hoe de toekomst georganiseerd zou kunnen worden.


  • (Carolien Makkink:) Marc Jansen (CBL) was ook te horen in gesprek met met Pierre Berntsen (ABN Amro) de gevolgen van de coronacrisis op de afzetketen. Dat gesprek is hier terug te kijken.

  • Er is sprake van hoop dankzij Corona aan het begin van de keten, bij de Nederlandse boer: 81 procent van de 762 boeren en tuinders die meededen aan het onlineonderzoek van Nieuwe Oogst, verwacht dat de coronacrisis de land- en tuinbouw ook voordeel op kan leveren. Een derde van hen denkt dat de samenleving zich nu bewuster wordt van het belang van eigen voedselproductie. Hoewel de situatie zeker kansen biedt, moet wel bedacht worden dat lokaal kopen geen oplossing is voor het exportvolume van Nederlandse boeren. Dat varieert tussen de 70 en ruim 95%, afhankelijk van het product. Dat wil uiteraard niet zeggen dat er geen kansen zijn voor die 30% tot 5%.


  • In ESM, een blad voor detailbedrijven, is te lezen dat de voorzichtige heropening van de horeca in China niet kan voorkomen dat de importen van rundvlees uit Zuid-Amerika met 30% zijn gedaald. Chinezen gaan niet zo makkelijk meer buiten de deur eten. Het vlees kan voorlopig opgeslagen worden omdat het al evenmin gemakkelijk op alternatieve markten kan worden afgezet.

  • Een boeiende analyse van de dierhouderij in China in Time Magazine. Kleine varkens- en kippenboeren zijn 'wilde' dieren, zoals schubdieren (pangolins) gaan houden in de buurt van natuur omdat ze verdrongen zijn door grote kippen- en varkenshouders. Daardoor zouden de kleintjes een belangrijke potentiële bron zijn voor nieuwe zoönosen zoals het nieuwe coronavirus. "Though the original animal reservoir for SARS-CoV-2 was probably a bat, scientists think the virus passed through an intermediate animal host before it spilled over into humans. That animal – possibly the spiny mammal called a pangolin – was probably sold as food in a market in China. Most of the animals sold in such markets are produced by smallholders, not large industrial concerns, but the two are not easily separable. Many smallholders took up the cultivation of “wild” animal species after they were pushed out of livestock by the big farming conglomerates – and their exodus was accelerated by the economically disastrous appearance of diseases such as PRRS in their herds. As the large-scale farms took over more and more land, the smallholders were also displaced geographically – closer to difficult-to-cultivate zones such as forests, where bats lurk. The risk of a bat virus spilling into a pangolin or other mammal, and from there into humans, increased."


2. Angst en gezonder eten/leven
Dikke mensen en door welvaartsziekten aangedane mensen blijken vatbaarder voor de verschijnselen van Covid-19 (de longziekte die het gevolg kan zijn van infectie met het virus SARS-CoV-2). De WHO en gezondheidsdeskundigen promoten dat nieuws. Angst voor de dood lijkt het publiek te inspireren om gezonder te gaan eten en leven. Zet dat door en wat gaan mensen dan eten?

  • Wij vonden nog geen echt nieuw nieuws bij dit punt vandaag ten opzichte van eerdere berichten onder dit kopje. Jij misschien wel. Voeg het toe in de commentaren en vermeld het nummer van dit kopje. Dank voor je medewerking!


3. Onzekerheid
Er is weinig met zekerheid bekend over de werking van het SARS-CoV-2 virus. Overal in de wereld claimen wetenschappers iets te hebben gevonden waarmee de werking geremd, bestreden of vermeden kan worden. Maar of het echt werkt, kan alleen de praktijk uitwijzen. Zonder duidelijke behandelwijzen moeten experimenten en experimentele behandelingen worden toegelaten. Enerzijds worden medisch ethische commissies soepeler, anderzijds worden protocollen belangrijker omdat artsen en verplegend personeel zich in alle onzekerheid ergens aan vast moeten kunnen houden. Ook overheden zitten met grote onzekerheden. Ze gingen er even vanuit dat wie besmet is geweest en weer beter werd, immuun is geworden. Toch zijn er aanwijzingen dat die gedachte slechts een hypothese is. Mogelijk is het zo'n misrekening dat bij een nieuwe golf van het virus velen besmet raken en anderen infecteren. Voor de overheid maakt het nogal uit of ze van immuniteit kan uitgaan of niet, om te bepalen wie kan werken en zich in het sociale verkeer mag mengen.

  • In Bionieuws valt te lezen: Omdat niemand eerder een infectie met covid-19 heeft doorgemaakt, kan iedereen geïnfecteerd raken, maar de ernst van de symptomen varieert enorm. De een krijgt hooguit een loopneus, de ander twee weken koorts met een zware longontsteking. De vraag is hoe dat kan. Vermoedelijk spelen verschillen in genetische aanleg, leeftijd en reactietijd van het afweersysteem daarin een rol. Maar er zijn ook aanwijzingen dat het precieze aantal coronavirusdeeltjes dat iemand binnenkrijgt het verloop mede bepaalt. Dat verband met de startdosis is eerder gezien bij verkoudheids- en griepvirussen. Bovendien tonen dierproeven dat infectie met hogere doses van andere coronavirussen – sars en mers – een ernstiger uitkomst opleveren. Het idee is dat een grotere startdosis sneller grote aantallen cellen in luchtwegen kan overweldigen, voordat het immuunsysteem een passende reactie kan geven. Mogelijk verklaart dat waarom jonge, fitte artsen en verpleegkundigen soms zo ernstig ziek worden: ze liepen een hoge dosis virusdeeltjes op. De precieze locatie van eerste infectie is waarschijnlijk ook van invloed. Als de neusslijmvliezen geïnfecteerd raken, is de kans op milde symptomen groter, dan wanneer virusdeeltjes direct diep in de longen terechtkomen.

    Dat zijn allemaal onzekerheden die laten zien hoe lastig het is om met het voor de één onschuldige en voor de andere dodelijke SARS-CoV-2 virus om te gaan.

  • Er blijken drie clusters te zijn van het nieuwe coronavirus, met een A-, een B- en een C-variant. Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers aan de universiteit van Cambridge (Verenigd Koninkrijk), die erin geslaagd zijn om via Phylogenetic Network Analysis de oorsprong te traceren van de verschillende covid-19-stammen. Dat meldt Knack. Verrassend: de C-variant heeft Europa besmet, de B-variant kwam in de VS via mensen die in Wuhan verbleven; de A variant ligt het dichtst bij het oorspronkelijk virus dat op de markt in Wuhan is opgedoken. Ook stelden de onderzoekers vast dat de eerste besmettingen mogelijk al in september hebben plaatsgevonden

  • EC-voorzitter Ursula von der Leyen verklaarde gisteren in de weekendeditie van Bild dat er nog komend najaar een vaccin tegen SARS-CoV-2 op de markt te verwachten is. Of het waar is, kan nu niemand bevestigen. Wel komt dit weekend vanuit Oxford de uitspraak dat de kans dat er in september al een vaccin te verwachten 80% zou zijn. Dat schrijft Het Nieuwsblad. Tot op heden was de verwachting dat het zeker een jaar tot anderhalf jaar zou duren. Hoe kan Oxford het dan sneller? "Er wordt over de hele wereld gezocht naar een vaccin, maar Oxford zit bij de voorlopers”, zegt professor Corinne Vandermeulen, hoofd van het Centrum Vaccinologie van de KU Leuven tegen Het Nieuwsblad. „Omdat ze al ervaring hebben met de ontwikkeling van een vaccin tegen een ander coronavirus, het MERS-virus. Ze hebben al een platform, een soort basis die voor de verschillende vaccins hetzelfde is. En daarop kunnen ze dan verschillende eiwitten zetten die een immuunreactie in ons lichaam opwekken en die dan een binnenkomend virus onschadelijk kunnen maken. Oxford is dus met een voorsprong begonnen.”
    Of het ook echt gaat lukken, weten we dit najaar. Die 80% kans is niet gebaseerd op een deugdelijke kansberekening, maar op de hoop dat voorsprong loont.

  • Op maandagmiddag 13 april meldt Bloomberg dat wereldwijd maar liefst 70 vaccins in ontwikkeling zijn. Drie ondernemingen zijn ook al bezig met klinisch onderzoek met proefpersonen. Dat blijkt uit een document van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Eerder maakt ook al een professor van de universiteit van Oxford zich sterk dat een vaccin al tegen september klaar zou kunnen zijn. Volgens Bloomberg is niet Oxford, maar het bedrijf CanSino Biologics uit Hongkong het verst gevorderd met de ontwikkelingsproces van een vaccin. Het bedrijf werkt daarvoor samen met het Beijing Institute of Biotechnology. Er zijn ook al twee Amerikaanse bedrijven begonnen met klinisch onderzoek. Het gaat om Moderna en Inovio Pharmaceuticals.


  • 4. Individu versus samenleving: wie gaat voor?
    We lijken van een op individuele rechten en privacy gebaseerde samenleving op weg te zijn naar een maatschappij die uitgaat van het collectieve belang dat individuele vrijheden minder belangrijk vindt. Een voorbeeld. In Azië volgt een app iedereen met wie je contact hebt. Krijg je koorts of word je ziek, dan waarschuwt die app automatisch iedereen met wie je in contact bent geweest en nog komt. Mensen die ziek zijn of een potentieel gevaar vormen, worden geïsoleerd. Accepteren we dat? (vooralsnog ziet het er wel naar uit)

    • “Onze samenleving is in één maand radicaal veranderd”, zegt sociaal psycholoog Tom Postmes van de Rijksuniversteit Groningen in Trouw. “Men is zich op een zeer ingrijpende manier anders gaan gedragen. Wat mij opvalt, is dat de politiek achter de wens om te veranderen aanliep. De overheid heeft een misrekening gemaakt, net als in Engeland. De aanname van het kabinet was: onze maatschappij kan dit niet aan. Maar het kan wél. Het kan zelfs heel goed. Dat is interessant.” Postmes is van mening dat politici die bereidheid te laag ingeschat. “Bij de kabinetten van Rutte zie je een ingebakken wantrouwen tegenover de burger. Er leeft een beeld dat mensen eigenlijk niet deugen. Ze maken zich er met een Jantje van Leiden vanaf, en als ze de kans krijgen zijn ze corrupt en egoïstisch. Nou, dat blijkt nu erg mee te vallen.”
      Postmes lijkt te willen zeggen dat het Nederlandse publiek een goede balans weet te vinden tussen persoonlijke en collectieve belangen.

    • Vanuit België kijkt viroloog Marc van Ranst heel anders tegen precies hetzelfde vraagstuk aan: hij ziet het publiek juist onvoldoende in het collectieve belang optreden en vreest daarom dat de overheid strengere - 'Wuhan-style' -maatregelen moet nemen.


    • In Tubantia een lange analyse over de vaardigheden van premier Mark Rutte als crisismanager. Die zijn groot en hij weet vertrouwen uit te stralen. Hij haalt experts aan boord, geeft iedereen in zijn team de ruimte, weet fouten toe te geven en neemt collectief met het hele crisisteam de verantwoordelijkheid. Maar er is ook een gevaar zegt de krant, net als De Telegraaf al enkele dagen geleden: "Straks kan hij zich niet meer verschuilen achter deskundigen. Dan kan de crisis als een boemerang terugslaan.’’ De Telegraaf zei daar achteraan: "De coronacrisis zuigt alle aandacht naar het midden, waar het kabinet de strijd tegen het virus leidt. Ministers buiten het crisisteam doen er amper meer toe. Ook voor fractieleiders is de ruimte klein. Gewone Kamerleden komen er helemaal niet meer aan te pas. "Laten we er nog maar even van genieten, want straks krijgt de VVD geheid de schuld van deze crisis.”


    5. Relatie Oost-West
    Azië blijkt gedisciplineerder en sneller in staat om infectieziekten te bestrijden dan het op persoonlijke vrijheden gestelde Westen. De westerse landen ruïneren hun economieën en blijven samen met de armere landen van de wereld een bron van nieuwe golven van het muterende SARS-CoV-2 virus vormen. Dat leidt tot geopolitieke spanningen op het gebied van macht en biosecurity. Al sinds weken vreest China de insleep van een tweede Covid-19 ziektegolf vanuit het buitenland en met name de westerse landen. Reizigers moeten in quarantaine. Dat bemoeilijkt het onderhouden van persoonlijke zakelijke relaties. Maakt het ook de zakelijke wereld minder mondiaal? Voor welke producten? Mogelijk zullen levende en net gedode producten (van dierlijke en plantaardige oorsprong) minder gemakkelijk wereldwijd verhandeld en verscheept worden omdat ze pathogenen en plagen over kunnen brengen.

    • In De Groene schreef Raymond van den Bogaard al op 29 maart een must read-tekst over de discussie over de biotechnologische controlestaat tussen een aantal denkers (Yuval Harari, Giorgio Agamben, Slavoj Žižek en Byung-Chul Han). Toch lijkt die controlestaat met apps en real life online waarschuwende databases in aantocht. Van den Boogaard: "De tijd lijkt in een stroomversnelling: hoe lang geleden was het toen we met afstandelijke huiver op het journaal de beelden uit de Chinese stad Wuhan zagen, niet vermoedend dat Wuhan ons voorland was? Wat oppervlakkig gezien een Chinese specialiteit leek – een regering legt miljoenen mensen huisarrest op, onwezenlijk lege straten in een miljoenenstad – is een paar weken later onze dagelijkse realiteit." Zie - in de achteruitkijkspiegel - dit interview van 28 februari waarin viroloog Marion Koopmans nog verklaarde dat een totale lockdown bij coronabesmettingen niet het beleid zou worden in Nederland.
      Agamben ziet een zich door de coronacrisis krachtig ontwikkelend motief voor een politiestaat ontstaan, waarmee dictators hun macht legitimeren. Die macht is niet het resultaat van een oorlog tegen het virus, maar van angst van 'gezonde' voor 'ongezonde' burgers. Žižek en Harari zien dat anders. Als de menselijkheid en de controle van burgers rond de machtsuitoefening van technologie kan worden ontwikkeld, is een staat gebaseerd op biosecurity helemaal niet zo'n gek gegeven. De Duits-Koreaanse denker Han ziet een grote opgave voor het Westen. Nu China en Korea succesvol zijn met het biometrische aanpak, staat het Westen voor de uitdaging om te laten zien dat onze democratische tradities net zo succesvol zijn, maar dan met behoud van democratische en individuele vrijheden.

    • In België maakt de politie vandaag melding van lockdown-moeheid. Het paasweekend, het mooie weer en de lockdown vormen een gevaarlijke cocktail die zich vertaalt in meer mensen op straat en feestjes bij mensen thuis, dat melden enkele politiezones, aldus de VRT. Het laat zien wat Han bedoelt: ondanks de waarschuwingen van experts, moesten er flink wat boetes uitgedeeld worden in België tijdens het Paasweekend.

    • De Franse president Macron zal vermoedelijk vanavond om 20:00 uur strengere maatregelen afkondigen om Covid-19 geen onbeheersbaar snelle verspreiding onder het publiek te bieden. Dat meldt Le JDD.

    • Het ministerie van VWS heeft een tender geopend voor de App die het mogelijk moeten maken om Nederlanders zo privacyvriendelijk mogelijk te volgen in hun contacten met mogelijk besmette mensen. Bedrijven en deskundigen kunnen tot dinsdag 14 april een voorstel inleveren. Het kabinet stelt specifieke eisen. De applicatie mag persoonsgegevens niet centraal opslaan en ook mogen gegevens niet herleidbaar zijn tot individuele personen.




    6. Europa: één of verder verdeeld
    De coronacrisis laat een verdeelde Europese Unie zien. De lidstaten nemen onderling afwijkende maatregelen en sluiten daarom hun grenzen voor elkaar. FranceTVinfo liet eerder al zien dat landen, regio's binnen landen en zelfs individuele hospitalen elkaar om het hardst beconcurreren om aan spullen te komen die ze eigenlijk allang eerder hadden moeten inkopen. Het noorden van de EU wil het zuiden niet helpen; met name Nederland maakte zich binnen de EU als een havik bekend omdat ons land niet wilde meewerken aan 'coronabonds' voor zwaar door SARS-CoV-2 getroffen landen als Italië en Spanje. Zelfs Lubach blijkt de opstelling van 'lul Wopke Hoekstra' OK te vinden. Zowel qua organisatorische als financiële solidariteit toont de EU zich zwak in deze tijd waarin volken achter hun leiders willen kunnen schuilen. Houdt de zwakke EU zijn verband en open grenzen overeind?

    • 170 sociologen en milieuonderzoekers pleiten in een manifest voor een vijfpuntenplan. Het moet leiden tot het einde van de geglobaliseerde wereld, de kwijtschelding van schulden en het basisinkomen. Het doel is het einde van het consumentisme. In een reflectie op het plan komt onze hoofdredacteur tot de gedachte aan een universeel gedragen ontwerpbeginsel om het Europa en zelfs de mondiale gemeenschap achter één project te krijgen. In die reflectie spelen ook de reflecties van Financial Times commentator Martin Wolf een rol. Wolf voorziet het uiteenvallen van de EU als de noordelijke lidstaten de zuidelijke in de kou laten staan en hun schulden niet gemeenschappelijk op zich nemen. Daarmee keert de Financial Times zich tegen het Nederlandse beleid, waarmee de maatschappijkritische clown Lubach instemt.

    • In een video die al dateert uit maart legt de Griekse econoom Yannis Varoufakis - die als minister van financiën een hoofdrol speelde in de schuldenconflict van zijn land met de Europese Unie - uit waarom volgens hem de bankencrisis van 2008 nooit is opgelost en zich nu versterkt en in nieuwe vormen voortzet als gevolg van de coronacrisis.


    • Volgens The Financial Times werkt de Coronacrisis een hechtere band tussen Frankrijk en Duitsland, de twee grootste landen binnen de Eurozone, in de hand. De tandem zou ondanks grote verschillen van inzicht over de financiering (gezamenlijk vanuit Brussel of niet?) van de Eurobonds die de economieën van de eurolanden overeind moet houden toch op uitstekende voet met elkaar staan.


    7. De exit: hoe unlock je de lockdown?
    De discussie over de lockdown-exit komt op gang. Zie daarvoor onze liveblogs van 6 en 7 april. Hoe zorgt de overheid voor voldoende tests, immuniteit, vaccins en een beperkt aantal doden? Dat laatste is niet te garanderen, terwijl het al evenmin onmogelijk is om de economie niet te herstarten, tenzij we in een ongekende depressie terecht willen komen. Hoe gaat met name het Westen met dat dilemma om?

    • The New York Times laat zes denkers aan het woord over de exit uit de lockdown ('people will die'). Onder hen is de utilistische ethicus Peter Singer. Als de lockdown langer dan 12 of zelfs 18 maanden moet duren, vindt hij het aantal doden dat zal vallen opwegen tegen de werkloosheid en misère die overal in de wereld zullen ontstaan onder honderden miljoenen mensen. Alle gesprekspartners zijn het erover eens dat scholen niet gesloten mogen blijven omdat het jonge mensen de kans ontneemt op ontwikkeling en oordeelsvorming. Allen zien het gevaar van een samenleving waarin mensen zonder gezondheidspaspoort met elkaar in contact komen.

    • De Washington Post liet zien dat president Trump van de VS al het werk om de coronacrisis te managen overlaat aan de staten. Toch lijkt hij in te zien dat het niet gaat zonder centrale coördinatie vanuit het Witte Huis.


    • In de NRC geeft Erasmus-viroloog Marion Koopmans haar visie op de toekomst van SARS-CoV-2. Ze verwacht dat het virus onderdeel gaat worden van het jaarlijkse winterpakket van griepen en verkoudheden. De krant wil van haar weten hoeveel mensen al antistoffen hebben en gezond zijn. Die kunnen immers aan het werk. Koopmans: "Dat gaat vies tegenvallen denk ik. In een Deense peiling lijkt het erop dat 3 procent van de mensen antistoffen heeft. Wij hebben in onze eerste peiling nog helemaal niets gezien aan antistoffen. Dat verwacht je ook nog niet. Een goed meetbare immuunrespons heb je pas vier weken na infectie, en de eerste gevallen in Nederland zijn zes weken geleden.

      "We doen nu verschillende peilingen, onder meer bij bloeddonoren, en een steekproef onder de hele bevolking. De komende weken zullen we zien hoe zich dat ontwikkelt. Onze verwachting is dat we ons niet rijk moeten rekenen, als tien procent antistoffen heeft, is het veel. Dan heb er je niet zoveel aan om op basis van antistoffen te zeggen: jij mag de deur uit en jij niet, want dan blijft nog steeds bijna iedereen binnen zitten. We weten ook nog niet of mensen die geen symptomen hadden wel immuun zijn.”

      Op de vraag of de populatie dan niet wat sneller aan SARS-CoV-2 moeten worden blootgesteld zegt Koopmans dat weliswaar twee derde oud is, maar een derde jong en ook erg ziek kan worden. Het virus zijn gang laten gaan, zou dan ook zoveel zieken en doden kunnen kosten. Koopmans: "We hebben er echt onvoldoende zicht op om dat zomaar te doen. Dat is een experiment waar ik niet achter sta.”
      Maatregelen verslappen vindt ze dan ook niet kunnen. Koopmans: "We moeten gezamenlijk een weg voorwaarts zien te bedenken. Dat perspectief op de langere termijn en die solidariteit vind ik echt belangrijk. Ik vind het op zich heel goed gaan in Nederland, ik hoop dat we dat met zijn allen weten vast te houden.” Het antwoord op de vraag hoe de unlock kan worden gerealiseerd moet nog worden uitgevonden.

    • Onder de kop 'Dit kan Nederland van China leren', schrijft De Telegraaf: "Miljoenen Chinese kinderen mogen eind deze maand weer naar school. De terugkeer naar de schoolbanken gaat in China in stappen, zodat scholen niet in één keer vol zitten en dus het risico op virusbrandhaarden in de klaslokalen minimaal blijft."

    • In Erasmus Magazine komt hoogleraar stedelijke en regionale economie Frank van Oort aan het woord. Hij toont zich "geschrokken van de kwetsbaarheid" van de geglobaliseerde economie en denkt dat Nederland als dienstenland zal overleven, maar tevens ziet hij een kleinere wereld. Producten zullen we weer zoveel mogelijk binnen een gebied proberen te maken, denkt Van Oort. Citaat uit het gesprek: "Ik krijg de afgelopen dagen het idee niet uit mijn hoofd dat we alles wel heel erg op scherp hebben gezet. Zo’n complexe internationale productieketen werkt als alles goed gaat, maar er hoeft maar een ding fout te gaan, of de boel stort als een kaartenhuis in elkaar. Van die kwetsbaarheid ben ik geschrokken."

    • "Ik vergelijk de reactie van Europa en de Verenigde Staten op covid-19 met het herhaaldelijk indrukken van de sluimerknop op een alarm". Dat zegt de Singaporese Gowri Gopalakrishna, infectieziekten-epidemioloog aan de Vrije Universiteit Amsterdam, in Bionieuws. "We konden het coronavirus sinds december zien verspreiden in China, gevolgd door Singapore, Zuid-Korea en Noord-Italië. We wisten dat veel Nederlanders die kant opgingen in de voorjaarsvakantie. En dan nog valt het muntje niet, zelfs niet na de eerste diagnose in Brabant."

      In hetzelfde blad zegt veldepidemioloog en microbioloog Amrish Baidjoe van het Rode Kruis: "Het feit dat er geen concreet plan is om import van infecties te monitoren, zou iedereen in Nederland grote zorgen moeten baren." Aziatische landen zijn er volop mee bezig omdat ze snappen dat er een tweede golf uit het buitenland op hen afkomt (zie bijvoorbeeld het relaas van Volkskrants China correspondent Leen Vervaeke in het Corona-effect van gisteren onder kopje 4). In Nederland denken we op dit moment nog slechts over onze eigen unlock en het monitoren van ziektegevallen en immuniteit onder de eigen bevolking




    8. Democratie, rechten en redelijkheid
    De post-corona samenleving zal vermoedelijk een autocratischer staat krijgen: meer overheid, minder markt. Dat komt enerzijds door de injecties van vele duizenden miljarden (biljoenen) in de economie, die te beschouwen zijn als Keynesiaanse investeringen in een nieuwe toekomst. Anderzijds is het een gevolg van de noodzaak tot controle over burgers die door hun gedrag een risico vormen. De uitoefening van die controle zal plaatsvinden door middel van technologie (zoals smart watches en andere sensoren op en mogelijk ook in ons lichaam) en op basis van wetenschappelijke inzichten. Wetenschap is echter geen politiek en hoort geen keuze maken tussen bijvoorbeeld het isoleren van zieke individuen en het opbouwen van immuniteit bij onbekende infectieziekten - een fundamenteel verschil tussen de Aziatische aanpak van SARS-CoV-2 en de westerse - omdat wetenschappelijke onzekerheid onderbouwde besluiten onmogelijk maakt.
    Die keuze is politiek en moet dus ook door de politiek worden gemaakt. Laten we de wetenschap bepalen wat we moeten willen of laten we beleidskeuzen afhangen van democratische politieke processen en weloverwogen gezond verstand? Hoe redelijk is een door onzekere wetenschap geleide samenleving? Er speelt in deze context nog een tweede vraag. Hoe serieus nemen overheden burgerrechten in een context waarin 'de vijand' in 'een oorlog' moet worden verslagen?

    Beide metaforen worden gebruikt door overheden in de strijd tegen SARS-CoV-2. In echte oorlogssituaties gaan ze gepaard met het opschorten van rechten.

    Denkbaar is bovendien dat staten genegen zullen zijn zaken nu meer op basis van hun mandaat te regelen en wat minder genegen zijn via parlementaire controle te regeren.

    • In dezelfde The New York Times die gelinkt is onder kopje 7 spreken 6 Amerikaanse denkers een vrees uit. De €2.000 miljard die het congres heeft gereserveerd om de economie draaiende te houden, kan op een aantal manieren uitpakken. Het kan leiden tot een New Deal, het heruitvinden van het succesvolle en sociale programma van president Roosevelt om de Great Depression te boven te komen. Het kan ook leiden tot een verrijking van de rijksten en een verarmende bevolking achterlaten. Nog erger: die verrijking kan plaatsvinden terwijl het leven van het overgrote deel van de bevolking wordt gevangen in een Big Brother-achtig scenario. Daar moet het openbare debat dan ook over gaan vinden ze.


    Overig
    Geen negende categorie, maar het kopje waaronder we de verspreiding volgen van het virus SARS-CoV-2, het verloop van de ziekte Covid-19 (besmettingcijfers, doden, immuuncijfers, IC-cijfers) en de beschikbaarheid van tests (pos/neg, immuniteit), ziekteremmers en vaccins en wetenswaardigheden over medische apparatuur en de beschikbaarheid van beschermende middelen.


    • Op 12 april meldt het RIVM 94 nieuwe overlijdensgevallen ten gevolge van Covid-19. Minder dan op zaterdag, toen het er 132 waren. Dat kan te maken hebben met het paasweekeinde: cijfers kunnen met enige vertraging aan het RIVM doorgegeven worden. In totaal zijn nu 2.737 Covid-19 gerelateerde overlijdensgevallen bekend. Niet al deze mensen zijn in een ziekenhuis opgenomen geweest.

      Tot nu toe zijn er 25.587 bevestigde Covid-19 patiënten gemeld (op zaterdag waren dat er 24.413).

      Sinds enkele dagen kunnen ook zorgmedewerkers die buiten het ziekenhuis werken getest worden als zij klachten hebben. De eerste effecten daarvan lijken zichtbaar in de meldingen, omdat op zondag 453 (39%) van de nieuwe meldingen zorgmedewerkers betreft. Zaterdag 11 april betrof 42% van de nieuwe meldingen (550 personen) zorgmedewerkers.

    • Op zaterdag 11 april meldde het RIVM de volgende cijfers:132 personen overleden en tot nu toe 24.413 bevestigde COVID-19 patiënten. De nieuwe meldingen komen uit alle 12 provincies, Zuid-Holland was met 411 (31%) de provincie met de meeste nieuwe meldingen.

      Het NICE meldt op dat er 11 april 1.214 bewezen en/of verdachte COVID-19 patiënten op de Nederlandse IC's liggen. In totaal was er voor tot nu toe 2.227 bewezen Covid-19 patiënten IC-opname nodig en zijn 390 bewezen Covid-19 patiënten op de IC's overleden.

      Het RIVM voegt standaard toe: "De cijfers van de ziekenhuisopnames van de afgelopen dagen passen nog steeds bij het beeld dat de verspreiding van COVID-19 langzamer verloopt dan wanneer er geen maatregelen genomen zouden zijn. Omdat niet alle COVID-19 patiënten getest worden, zijn de werkelijke aantallen in Nederland hoger dan de aantallen die in de rapportage genoemd worden."

    • In de Verenigde Staten waren op paaszaterdagmiddag volgens de officiële tellingen in totaal 19.563 mensen overleden aan het coronavirus. Met dat aantal streeft het land Italië voorbij en is het inmiddels het land met de hoogste dodenlast ter wereld.
      Het record werd bereikt nadat New York 783 nieuwe doden meldde. De Amerikaanse bevolking is met 330 miljoen mensen vijf keer groter dan die van Italië. Ook zijn dodencijfers moeilijk te vergelijken tussen landen onderling, door de verschillen in rapportage.

    • Het RIVM meldt dat er sinds zondagmiddag 86 nieuwe gevallen zijn geregistreerd van mensen die zijn overleden aan Covid-19. Dat zijn er iets minder dan gisteren, toen het RIVM meldde dat er binnen een dag 94 mensen waren overleden aan het virus. De cijfers zijn mogelijk onvolledig als gevolg van vertraagde meldingen in verband met het Paasweekeinde.
      Het RIVM telde sinds zondag 147 ziekenhuisopnames, minder dan de 196 van gisteren. Er kwamen vandaag 964 besmettingsgevallen bij, zodat het totaal op 26.551 ligt. Omdat het aantal tests per 100.000 inwoners wordt opgevoerd, zijn deze cijfers moeilijk te vergelijken met die van afgelopen weken.

    • In Nederland liggen vandaag nog 1.338 mensen op IC-afdelingen; dat meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Het aantal is gedaald met 20 ten opzichte van zondag 13 april. Toen daalde het aantal patiënten zelfs met 33. 55 Nederlandse patiënten liggen in Duitsland, 1 minder dan zondag.


    Samen met jou brengen we onder deze 8 koppen voorlopig iedere dag het corona-nieuws. Help mee en meld in de reacties hieronder welk nieuws uit de media volgens jou thuishoort bij welke kopje; voeg even een linkje naar de bron bij.
    Dit artikel afdrukken