Bij klimaatverandering denken we aan zeespiegelstijging, het smelten van gletsjers en extreem weer. En natuurlijk aan het ontdooien van de permafrost, de eeuwig bevroren ondergrond in het arctische gebied. Dat gaat gepaard met het vrijkomen van grote hoeveelheden van het broeikasgas methaan. En van nog iets. Kwik.
Tien procent van de continenten is bedekt met permafrost. Zo'n 14 miljoen vierkante kilometer aardoppervlak is permanent bevroren. 's Zomers ontdooit het bovenste stukje en groeien er planten en mossen, die 's winters weer afsterven. Door de lage temperaturen gaat de afbraak van die planten uiterst langzaam, en dat betekent dat zich in de bodem grote hoeveelheden organisch materiaal ophopen. Inclusief de zware metalen die zich op de toendra hebben afgezet, zoals kwik.
Kwik in de permafrost
Sinds een jaar of 30 houden wetenschappers zich bezig met het kwik in de permafrostbodem. Kwik is een zwaar metaal, dat in gasvorm vrijkomt bij vulkanische activiteit, neerslaat in zeeën en op het land. Twee recente studies, verschenen in 2018, brengen voor het eerst in kaart hoeveel kwik er in de eerste meter permafrost aanwezig is. "Volgens de eerste studie gaat het om 180.000 ton kwik in het Arctisch gebied, en volgens de tweede om 800.000 ton", zegt milieugeochemicus Jeroen Sonke in de Franse kwaliteitskrant La Croix. "Dat zou betekenen dat er in de permafrost meer dan 100 keer zoveel kwik zit dan in de Arctische Oceaan."
Kwikcyclus
Naar schatting gaat iedere graad opwarming gepaard met een afname van 20 à 25% van de permafrost. Hoe snel het daarin vastgelegde kwik vervolgens vrij komt en hoe het zich zal verspreiden, is nog de vraag. "Via de rivieren, door de lucht? We we nog niet precies hoe de kwikcyclus in elkaar steekt," aldus Sonke.
Volksgezondheid
Maar de onderzoekers maken zich wel zorgen. Kwik is een giftige stof die zich snel verplaatst en accumuleert in de voedselketen. Niet voor niets wordt bijvoorbeeld zwangere vrouwen afgeraden vis te eten, het daarin opgebouwde methylkwik accumuleert uiteindelijk in de mens, de toppredator. "Hoe hoger je op de voedselladder staat, hoe groter de blootstelling," zegt Hélène Angot, onderzoeker aan de universiteit van Colorado en gespecialiseerd in de arctische kwikcyclus. "De autochtone bewoners van de poolgebieden, die vooral vis eten, lopen het meeste gevaar. Maar ook ijsberen, zeehonden, walvissen...," aldus Angot.
Dankzij een 'ongeluk' met kwik in de baai van Minamata weten we inmiddels wat de gevolgen kunnen zijn van een blootstelling aan kwik. In die baai loosde een petrochemische fabriek tussen 1932 en 1966 zeker 400 ton kwik. Vissers werden blind, doof en kregen toevallen. Volgens de officiële cijfers raakten 13.000 mensen besmet en overleden er 900. Blootstelling aan kwik remt de neurologische ontwikkeling bij baby's en veroorzaakt hartstoornissen bij volwassenen.
"De enige houdbare oplossing is de kwikuitstoot aan de bron terug te dringen", benadrukt Angot dan ook. En dat is het doel van de internationale Minimataverdrag uit 2013, door 128 landen inmiddels getekend. Volgens de conventie moeten er voor 2020 een verbod komen op kwikhoudende producten (thermometers, batterijen, cosmetica) en regels voor de kwikuitstoot van grote industriële installaties.
Dit artikel afdrukken
Kwik in de permafrost
Sinds een jaar of 30 houden wetenschappers zich bezig met het kwik in de permafrostbodem. Kwik is een zwaar metaal, dat in gasvorm vrijkomt bij vulkanische activiteit, neerslaat in zeeën en op het land. Twee recente studies, verschenen in 2018, brengen voor het eerst in kaart hoeveel kwik er in de eerste meter permafrost aanwezig is. "Volgens de eerste studie gaat het om 180.000 ton kwik in het Arctisch gebied, en volgens de tweede om 800.000 ton", zegt milieugeochemicus Jeroen Sonke in de Franse kwaliteitskrant La Croix. "Dat zou betekenen dat er in de permafrost meer dan 100 keer zoveel kwik zit dan in de Arctische Oceaan."
Dat zou betekenen dat er in de permafrost meer dan 100 keer zoveel kwik zit dan in de Arctische OceaanWaar komt al dat kwik vandaan? Zoals gezegd, vooral van vulkaanuitbarstingen. Daar komt jaarlijks zo'n 200 ton kwik mee in de atmosfeer en dat slaat al meer dan 25.000 jaar lang neer op de permafrost. Maar de laatste 1.000 jaar, en vooral de afgelopen 200 jaar, heeft de mens zich ontwikkeld tot mega-producent van kwik. Kolencentrales en mijnbouw (al dan niet illegale goudwinning) zijn de grootste kwikuitstoters en brengen jaarlijks zo'n 2.000 ton kwik extra in omloop.
Kwikcyclus
Naar schatting gaat iedere graad opwarming gepaard met een afname van 20 à 25% van de permafrost. Hoe snel het daarin vastgelegde kwik vervolgens vrij komt en hoe het zich zal verspreiden, is nog de vraag. "Via de rivieren, door de lucht? We we nog niet precies hoe de kwikcyclus in elkaar steekt," aldus Sonke.
Volksgezondheid
Maar de onderzoekers maken zich wel zorgen. Kwik is een giftige stof die zich snel verplaatst en accumuleert in de voedselketen. Niet voor niets wordt bijvoorbeeld zwangere vrouwen afgeraden vis te eten, het daarin opgebouwde methylkwik accumuleert uiteindelijk in de mens, de toppredator. "Hoe hoger je op de voedselladder staat, hoe groter de blootstelling," zegt Hélène Angot, onderzoeker aan de universiteit van Colorado en gespecialiseerd in de arctische kwikcyclus. "De autochtone bewoners van de poolgebieden, die vooral vis eten, lopen het meeste gevaar. Maar ook ijsberen, zeehonden, walvissen...," aldus Angot.
Dankzij een 'ongeluk' met kwik in de baai van Minamata weten we inmiddels wat de gevolgen kunnen zijn van een blootstelling aan kwik. In die baai loosde een petrochemische fabriek tussen 1932 en 1966 zeker 400 ton kwik. Vissers werden blind, doof en kregen toevallen. Volgens de officiële cijfers raakten 13.000 mensen besmet en overleden er 900. Blootstelling aan kwik remt de neurologische ontwikkeling bij baby's en veroorzaakt hartstoornissen bij volwassenen.
"De enige houdbare oplossing is de kwikuitstoot aan de bron terug te dringen", benadrukt Angot dan ook. En dat is het doel van de internationale Minimataverdrag uit 2013, door 128 landen inmiddels getekend. Volgens de conventie moeten er voor 2020 een verbod komen op kwikhoudende producten (thermometers, batterijen, cosmetica) en regels voor de kwikuitstoot van grote industriële installaties.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Door opwarming van het zeewater verloopt de voedselcyclus bij vissen sneller, waardoor kwik in bepaalde vissen zich eerder kan ophopen (heb link ff niet). Dat komt er dan ook bij.
Men maakt zich zorgen........vooral deze zin valt mij op: "Blootstelling aan kwik remt de neurologische ontwikkeling bij baby's en veroorzaakt hartstoornissen bij volwassenen. "
Het zit ook in(sommige) vaccins onder de naam thimerosal, ik zou me idd zorgen maken..........meer zeg ik hier niet over
Interessant, Astrid, wist ik niet!
Wiki relativeert het risico van thimerosal:
"Its use as a vaccine preservative was controversial, and it was phased out from routine childhood vaccines in the European Union, and a few other countries in response to popular fears. There is a scientific consensus that these fears are unsubstantiated".
Dit is een slecht artikel. Er staan getallen in, maar die worden niet op een overzichtelijke manier aan elkaar gepraat/geschreven.
Het risico lijkt me duidelijk, maar de titel is te tendentieus.
Conclusie: eet geen vis?
Rienk Geene
Rienk, we leren graag van de wensen van lezers. Kun je formuleren wanneer het artikel wel aan de eis van overzichtelijkheid zou voldoen?
'Ramp' moet je overigens lezen in de context van het nieuws dat voortdurend over ons wordt uitgestort. Sijmen Spiegel benoemde het op dezelfde dag waarop bovenstaand artikel verscheen als volgt: Alweer verging de wereld vandaag.