Lees ook
Privé werk ik als voorzitter van een grote natuurwerkgroep samen met boeren aan verduurzaming van de landbouw in de Krimpenerwaard. En ik denk landelijk mee met boeren over het vormen van een onderheid om boer én natuur te laten winnen.

Vanuit die ervaring zeg ik: het stikstofprobleem is niet technisch of financieel van aard. Volgens deskundigen is verduurzaming van de landbouw technisch en financieel mogelijk. Bedenk daarbij dat de afgewentelde kosten van de huidige landbouw zeer aanzienlijk zijn. De problemen saneren wordt makkelijk gemaakt door de lagere rente. Geld is dan ook het probleem niet.

Nee, het probleem is maatschappelijk, relationeel en politiek van aard.

Maatschappelijk kozen we als maatschappij na de tweede wereldoorlog voor intensieve productie en groei van de export. Boeren van nu willen best verduurzamen als de richting duidelijk is en regels niet telkens veranderen. Consumenten beginnen duurzaam te denken maar handelen er lang nog niet naar. Dat vraagt om een nieuwe maatschappelijke verbinding tussen denken en willen en daar ook daadwerkelijk naar handelen.

Relationeel zitten we met een gepolariseerde discussie. We praten over maar niet met elkaar. Sociale media spelen groepen verder uit elkaar.
De gedragswetenschap over het omgaan met verschillen van mening en belangen zegt: praat met elkaar, zoek naar gezamenlijke waarden. Bij RWS (Rijkswaterstaat), bijvoorbeeld, zetten we die kennis - met vallen en opstaan - in bij onze aanlegprojecten.

Politiek verschillen partijen zo sterk van mening dat hun stokpaardjes niet meer tot een vergelijk zijn te brengen. Daarom vroeg minister-president Rutte aan natuurorganisaties en boeren: waarom komen jullie niet samen langs om te praten? Dat was een zinvolle vraag. Inmiddels zijn ze samen op bezoek geweest. Helaas vergaten ze een wedervraag te stellen: Mark, Carola, waarom werkt de politiek niet samen, waarom dagen jullie de politieke partijen niet uit om tot een oplossing te komen waarbij iedereen wint?

De politiek moet in beweging komen vanuit een gezamenlijk belang.

Om dat te laten lukken, is een forse interventie nodig, die politici als mens raakt in hun hart. Ze moeten er door van hun stuk worden gebracht. Diezelfde interventie moet hen en de Nederlandse kiezers, die tegelijk consumenten zijn, een solide kennisbasis geven.

Meningen en gedrag worden door vier zaken beïnvloed: regels, geld, zetjes (nudging) en informatie. Desinformatie over stikstof raast als wildvuur door de sociale media en maakt de meningen extremer. Tegelijk is de communicatie en informatie vanuit de overheid, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, sterk ontoereikend waardeloos. Zoek maar eens een goede site waarin in begrijpelijke taal, en met een helderelogische structuur gegevens en informatie over stikstofemissie, depositie en het effect op natuur wordt gegeven, met de discussiepunten er argumenten erbij. Ik heb er nog geen kunnen vinden.

Het belangrijkste is echter het hart. Om dat te raken zijn een verhaal, vertellers én muziek nodig.

Daarom heb ik een voorstel:

1. Ambtenaren van LNV (landbouw, natuur), IenW (verkeer, scheepvaart) en EZ (industrie, energie) schrijven met jonge boeren en natuurbeschermers uit lagere inkomensgroepen een script voor een beslissend kamerdebat over de oplossing van het stikstofprobleem. Gebaseerd op de huidige kennis. Met drie elementen: landbouw, natuur en inkomensmaatregelen. Dat laatste omdat stikstof- en klimaatontkenners vooral te vinden zijn onder mensen met lagere inkomens. Niet onlogisch want zij zullen straks het meest geraakt worden door hogere prijzen van natuurinclusieve producten.

2.Richt parallel daaraan een goede informatiesite met discussieforum in en trek mensen daar via sociale media naartoe.

3. Vraag iemand als Ramsey Nasr het technische script voor het debat om te werken tot een meeslepend verhaal. Met een inleiding, ontwikkeling tot crisis (valt het kabinet of niet), kanteling (partijen vinden elkaar) en slotakkoord.

4. Vraag Toneelgroep Oostpool om het debat uit te laten voeren door hun jonge mensen. Het gaat immers om hun toekomst. De theaterredactie van de Volkskrant vond hun voorstelling Allemaal mensen de beste theaterproductie van 2019. Citaat: “Een vreugderijke caleidoscopische ode aan de jeugd, de toekomst, de hoop, de liefde en de kunst. Een aanklacht tegen polarisatie, een viering van de verschillen, een lofzang op kwetsbaarheid, authenticiteit en verwondering. Vernieuwend van vorm, verheugend van inhoud, trillend en zinderend van talent. Een voorstelling die maakt dat je heel even gelooft dat alles goed komt”.

5. Vraag Iris Hond om er muziek bij te bedenken en te spelen.

6. Verplicht kamerleden en kabinet bij de uitvoering aanwezig te zijn, neem het op en zendt het uit.

7. En de rest zal, zoals we dat noemen, geschiedenis blijken.

Wat ik van de commentatoren van Foodlog zou willen weten: is dit nou zo'n gek idee?
Dit artikel afdrukken