De verwekker achter de huidige uitbraak is een variant van het coronavirus. Dit virus was al eerder verantwoordelijk voor de grote uitbraken van SARS (2002 en 2003) en MERS (2012). De infectie is vermoedelijk ontstaan in de stad Wuhan, de 7de grootste stad van China en tevens een belangrijk verkeersknooppunt dat alle windregio’s van het land met elkaar verbindt. Maandag maakte de Chinese National Health Commission bekend dat het virus van mens op mens overdraagbaar is en dat ook medisch personeel met het virus is besmet.

Bestrijden
Het is onzeker waar het virus exact is ontstaan. Wetenschapper Leo Poon, viroloog aan de School of Public Health aan de Universiteit van Hong Kong, acht het waarschijnlijk dat het virus is ontstaan in dieren voordat het oversprong op mensen. Dat lijkt logisch vanwege de gelijkenis met MERS (begonnen in kamelen) en SARS (begonnen in civetkatten).

Dat denkt ook Marion Koopmans, hoofd van de virologie-afdeling aan het Erasmus Medisch Centrum. “Uit analyses van de bekende genetische informatie blijkt dat het virus heel recent is gaan verspreiden. Dat wijst erop dat het uit een andere bron, meest waarschijnlijk een dier is ontstaan. Naast de bestrijding van verspreiding via mensen moeten we nu proberen de bron te identificeren en deze te elimineren in verdere verspreiding. Waarschijnlijk heeft de eerste besmetting plaatsgevonden op een lokale (wilde) dierenmarkt.”

We weten dat het virus van mens op mens overdraagbaar is, maar we hebben geen idee hoe efficiënt die transmissie is
Beheersen
Koopmans geeft China een compliment: “Anders dan tijdens de SARS-uitbraak in 2002 en 2003 deelt China nu veel meer informatie. Hierdoor kunnen we wereldwijd meedenken en uiteindelijk sneller overgaan tot actie. Desondanks moet al het onderzoek wel in China gebeuren.”

Over het beheersen van de huidige uitbraak valt nog niet veel te zeggen omdat er nog niet veel informatie bekend is. “We weten dat het virus van mens op mens overdraagbaar is, maar we hebben geen idee hoe efficiënt die transmissie is. Mogelijk is de verspreiding met quarantaine te stoppen”, aldus Koopmans. Ook zal moeten worden onderzocht welke dierlijke bron de oorzaak is geweest. Daar is tot op heden vrijwel niets over bekend, al lijkt het te gaan om een lokale uitbraak.

Toch is de kous daarmee niet zomaar af. Met de sociale en economische impact van SARS in het achterhoofd reageert de wereld waakzaam en bang voor paniekuitbraken. De beurs reageert al met dalingen op het nieuws. “Naast de fysiologische impact heeft een uitbraak als deze ook een sociale en economische impact”, zegt Koopmans.

Opkomende risico’s moeten tijdig in kaart worden gebracht. Alleen dan kunnen we handelssystemen zekerder maken en biosecurity garanderen
Voorkomen
Als deze uitbraak onder controle is moeten we echt verder vooruitkijken en nadenken over preventie, vindt ook Koopmans. Je wilt immers de kans op infecties en uitbraken zo veel mogelijk voorkomen. “We weten dat het risico op uitbraken als deze steeds meer toeneemt. Dat heeft onder andere te maken met de intensivering van het contact tussen mensen en dieren. We zien steeds vaker dat een ziekte van dieren op mensen wordt overgedragen en dat wij daar ziek van worden. Bovendien verspreiden infecties zich sneller en/of verder vanwege de toegenomen globalisering. Je zou kunnen zeggen dat dit grotere risico hoort bij de moderne maatschappij. We’d better get used to it, zegt ook de WHO.”

“Het is eigenlijk ook niet raar dat er een besmetting voortkomt van een lokale (wilde) dierenmarkt. Dat hadden we kunnen zien aankomen.” Koopmans vervolgt: “Het is van groot belang om na te denken over mogelijke risico’s. Opkomende risico’s moeten tijdig in kaart worden gebracht. Alleen dan kunnen we handelssystemen zekerder maken en biosecurity garanderen.” Toch hoopt Koopmans dat deze uitbraak gestopt kan worden, door de combinatie van het vinden van de lokale bron en quarantaine maatregelen bij besmette mensen.

Vandaag wordt alle informatie rondom het coronavirus en zijn slachtoffers verzameld. Dan bepaalt de WHO of de uitbraak een public health emergency of international concern is. Mocht dat het geval zijn, worden er tijdelijke gezondheidsmaatregelen afgekondigd waar WHO-staten verplicht aan moeten voldoen.

In de South China Morning Post waarschuwde gisteravond professor Yuen Kwok-yung, een gerespecteerd deskundige op het gebied van infectieziekten, voor de ernst van de situatie. Hij liet weten dat de overdracht van het coronavirus zijn 'derde golf' heeft bereikt en adviseert reizigers om niet naar Wuhan te reizen tenzij dat absoluut noodzakelijk is. De laatste informatie duidt erop dat de infectie zich snel kan verspreiden en dat het dat inmiddels ook buiten Wuhan doet.

We legden Marion Koopmans na het gesprek dat we maandagmiddag met haar hadden nog een vraag voor: Moeten we ons nu toch meer zorgen maken?

Haar antwoord: "Het is zaak om de ontwikkelingen goed te volgen. Dat gebeurt door de WHO. We zijn afhankelijk van de informatie die de Chinezen met hun onderzoek ter plekke kunnen vergaren. De WHO vergadert vandaag over de stand van zaken om te bekijken of er meer moet gebeuren."

UPDATE, 22-1-2020 | 20:45
De Chinese miljoenenstad Wuhan heeft de luchthaven en treinstations voor alle uitgaande reizigers gesloten. De autoriteiten hopen zo een verdere verspreiding van de nieuwe variant van het coronavirus te voorkomen. Dat melden de staatsmedia en de South China Morning Post. Volgens CNN zijn inmiddels 17 doden gevallen en bijna 550 mensen besmet met het virus. Er is op dit moment nog geen nieuws te melden van de WHO. Morgen, donderdag 3 januari, beslist de WHO of van een internationale noodsituatie sprake is. De aanvankelijk voor vandaag aangekondigde beslissing is vanavond uitgesteld.

Der Tagesspiegel meldt dat nadat het eerste geval van coronabesmetting in de VS in Seattle werd bevestigd, luchthavens zich in veel landen voorbereiden op de verspreiding van het virus. Het preventiebureau ECDC van de EU in Solna, Zweden, heeft het risico op de overdracht van het virus vandaag bijgesteld van "laag" naar "matig".

UPDATE 23-1-2020 | 12:00
Het coronavirus in Wuhan is waarschijnlijk ontstaan in slangen, dat melden Chinese virologen in het Journal of Medical Virology. Deze uitbraak belicht het gevaar van (illegale) (wilde) dierenhandel. Nederlandse experts geloven er weinig van, schrijft de Volkskrant. "Je verwacht van zo’n virus dat het eerder overgaat van een zoogdier op de mens, dan van een reptiel", zegt moleculair viroloog Raoul de Groot (Universiteit Utrecht). "Dat een coronavirus zoiets doet, heb ik nog niet eerder gezien."

Wuhan - een stad met 11 miljoen inwoners - is vanwege de uitbraak helemaal op slot, maar ook andere grote Chinese steden nemen maatregelen. De autoriteiten hebben inmiddels ook Huanggang – een stad 40 kilometer ten oosten van Wuhan – geïsoleerd.

Het reisverbod komt de Chinese bevolking niet gelegen. Aanstaand weekend wordt Chinees nieuwjaar gevierd. Voor dat feest reizen honderden miljoenen mensen normaal gesproken het hele land door (of uit), bijvoorbeeld om familie te bezoeken. Bovendien zijn ook de transportroutes geblokkeerd. Dat leidt er toe dat inwoners van Wuhan massaal de supermarkten leegkopen.

UPDATE 23-1-2020 | 18:50
The South China Morning Post meldt dat de slachtoffers van het virus voornamelijk vallen onder oude mensen (80+). Volgens dezelfde krant zijn inmiddels 647 besmettingsgevallen bekend en is de eerste dode buiten de provincie Hebei waarin Wuhan ligt, gevallen.

UPDATE: 23-1-2020 | 23:30
De WHO ziet de Corona-besmetting als een Chinees vraagstuk en niet als een internationale crisis. Dat meldt onder meer de South Morning China Post: De Wereldgezondheidsorganisatie zei donderdag dat de verspreiding van het dodelijke Wuhan-Coronavirus geen internationale noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid vormt, ondanks het stijgende aantal doden, dat nu 18 bedraagt. De uitbraak is "een noodsituatie in China", zei de directeur-generaal van de WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, tijdens een persconferentie in Genève. "Maar het is nog geen wereldwijde noodsituatie op gezondheidsgebied geworden. Het kan er wel een worden."
Dit artikel afdrukken