We maken het in ons leven allemaal mee: een situatie waarvan de uitkomst heel onprettig is, maar waarvan je (soms alleen diep van binnen) weet dat hij zich hoe dan ook voltrekt. Een naaste met een ongeneselijke progressieve ziekte, een onafwendbaar faillissement, een opa die zijn laatste dagen telt of een relatie die tot een einde komt.

Pijnlijke gebeurtenissen, die geen van ons wil meemaken, maar die toch ons levenspad kruisen. De cruciale vraag is niet wat de uitkomst zal zijn, maar hoe je daarmee om gaat. Zet je al je hoop op die ene nieuwe behandeling die heel misschien levensreddend is, of de gedachte dat de accountant toch een financiële constructie vindt die je van de ondergang redt? Of leg je je neer bij het onafwendbare en probeer je er het beste van te maken, of vind je houvast in het levensmotto van de Stoa dat je je niet druk moet maken om zaken waar je geen invloed op hebt? Er bestaat geen eenduidig antwoord op deze vragen en ieder mens zal hierin zijn of haar eigen weg moeten vinden.

Tot slot, als deze uitbraak één ding illustreert, is het wel de kwetsbaarheid van onze wereldwijd verweven samenleving voor dit soort uitbraken en kan niemand voorspellen of en wanneer een volgend virus de kop op steekt
Met de uitbraak van de Covid-19 pandemie bevindt de mensheid zich als geheel zich in zo’n situatie. Het virus lijkt ontembaar en niemand weet hoe het verdere verloop zal zijn. Niettemin zullen we er hoe dan ook het beste van moeten maken. Toch is er en aantal groepen die elk op hun eigen manier geloven dat we dit varkentje als mensheid wel kunnen wassen. Het ene kamp denkt dat we het virus door middel van een totale ‘lockdown’ kunnen uitroeien. Anderen denken dat we met een lockdown voldoende tijd kunnen kopen zodat ‘de wetenschap’ een oplossing kan uitvinden. Weer anderen zoeken de oplossing in de opbouw van immuniteit op groepsniveau.

Van geen van deze opties weten we met zekerheid of het inderdaad een oplossing biedt.

Vooralsnog lijkt het er op dat wat China (tijdelijk) leek te lukken – containment van de uitbraak – op wereldschaal niet slaagt. Als je de toenames van het aantal infecties in de eerste periode in China vergelijkt met die in de rest van de wereld nu, blijkt de vorm van het verloop behoorlijk op elkaar te lijken. In onderstaande figuur is het ontwikkeling van de Chinese infecties (blauwe kruisjes) met een maand verschoven, zodat de oorsprong samenvalt met die aanvang van de uitbraak elders in de wereld (rode kruisjes, rest of world, RoW). Door beide datasets zijn curves gefit (een exponentiële en een polynoom). Bij de Chinese data is daarvoor alleen de data meegenomen van eerste exponentiële deel van de uitbraak. Hoewel het fitten van dergelijke curves erg gevoelig is voor kleine variaties in de data, blijkt het verloop behoorlijk identiek. Het verschil is echter dat in de rest van de wereld nog geen enkel teken van afvlakking is en dat alle rode datapunten op de curves liggen. Wat betekent dit? Het suggereert dat de uitbraak op wereldschaal uncontained - niet te beheersen - is. Omdat het virus op zoveel plaatsen opduikt, lijkt het niet te lukken om het wereldwijd in te dammen.

Figuur 1 Dennis Zeilstra tot en met 22 maart


Verder denken dan de gehoopte oplossingen
En als we dan toch naar grafiekjes kijken, hoe zit het dan met Nederland in vergelijking met de rest van de wereld? Ook in Nederland is de groei van het aantal bevestigde infecties exponentieel. Het verloop is bovendien zeer vergelijkbaar met het algemene verloop in het totaal van alle landen buiten China (de rode curve, identiek aan de rode gestreepte curve in figuur 1) alleen met 10 dagen verschoven. Als de lockdown maatregelen niet effectief genoeg zijn, zal het aantal besmettingen voorlopig dus vermoedelijk de geprojecteerde curves blijven volgen. De recente constatering dat circa 60% van de besmettingen vrijwel onopgemerkt verloopt helpt daarbij niet mee.

Figuur 2 Dennis Zeilstra tot en met 22 maart


Wat deze grafiekjes ons vertellen, is dat we verder na moeten denken dan de gehoopte oplossingen alleen. Het is immers denkbaar dat de pandemie niet te stoppen is, maar ook dat dit virus (en mutaties daarvan) vanaf nu blijvend rond zal waren. Het is bovendien onzeker of er effectieve vaccins tegen te ontwikkelen zijn, en als dat al lukt, op welke termijn die beschikbaar komen. Ook is onzeker hoe lang opgebouwde immuniteit ons beschermt tegen herinfectie. Tot slot, als deze uitbraak één ding illustreert, is het wel de kwetsbaarheid van onze wereldwijd verweven samenleving voor dit soort uitbraken en kan niemand voorspellen of en wanneer een volgend virus de kop op steekt.

Wat willen we?
Als we accepteren dat het verloop van de Covid-19 pandemie onzeker is en dat ook andere virussen in onze moderne samenleving heel snel kunnen verspreiden, dan moeten we nu misschien vooral de vraag stellen hoe we onze maatschappij willen inrichten. Deze vraag is in feite niet anders dan bij andere problemen die onze maatschappij op wereldwijde schaal bedreigen, zoals klimaatverandering en milieuvervuiling. Willen we onbeperkt doorgaan met reizen, met spullen over de hele wereld verschepen, met verdere groei van metropolen en van de humane populatie in het algemeen? Anderzijds, willen we onze vrijheden opgeven om deze bedreigingen tegen te gaan? Ik heb het antwoord niet, maar denk wel dat als we dit soort vragen voor ons uit blijven schuiven, dit soort crisissituaties ons op steeds grotere schaal zullen overkomen. Ook op mondiaal niveau is de cruciale vraag dus: hoe gaan we hiermee om?

Update 23 maart
UPDATE: 23 maart | 21:30

Dennis Zeilstra stuurde een Update bij de grafieken. De eerste twee zijn updates van de figuren die in het bovenstaande artikel zijn gebruikt, maar aangevuld met de data van twee extra dagen. Die vervangen nu in het bovenstaande artikel de twee minder complete.

Hij voegde een derde en vierde figuur toe. Het zijn dezelfde figuren die gebaseerd zijn op dezelfde data, maar dan met een logaritmische schaal op de y-as.

Die maakte Zeilstra voor de wiskundige puristen onder onze lezers (zie de draad). Ze betreffen de twee figuren die hierboven zijn afgebeeld maar dan met een logaritmische schaal op de verticale as. Voor degenen die daar niet zo aan gewend zijn, bij een logaritmische schaal nemen de getallen tussen elke marker niet telkens in gelijke mate toe (van 5.000 naar 10.000 naar 15.000 in de figuur met Nederlandse cijfers), maar is het getal bij de marker elke keer een factor 10 hoger dan bij de vorige marker (dus 10, 100, 1.000, 10.000, etc.). Op deze logaritmische schaal worden exponentiële curves ongeveer rechte lijnen, waardoor ze nauwkeuriger met elkaar en met een werkelijk exponentiële curve (een echt rechte lijn) vergeleken kunnen worden. Curves die naar onder toe afwijken ten opzichte van een echt rechte lijn duiden erop dat het tempo van toename (iets) vertraagt, curves die naar boven toe afwijken ten opzichte van een echt rechte lijn laten daarentegen zien dat het tempo van toename (iets) versnelt. 
Figuur 1 log scale

Figuur 2 log scale


Dit artikel afdrukken