Dat zegt de vermaarde medicus, statisticus, epidemioloog, datawetenschapper en wetenschapscriticus prof. John Ioannidis van Stanford University. Hij waarschuwt voor de genomen maatregelen in de strijd tegen Covid-19. Volgens hem is betere informatie nodig om de beslissingen en acties, die een monumentale impact kunnen hebben, te kunnen sturen en de gevolgen ervan te monitoren.
In veel landen, zegt Ioannidis, zijn zeer ingrijpende maatregelen genomen. Als daardoor de pandemie verdwijnt - op zichzelf of door deze maatregelen - kunnen op korte termijn extreme sociale distantiëring en lockdowns draaglijk zijn. Maar hoe lang moeten zulke maatregelen worden voortgezet als de pandemie in de hele wereld onverminderd voortduurt? Hoe weten beleidsmakers of ze meer goed dan kwaad doen en wanneer sturen ze bij?
Goed beschouwd zegt de om zijn scherpe geest geprezen Stanford-hoogleraar dat de maatregelen mogelijk een ultiem geval van hybris zijn, de hoogmoedige hang van de moderne mens naar de beheersbaarheid en maakbaarheid van het leven en onze wereldIn een uiterst kritisch artikel in Statnews betoogt hij dat beleidsmakers een grote verantwoordelijkheid nemen met de lockdowns of vergaande social distancing-maatregelen die ze nu nemen. Ze maken namelijk keuzen die de samenleving al op afzienbare termijn enorm kunnen ontwrichten, terwijl ze wat hem betreft te typeren vallen als een grof en weinig onderbouwd experiment. De verwachting dat Covid-19 te remmen is door gedoseerde opbouw van groepsimmuniteit (herd immunity), zoals maandagavond de Nederlandse premier Rutte het publiek uitlegde, en dat zwakke mensen te redden zijn door isolatie, zoals de Franse president Macron diezelfde avond de Fransen voorhield, zal mogelijk een droom blijken omdat we niet weten hoe Covid-19 - een voor sommigen dodelijke infectie van de luchtwegen - zich gedraagt.
In het meest pessimistische scenario voorziet Ioannidis bij een besmetting van 60% van de wereldbevolking 1% sterfte. Dat vertaalt zich in ruim 40 miljoen sterfgevallen wereldwijd en is vergelijkbaar met de beruchte Spaanse Griep van 1918. De meerderheid van de doden zal bestaan uit mensen die al verzwakt zijn en sowieso een beperkte levensverwachting hebben. Dit in tegenstelling tot 1918, toen vooral veel jonge mensen stierven.
We kunnen, zegt Ioannidis, alleen maar hopen dat net als in 1918, het leven zal doorgaan. Destijds accepteerde men de plaag en betreurde de doden. Maar met lockdowns van maanden, zo niet jaren, stopt het leven grotendeels. De gevolgen op korte en lange termijn zijn volkomen onbekend. Uiteindelijk kunnen ze miljarden, en niet slechts miljoenen levens op het spel zetten. Ioannidis refereert aan de instandhouding van een zwakke populatie waarvan je als bioloog beter kunt vinden dat je hun verlies in een korte en snelle periode moet nemen. De grote getallen die hij noemt kunnen ook verwijzen naar de gevolgen van sociale ontwrichting en de grote conflicten die daardoor zullen ontstaan. Gisteren besloot China maar vast om Amerikaanse journalisten het land uit te zetten.
Ioannidis: "Als we besluiten om van de klif te springen, hebben we eerst data nodig om ons te informeren over de goede redenen voor een dergelijke actie en de kansen om ergens veilig te landen."
Goed beschouwd zegt de om zijn scherpe geest geprezen Stanford-hoogleraar dat de maatregelen mogelijk een ultiem geval van hybris zijn, de hoogmoedige hang van de moderne mens naar de beheersbaarheid en maakbaarheid van het leven en onze wereld.
UPDATE | 23:00
Nadat premier Rutte maandagavond het Nederlandse publiek toespraak over groepsimmuniteit kwam in Nederland een discussie over de betekenis van de door de regering gekozen strategie op gang. Den Haag leek te kiezen voor het langs natuurlijke weg geleidelijk infecteren van de bevolking met Covid-19. Daardoor zouden de sterkeren - verreweg de meerderheid van de bevolking - immuun worden en daarom de zwakkeren beschermen. Op weg naar die eindsituatie bestaat echter een risico. Het kan veel meer doden kosten dan de samenleving bereid is om te accepteren.
In het Kamerdebat dat vanmiddag plaatshad, maakten zowel GroenLinks als PVV en FvD duidelijk dat ze niet bereid zijn veel doden als risico te accepteren. Daarom pleitten die partijen voor een totale lockdown. Volgens Rutte vanmiddag is de Nederlandse situatie vergelijkbaar met een lockdown en is het niet de bedoeling dat mensen te veel risico lopen. Wat dat precies betekent, bleef onduidelijk. Ioannidis zou zeggen: dat is ook onduidelijk omdat we niet weten hoe de ziekte zich gedraagt. Onderzoek dat goed. Onderwijl loopt een samenleving dus onvermijdelijk risico, terwijl een lockdown of de wat liberalere Nederlandse versie daarvan de samenleving kan ontwrichten. Ga daarom verder met leven en verzamel onderwijl systematisch en zo snel mogelijk goede data op basis waarvan goed onderbouwde aanpakken kunnen worden gedefinieerd.
In Nieuwsuur legde gisteravond prof. Marion Koopmans, viroloog aan de Erasmus Universiteit, uit dat de Nederlandse strategie niet als een brute groepsimmuniteitsaanpak mag worden gezien. In de uitzending legt ook prof. Carl Bergstrom uit waarom hij een lockdown prefereert. Koopmans blijkt zijn visie te kunnen onderschrijven en ziet die als min of meer gelijk aan de Nederlandse aanpak.
Conclusie: het verschil tussen een lockdown en wat we nu doen is klein. Groepsimmuniteit is alleen de eindsituatie. https://t.co/GdW4UCPqBC
— Chris Aalberts (@ChrisAalberts) March 17, 2020
Het verschil zit op een ander punt. Zowel bij de keuze voor een lockdown als die voor de Nederlandse groepsimmuniteitsaanpak bestaat het risico dat in de Nederlandse situatie 40-80.000 mensen overlijden. Dat kan alleen voorkomen worden door een technische ingreep: een vaccin of het virus uitschakelend middel. Zolang dat er niet is, houden we dus de facto een samenleving in gehele (lockdown) of gedeeltelijke (groepsimmuniteit) opsluiting tót de wetenschap haar vinding om de mensheid te redden heeft gedaan. Beide strategieën kopen tijd, maar zoeken een oplossing zonder voldoende onderbouwing en die dus onzekerheid met zich meebrengt.
Koopmans maakt duidelijk dat zij na 6 april als viroloog geen einde aan de huidige thuiswerksituatie en social distancing in Nederland verwacht. Om het virus te bestrijden op de gekozen manier, moet de huidige situatie vermoedelijk nog maanden worden voortgezet. Experts wijzen erop dat het virus mogelijk nog enkele jaren slachtoffers zal maken.
In de technische briefing voor Tweede Kamerleden legde RIMV-directeur Jaap van Dissel vanmorgen zakelijk uit wat de Nederlandse aanpak behelst. GeenStijl maakte er een heldere analyse van met een video van de belangrijkste passage uit zijn toelichting: 'Nee. Nederland 'kiest' niet voor groepsimmuniteit'.
We leven in een tijd waarin emotie (begrijpelijk) de ratio overheerst. Onderbuik-partijen als PVV en FvD spelen er dankbaar op in want als individu wil je niet dood. Met een systeem (deels evolutionaire) analyse zoals Ioannidis doet maak je weinig vrienden. Maar toch.. https://t.co/Wxkh7oWQJC
— Food&Pharma (@rengerwitkamp) March 18, 2020
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Absoluut stof om bij stil te staan.
Mogelijk is het terecht, maar ook bijzonder is, dat men zonder kritiek, slag of stoot, alle elementaire mensenrechten zo snel afgeeft aan regeringen.
Zou bijna koren op de molen van recht/links-extremisme kunnen zijn, en passeerde de eerste helft van de vorige eeuw eerder. Duitsland, Rusland, China.
Dat de verschillende nationale aanpak in Europa inclusief het sluiten van nationale grenzen impact heeft op de slagkracht van de EU, blijkt uit het gegeven dat van enige coordinerende begeleiding door de EU/Brussel geen sprake is.
Nooit eerder zag ik Brussel zo zwak.
Dit virus zal een ingrijpend effect hebben op ons wereldbeeld. Opeens zijn we als mens de controle kwijt. De specialisten weten geen samenhangend beeld te vormen, zoals Ioannidis aangeeft en kunnen dat ook niet bij gebrek aan kennis en data over dit specifieke virus. Achteraf zal er een groep wetenschappers zijn die het bij het rechte eind had, achteraf zal er een aantal landen zijn die de optimale beleidskeuzes gemaakt hebben en een groep die er niets van begrepen heeft. Nu twijfelt iedereen.
De economen, de ultieme piskijkers, zijn elk beeld op de toekomst kwijt. Een week geleden hoorde ik nog dat de groei wel eens kon halveren, deze week wordt de mogelijkheid van recessie geopperd. Maar als er gesproken wordt over een lockdown van maanden of langer, gebeurt er iets waar we nu nog geen idee van hebben.
Ik lees op dit moment een boek over de Lindisfarne, een rijk klooster aan de kust van Schotland, het eerste klooster dat ooit door de Vikingen geplunderd werd. De schok was destijds enorm, hoe was het mogelijk dat God het toestond dat heidenen monniken over de kling jaagden.
De schok van corona zal vergelijkbaar zijn, het leven in de zorgeloze tijden van ongebreidelde globalisering krijgt een tik. Hoe kan het dat onze beste wetenschappers geen antwoord hebben?
Prima, deze waarschuwing van Ioannidis. En hulde, redactie, dat jullie hier een nieuwe draad aan wijden. We moeten bij corona immers niet alleen uitkijken voor underkill, maar ook voor overkill.
Even over de Spaanse griep. Het percentage sterfgevallen (de case fatality rate) wordt geschat op 2-3%.
Maar ook dat getal is voor discussie vatbaar, want er waren toen nog geen testen. Besmettingen met weinig of geen symptomen zullen zijn gemist. Bovendien heerste er tegelijk "gewone" griep en de symptomen daarvan zullen niet altijd veel anders zijn geweest dan die van de Spaanse griep, waardoor sommige sterfgevallen van de gewone griep kunnen zijn toegeschreven aan de Spaanse griep. In het quotiënt zal de noemer dus groter zijn geweest, maar de teller mogelijk wat kleiner. Beide leiden tot een lager sterftepercentage.
Het staat dus nog te bezien of de sterftekans door corona (0,5%? 1%? 2%?) veel lager is dan die van de Spaanse griep. Die wordt met 20 tot 100 miljoen doden (grote onzekerheid dus) als een wereldramp beschouwd, maar dat kwam ook doordat die griep het meest dodelijk bleek voor adolescenten, die nog geen immuniteit hadden kunnen opbouwen tijdens eerdere pandemieën met verwante H1N1 griepvirussen. De jaarlijkse seizoensgriep en Covid-19 vellen vooral ouderen en verzwakten, die toch al een lagere levensverwachting hebben.
Mij lijkt wel: hoe lager het percentage sterfgevallen, des te sterker het pleidooi voor herd immunity. Let wel: onder ouderen wás er in 1918 nog herd community vanwege eerdere griepgolven.
Prof. Jaap Goudsmit (aangehaald door Dick in het Corona Liveblog) pleit terecht voor een grootschalig bevolkingsonderzoek op korte termijn om de getallen per leeftijdsgroep preciezer te krijgen. Wat mij betreft in de hele EU en liefst ook in andere landen.
Hans #1, "nooit eerder zag ik de EU zo zwak". Vind je het gek? De lidstaten zijn volksgezondheid altijd als hun eigen competentie blijven zien. Daar is veel voor te zeggen, maar niet in het geval van grensoverschrijdende infectieziekten. Op het gebied van besmettelijke DIERziekten hebben de lidstaten al lang bevoegdheden aan de EU overgedragen. Nu de humane ziekten nog.
Vanmorgen op de BBC een interview met een jonge vrouw in Seattle, die als proefpersoon meedoet aan een test voor een net ontwikkeld vaccin tegen Covid-19. Ze was er (nog?) vrolijk onder.
Mooie reflectie Jopie Duijnhouwer #2 (En dank voor het noemen van Lindisfarne, sterk voorbeeld, en de band Lindisfarne heeft me ook door mijn puberteit geloodst, en haar muziek sooths my soul again in deze bijzondere tijd.)