Wat deden de academici - onder wie een filosoof, een bioloog, een geoloog, een econoom en vertegenwoordigers uit de energie-ingenieurswetenschappen - dan wel? Ze bekeken welke maatregelen daadwerkelijk tot een CO2-reductie leiden waarmee België tot een duurzaam energie- en klimaatbeleid kan komen. Ze ontdekten dat een zevental ogenschijnlijk - ook in Nederland - veel gepredikte en schijnbaar logische maatregelen geen enkele klimaatwinst opleveren.
1. Korte-afstandsvluchten geen probleem, reduceer intercontinentaal vliegen
Voor de CO2-uitstoot maakt het niets uit of je met de hogesnelheidstrein of het vliegtuig naar Madrid gaat. "Beide vervoersmiddelen stoten CO2 uit", zeggen de geleerden. "De trein doordat niet alle opgewekte elektriciteit CO2-vrij is, en het vliegtuig door het verbranden van kerosine. Voor beide valt de CO2-uitstoot onder de Europese emissiehandel. Die bepaalt, met behulp van uitstootrechten, hoeveel CO2-uitstoot er gezamenlijk mag zijn in Europa. Wat het ene bedrijf niet uitstoot, mag een andere uitstoten – als hij ervoor betaalt. Dat geldt dus ook voor de vlucht: als iemand minder uitstoot omdat hij niet vliegt, kan de luchtvaartmaatschappij de rechten verkopen aan een ander bedrijf dat dan de CO2-uitstoot kan doen. Waardoor de CO2-besparing nul is."
Wat wel CO2-uitstoot reduceert, is minder het vliegtuig nemen buiten Europa. Die vluchten zitten niet in het systeem voor emissiehandel. En dus is iedere intercontinentale vlucht minder een nettovermindering van de CO2-uitstoot. Gek genoeg loont het dus niet om de verguisde korteafstandsvluchten te ontraden, maar wel langeafstandsvluchten.
2. Windmolens en zonnepanelen langs de snelwegen zijn niet zinvol
België stelt zich voor langs de snelwegen windmolens en zonnepanelen te plaatsen om de hernieuwbare energieproductie op het benodigde peil te brengen. Dat is helemaal niet nodig, en veel te kostbaar. Binnen Europa is vanaf het begin afgesproken dat investeringen - en dus hernieuwbare energieproductie - niet op het eigen grondgebied hoeft plaats te vinden. En dus kan België veel beter in zonnepanelen in Spanje investeren, en in windmolens voor de Nederlandse kust. Daar is het rendement veel hoger dan op eigen grondgebied en voor het klimaat maakt het niet uit waar België de uitstoot van koolstof naar de atmosfeer helpt beperken.
3. Houd de bestaande kerncentrales wél in bedrijf
Kernenergie is misschien niet dé oplossing - daar laat de denktank zich niet over uit - maar "een verlenging van de twee jongste centrales met twintig jaar valt te overwegen." Waarschijnlijk is dat goedkoper dan gascentrales opstarten, en met het nucleaire afval valt het wel mee. "Bijkomstig voordeel: als de nucleaire kennis in ons land blijft, is het makkelijker om over enkele decennia over te stappen op nieuwere, kleinere kerncentrales die ook hoogradioactief afval kunnen verwerken," suggereren de hoogleraren. België is nu bezig met een versnelde afbouw van zijn kerncentrales, maar heeft geen goede vervangende energiebronnen. Liever nog een tijdje emissievrije kernenergie uit bestaande reactoren, dan dure nieuwe oplossingen die nieuwe emissies introduceren.
4. Maak elektra niet duurder, maar belast stookolie en gas met emissierechten
Verwarming van huizen is verantwoordelijk voor 13% van de Belgische CO2-uitstoot. Daarom moeten ook Belgen van het gas en de bij onze zuiderburen nog veel gebruikte stookolie af. Maar daar is de politiek nog niet aan toe: "De concurrentie tussen warmtepomp en olie en gas is heel slecht georganiseerd," zegt Proost. "De behandeling van warmtepompen is unfair, doordat er veel grotere heffingen zijn op elektriciteit dan op aardgas en olie." Warmtepompen zijn een 'echte' emissie-reducerende oplossing. Als de energie voor die apparaten direct van zon of wind komt, besparen ze echt op de 13% van de totale uitstoot die de verwarming van woonhuizen nu kost. Maar zolang stookolie en aardgas niet belast worden met emissierechten stappen we niet over.
5. Stop de subsidies op elektrische auto’s
België zou met fiscale maatregelen de elektrisering van het zakelijke wagenpark willen versnellen. Geen goed idee, zeggen de hoogleraren. "De autoconstructeurs hebben immers doelstellingen op Europees niveau om de totale uitstoot van hun nieuw verkochte wagens te verminderen. Als België ambitieuzer is, dan laat het constructeurs toe in andere landen minder elektrische auto’s te verkopen. Bijgevolg is het klimaateffect nul."
6. Leg het accent niet op geheel nieuwe technieken, maar innoveer de breed verspreide bestaande
Werken aan technologieën die CO2-reducties teweegbrengen in overal gebruikte bestaande technologie is veel slimmer dan inzetten op totaal nieuwe technologieën. Proost noemt het zuiniger maken van benzine- en dieselauto's. "De hele wereld volgt, wat een gigantische CO2-reductie teweegbrengt, terwijl elektrisch rijden misschien nooit doorbreekt in de rest van de wereld. Hetzelfde geldt voor het goedkoper maken van bijvoorbeeld windmolens." Laat andere landen maar meeprofiteren van verbeterde technieken, dat heeft het meeste effect.
7. Pas waterstof alleen toe waar elektra niet direct gebruikt kan worden
De productie van groene waterstof is peperduur; dat beweerde ook Sijmen Spiegel gisteren op Foodlog. Ga dus alleen voor waterstof waar je niet rechtstreeks op elektriciteit kunt overstappen. Bijvoorbeeld voor "industriële processen en langeafstandstransport per schip of vliegtuig," aldus de denktank. Voor auto's en verwarming zijn elektrische auto's en warmtepompen een efficiëntere oplossing.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Die Belgen zijn soms zo dom nog niet.
Daarnaast is het misschien een idee te kijken of we misschien ook dingen gewoon niet meer kunnen doen of gebruiken dat is pas echt winst.
Het zijn stuk voor stuk rationele punten. De vraag is: wat zal het opgeleverd hebben als we deze gedachtenlijn volgen en over 100 jaar terugkijken?
Je begrijpt: ik zeg met zoveel woorden 'niet genoeg'. Maar het bijzondere - en misschien beangstigende - is, dat het omgekeerde ook waar is: meer lukt niet. Met andere woorden: is het waar dat we zaken met meer effect kunnen realiseren, zoals de (kennelijke symbool-)politiek ons laat geloven? Zo nee, dan heeft het elftal gelijk. Ik heb stellig de indruk dat de Duitse fossiele autoindustrie daar tien jaar geleden al op inzette, maar in werd gehaald door de het sjoemelschandaal.
Feitelijk worden er vooral ideeën doorgestreept het zou meer helpen als er nieuwe ideeën kwamen die wel zoden aan de dijk zetten.
Fijn elftalletje. Geef me dan maar Professor Mark Jacobson die met een groep medewerkers van Stanford universiteit precies, tot achter de komma, heeft uitgerekend hoe het wel lukt:
"Omstreeks 2030 wordt 80% van de transitie bereikt. Voor de transitie wordt geen biomassa ingezet, geen kernenergie en geen Carbon Capture en Storage (CCS). Het grootste deel van de duurzame energie (94%) wordt verkregen uit wind en zon en verder uit waterkracht, bodemwarmte en golfslag. Ook wordt in de plannen gebruik gemaakt van ondergrondse seizoensopslag van warmte, gewone waterkracht en opgepompte waterkracht, opslag van waterstof en slimme netwerken waarmee vraag en aanbod op elkaar afgestemd worden. Per land wordt de optimale verhouding doorgerekend, het ruimtebeslag, de benodigde investeringen en de besparingen.
De resultaten laten zien dat het energiegebruik tot aan 2050 met 57% kan afnemen doordat met moderne techniek veel minder verliezen optreden. Ook is er veel winst te behalen door lagere externe kosten, met name de veel lagere aantallen patiënten met longziektes. De uiteindelijke kosten voor energie zijn 61 % lager, maar de sociale kosten zijn met 91 % ruim lager.
Deze bestaan voor iets meer dan de helft uit kosten vanwege schade aan gezondheid en voor de rest uit kosten voor klimaatschade."
Lees verder op duurzaam-nieuws met een link naar het originele rapport.
Kom er maar in Hendrik J. Kaput .
Jan Peter van Doorn ik -als Uber beta- hou van al die energie-getallen. Maar de Giga en Teras zijn moeilijk te bevatten en al snel gaat het ook bij mij duizelen. Maar aan kloeke rekenaar heb je eerder een tekort dan een overschot. Dus laten we nog eens wat getallen noemen.
In Nederland wordt aan ongeveer 35GW elektriciteit verbruikt per jaar. 20GW hiervan is centraal opgewerkt en 15GW decentraal. Elektriciteit is echter ongeveer 20% van het totale Energie verbruik. En daar gaat dat Cell artikel dan ook mis, het legt de focus op elektriciteit en niet op totaal energie-consumptie.
Het hele energie-transitie vraagstuk draait om drie vragen:
1- kunnen we per persoon, per bedrijf of per huishouden MINDER energie verbruiken.
2- kunnen we per persoon, per huishouden of per bedrijf MINDER aardolie of steenkolen verbruiken.
3- kunnen we de omzetting van een op fossiel energie (brandstoffen) naar een op duurzame elektriciteit gaan regelen. Dus kunnen we die 20% naar 40% of meer verhogen met als belangrijke randvoorwaarden: dat 1) en 2) ook in acht worden genomen.
Recent heb ik de sigarenkist berekening voor mijn huishouden nog eens gemaakt. Alle huishoudens aan de warmtepomp (vroeger noemde we dingen airco's) dat vraagt nog eens 7 GW extra aan duurzame elektriciteitsproductie. Alle Nederlanders aan een elektrische auto, vraagt nog eens 15GW extra productie, dus 35+7+15 = 57 GW totaal aan elektriciteitsvermogen. Nu is onze duurzame electriciteitsproductie in Nederland ongeveer 3,5GW (10% van electra, is 2% totaal energie). De investering van deze vergroting van de capaciteit kost ongeveer 22 tot 35 miljard euro. Ik zeg betaalbaar en laten we gelijk dit doen met zon en wind en kerncentrales. En vergeet niet 2GW via mestvergisting van varkensboeren. Verder zeg ik: we hebben alle kolencentrales en gasgestookte centrales heel hard nodig, dus niks sluiten in de komende jaren.
Buiten deze 22 tot 35 miljard euro voor die extra 22GW, is nodig 250 miljard euro bij huishoudens (isoleren, warmtepompen, zonnepanelen, E-boilers, etc.), en zekere een vergelijkbaar bedrag voor industrie (al kunnen we die ook wegpesten ...). Dus 500 en misschien 750 miljard in zeg 20 jaar. Dus 25 tot 38 miljard per jaar. Ik heb het liefste dat dat in Nederlandse bedrijven wordt gestopt (want creëert inderdaad banen), en daarom heb ik liever E-bussen van VDL dan uit China. Om dit te kunnen doen, moeten we vooral hoog in de piramide van Maslow blijven zitten, rijk blijven en de juiste keuzes maken.
Het energievraagstuk is te vergelijken met de landbouw-uitdaging. In de landbouw importeren via gat van Rotterdam veel feed en exporteren we vlees. Efficiënte conversie gecombineerd met een economische handelsmodel. Minder feed betekent, minder vlees export, betekent minder efficiënte conversie en betekent minder handel (en dus minder BNP). Bij energie importeren we veel aardolie en halen we veel gas naar binnen, ook die wordt geconverteerd naar benzine of elektriciteit en vele andere producten. Minder extractie van aardgas uit de bodem, en minder import van aardolie en aardgas en steenkolen betekent ook automatische een kostenverhoging en zelfs minder BNP.
Wat het sombere aan dit verhaal is? Mijn huishouden produceert E in de zomer, en verbruikt E in de winter. De vraag is hoe we op zeer grote schaal de zomer-winter verschillen gaan opvangen. Het antwoord? Inzet van chemie, nog preciezer CH4 ... jawel gas (maar niet aardgas). We gaan ons gasnetwerk nog heel hard nodig hebben in de komende 30 jaar. En niet vanwege dat 'gekke' waterstofdenken.