Minister van Volksgezondheid Maggie De Block liet afgelopen vrijdag een opsporingsonderzoek starten door de federale gerechtelijke politie toen een bestelling uit Turkije, ter waarde van €5 miljoen, niet aankwam op een Europese tussenstop. In De Morgen zei De Block dat er "mogelijks sprake is van fraude."

De maskers zijn hard nodig in België. "Het zou echt een drama zijn als dit materiaal niet kan geleverd worden. Dat is onze mensen (...) in onveilige, onverantwoorde situaties brengen,", aldus Inge Vervotte, voorzitter van zorginstellingen netwerk Emmaüs. De Block werkte al wel aan een oplossing: "Begin volgende week verwachten we een eerste, beperkte lading maskers. Die zullen we onder de zorgverleners verdelen. Daarnaast hebben we verschillende contacten met andere leveranciers die nu in een stroomversnelling komen. We hopen binnenkort met goed nieuws daarover te komen."

Naïviteit
Vandaag komt de aap uit de mouw. Er is geen sprake van fraude of zelfs strafbare feiten, maar van naïviteit. Dat zegt Mahmut Öz, de ondernemer met Turkse roots die de levering moest regelen.

Öz was de tweede op de lijst van de openbare aanbesteding voor de levering van mondkapjes. Via zijn contacten in onder andere Turkije kon hij een leverancier vinden die mondkapjes verkocht tegen een marktconforme prijs en ook nog snel zou kunnen leveren. Maar de genoemde deadline van zondag middernacht bleek niet haalbaar. "Uiteindelijk kwam Turkije met het nieuws dat er te weinig tijd was om te leveren.” Volgens Öz geen oplichting, maar was het "naïef van ons om te denken dat het op zo’n korte termijn zou lukken. Met bijzondere excuses aan alle hulpverleners en instanties die wij hebben moeten teleurstellen.”

De aanbesteding is inmiddels doorgezet naar de derde in de rij. Het geld komt terug: “Elke cent zal braaf terugbetaald worden aan de Belgische overheid. We hebben vandaag al 3 miljoen euro teruggegeven. 15 procent van het totaalbedrag (525.000 euro) was echter al overgemaakt naar de leverancier uit Turkije, maar die garandeert ons dat dit geld deze week nog terug in België is.”

Getreuzel met het snelheidscriterium
In de Belgische zakenkrant De Tijd reconstrueert hoe dit fout kon gaan. De aanbesteding is uitgeschreven op 3 maart en voor 6 maart moesten geïnteresseerde bedrijven hun bod doen. De gunning zou zijn gebeurd op basis van 'prijs' en 'snelheid', waarbij dat laatste criterium de doorslag gaf. Maar alvorens de gunning toe te kennen gingen 3 à 4 dagen voorbij, waardoor het snelheidscriterium achterhaald was en het eerste bedrijf op de lijst afhaakte. De order kwam terecht bij het bedrijf van Öz, een onbekende in de medische sector en bij de medische toezichthouder. Daarna voelde het kabinet van minister De Block blijkbaar nattigheid. "Er was contractueel tijd tot zondagnacht om de levering te voltooien, maar er is vrijdag al klacht ingediend. Het bedrijf zou alleen mondeling hebben aangegeven dat de mondmaskers mogelijk vervroegd, vrijdag, geleverd konden worden. Toen ze er vrijdag niet waren, was Volksgezondheid het vertrouwen kwijt en voelde men de bui hangen."

Koning Filip
Ondertussen zit België toch niet zonder mondmaskers en testkits. Vanmiddag kwamen de eerste 300.000 mondkapjes aan in Luik, geschonken door de Alibaba Foundation en de Jack Ma Foundation. Volgende week volgt er nog een zending. De schenking kwam tot stand na persoonlijke tussenkomst van koning Filip en met steun van het Waalse export- en investeringsagentschap Awex, aldus de FOD Volksgezondheid in Knack.

En mocht dit niet genoeg zijn, dan is inmiddels de productiecapaciteit van mondkapjes in China flink opgeschroefd, schrijft De Telegraaf. De dagelijkse capaciteit is van 20 miljoen gegroeid naar 110 miljoen en nu Europa met tekorten kampt, staat China de export van mondkapjes weer toe.

In Nederland en de VS waren de autoriteiten lui en bereidden ze zich niet voor op het risico dat Covid-19 zich over de wereld zou verspreiden, signaleert journalist Jop de Vrieze.
Dit artikel afdrukken