Als er één vraag is die in de huidige stikstofcrisis vaak gesteld wordt, dan is dat de schuldvraag. Wie heeft deze ellende veroorzaakt? Door wie komt het dat onze natuur in zo’n slechte staat verkeert, en verschillende economische sectoren op dit moment grote problemen ondervinden?
Ik besloot Twitter te consulteren, maar kwam niet veel verder. Iedereen blijkt schuld te hebben.
De boeren hebben schuld omdat ze naast veel voedsel ook veel mest produceren. De consumenten hebben schuld omdat ze voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. De supermarkten hebben schuld omdat ze hun marktmacht niet aanwenden om de keten wezenlijk te verduurzamen. Minister Schouten en haar ministerie hebben schuld omdat ze geen Plan B klaar hadden liggen. En waar is premier Rutte eigenlijk?
En dan de Tweede Kamer... Het CDA heeft schuld omdat geen andere partij zoveel invloed op ons landbouw- en natuurbeleid heeft gehad in de afgelopen decennia. De VVD heeft schuld omdat ze de markt nog steeds als doel in plaats van als middel ziet. D66 heeft schuld omdat Tjeerd de Groot de steen in de vijver wierp. De ChristenUnie heeft schuld omdat men niet wil kiezen. GroenLinks heeft schuld omdat ze Jesse Klaver hebben. De PvdA heeft schuld omdat Sicco Mansholt een PvdA-er was. En de rest van de oppositie? Wat heeft de rest van de oppositie ooit aan het landsbestuur bijgedragen?
Enfin, het zal u inmiddels wel duidelijk zijn: er zijn veel schuldigen aan te wijzen. Het zal wel aan onze calvinistische fascinatie voor zonde liggen dat we dit ook met verve doen. Toch is enige voorzichtigheid geboden. In zijn boek The Blame Game – een uitmuntende analyse van de manieren waarop overheden met de schuldvraag omgaan – betoogt collega-bestuurskundige Christopher Hood dat een te sterke preoccupatie met schuld ernstige gevolgen kan hebben voor de kwaliteit van het openbaar bestuur. Zo gaat het zoeken naar en aanwijzen van schuldigen ten koste van de tijd die politiek leiders hebben voor het daadwerkelijk oplossen van problemen. Daarnaast kan het ertoe leiden dat alle potentieel ‘schadelijke’ informatie wordt gecensureerd, of dat organisaties verantwoordelijk voor het produceren van dergelijke informatie en kennis worden geïntimideerd; zie de klokkenluidersaffaire in de VS, maar ook de protesten tegen de rekenmodellen van het RIVM. En tot slot draagt een te sterke nadruk op schuld bij aan een politieke cultuur waarin inhoudelijk debat stagneert en cynisme regeert.
Ik stel daarom voor de schuldvraag even te parkeren. Niet voorgoed; het afleggen van rekenschap en reconstrueren van fouten zijn essentieel voor het goed functioneren van onze democratie. Maar laten we onze tijd en aandacht eerst gebruiken om tot werkende oplossingen te komen, zodat er weer perspectief ontstaat voor onze natuur en getroffen sectoren. Pas als die oplossingen er zijn ontstaat weer ruimte en lucht om gezamenlijk te evalueren. En laten we dat dan ook goed doen. Waarom geen parlementaire enquête naar het Nederlandse natuurbeleid van de afgelopen twintig jaar? Het onderwerp lijkt me er belangrijk genoeg voor.
Dit artikel afdrukken
De boeren hebben schuld omdat ze naast veel voedsel ook veel mest produceren. De consumenten hebben schuld omdat ze voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. De supermarkten hebben schuld omdat ze hun marktmacht niet aanwenden om de keten wezenlijk te verduurzamen. Minister Schouten en haar ministerie hebben schuld omdat ze geen Plan B klaar hadden liggen. En waar is premier Rutte eigenlijk?
En dan de Tweede Kamer... Het CDA heeft schuld omdat geen andere partij zoveel invloed op ons landbouw- en natuurbeleid heeft gehad in de afgelopen decennia. De VVD heeft schuld omdat ze de markt nog steeds als doel in plaats van als middel ziet. D66 heeft schuld omdat Tjeerd de Groot de steen in de vijver wierp. De ChristenUnie heeft schuld omdat men niet wil kiezen. GroenLinks heeft schuld omdat ze Jesse Klaver hebben. De PvdA heeft schuld omdat Sicco Mansholt een PvdA-er was. En de rest van de oppositie? Wat heeft de rest van de oppositie ooit aan het landsbestuur bijgedragen?
Enfin, het zal u inmiddels wel duidelijk zijn: er zijn veel schuldigen aan te wijzen. Het zal wel aan onze calvinistische fascinatie voor zonde liggen dat we dit ook met verve doen. Toch is enige voorzichtigheid geboden. In zijn boek The Blame Game – een uitmuntende analyse van de manieren waarop overheden met de schuldvraag omgaan – betoogt collega-bestuurskundige Christopher Hood dat een te sterke preoccupatie met schuld ernstige gevolgen kan hebben voor de kwaliteit van het openbaar bestuur. Zo gaat het zoeken naar en aanwijzen van schuldigen ten koste van de tijd die politiek leiders hebben voor het daadwerkelijk oplossen van problemen. Daarnaast kan het ertoe leiden dat alle potentieel ‘schadelijke’ informatie wordt gecensureerd, of dat organisaties verantwoordelijk voor het produceren van dergelijke informatie en kennis worden geïntimideerd; zie de klokkenluidersaffaire in de VS, maar ook de protesten tegen de rekenmodellen van het RIVM. En tot slot draagt een te sterke nadruk op schuld bij aan een politieke cultuur waarin inhoudelijk debat stagneert en cynisme regeert.
Ik stel daarom voor de schuldvraag even te parkeren. Niet voorgoed; het afleggen van rekenschap en reconstrueren van fouten zijn essentieel voor het goed functioneren van onze democratie. Maar laten we onze tijd en aandacht eerst gebruiken om tot werkende oplossingen te komen, zodat er weer perspectief ontstaat voor onze natuur en getroffen sectoren. Pas als die oplossingen er zijn ontstaat weer ruimte en lucht om gezamenlijk te evalueren. En laten we dat dan ook goed doen. Waarom geen parlementaire enquête naar het Nederlandse natuurbeleid van de afgelopen twintig jaar? Het onderwerp lijkt me er belangrijk genoeg voor.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Parlementaire enquetes zijn wel over minder ingrijpende zaken gedaan, dus goed idee. Wel inderdaad nadat de boel weer op gang is gebracht want deze situatie is voor ondernemers in ons land niet acceptabel.
Is er een schuldige? Moet je wel eerst consensus hebben dat de natuur achteruit gaat. Mensen zijn van nature nog al bang aangelegd en gaan vooral uit van het negatieve. Dus is het oordeel snel klaar dat de natuur achteruit gaat en dat er een schuldige is. Nico Gerrits geeft aan de hand van gegevens die aan Europa worden gerapporteerd dat de natuur het best goed doet de laatste 30 jaar. Het is mij dan ook een raadsel waarom iedereen zegt dat het zo slecht gaat met de natuur. Waarschijnlijk geloven we het graag. Ik kan er geen oordeel over geven want ik heb er geen verstand van. Las pas wel dat zuid Nederland en België rond het jaar 250 na Christus plotseling ontvolkte. Waarschijnlijk gedeporteerd door de Romeinen. Ongeveer 100 jaar lang geen bevolking. Hoe ze dat weten? Er verscheen overal bos. Dus ook zonder stikstof groeit overal bos. Menselijk handelen laat bos verdwijnen. Doen we niks dan groeit er in ons klimaat bos. In ons land is beheer belangrijker voor de natuur dan het milieu. Maar beheer is een vies woord. Het moet vanzelf goed komen.... en dan krijg je bos. Het ontslaat ons er trouwens niet van om ook naar een goed milieu te streven.
#2, Nico, hoe wil jij die consensus krijgen, als 'natuur' iets van specialisten, ecologen is, om te bepalen hoe het ermee gaat?
En "Ik stel daarom voor de schuldvraag even te parkeren"; op 't eind van deze alinea: " Waarom geen parlementaire enquête naar het Nederlandse natuurbeleid van de afgelopen twintig jaar? Het onderwerp lijkt me er belangrijk genoeg voor."
Hè? Eerst schuldvraag parkeren, en dan vervolgens de schuldige aanwijzen, nl het Nederlandse natuurbeleid van de afgelopen twintig jaar? Want daar moet een enquete over heen.
In dat geval weet ik ook nog wel wat enquetes, bijvoorbeeld die naar de innige verwevenheid van het CDA met het boerenfront.
Geachte Jeroen Candel,
Even de schuldvraag buiten beschouwing laten is prima. Maar er is een crisis losgebarsten en als je die wilt oplossen moet je de oorzaken eerst opsporen en aanpakken, zoniet dan blijft het doormodderen en nog meer ellende. Meer dan 10 jaar geleden heb ik al voorspeld dat het Nederlandse beleid inzake Natura2000 op enig moment volledig spaak zou lopen, omdat de ingredienten voor een crisis toen al duidelijk waren. Ik had gehoopt dat het sneller geklapt zou zijn, dan was er de afgelopen jaren minder ellende over de agrarische sector (maar die niet alleen) uitgestort.
We gaan er niet uitkomen door in Brussel te gaan soebatten of te klagen, want er is helemaal niets mis met de Vogel- en Habitatrichtlijn en met Natura2000.
We gaan er niet uitkomen door in overleg met provincies, LTO en terreinbeherende organisaties het samen eens te worden dat de ammoniak en stikstofdioxde emissies de schuldigen zijn, want de relatie tussen emissie en depositie, die alle natuurellende zou veroorzaken, is helemaal niet duidelijk.
We gaan er ook niet uitkomen met niet-effectieve voor-de-buhne maatregelen zoals wat langzamer rijden, veevoeradditieven en een beetje varkenshouders saneren.
Ik heb in mijn Open brief aan M-P Rutte van 10 november j.l. hier op Foodlog duidelijk proberen te maken wat er ooit is misgegaan en hoe je dat vrijwel zonder kosten kunt oplossen. Als je dat doet is de crisis weg en blijft voorlopig als enige probleem over dat ammoniakemissie hoger is dan we met de Europese Commissie hebben afgesproken. Dat hoger is overigens ook maar betrekkelijk, want de berekening van die emissie kent een onzekerheid in de orde van rond 30%. Dat betekent dat als het RIVM of het PBL een emissie berekenen van 120 kiloton, het mogelijk tussen de 80 en 160 kiloton kan liggen, zonder dat een exacte waarde is te bepalen.
De fundamentele fouten, elk met een verschillende impact, die aan de crisis ten grondslag liggen zijn de volgende:
1: geknoei bij de selectie van gebieden door LNV en de natuurbeschermingsorganisaties,
2: een onjuiste omzetting van de richtlijnen naar Nederlands recht, gevolgd door een zeer discutabel beleid wat strijdig is met die richtlijnen, maar desondanks wordt voortgezet,
3: het belasten van gebieden met de ambities (geen richtlijnverplichtingen) van de natuur-beschermingsorganisaties,
4: het toekennen van een KDW aan habitattypen die aanmerkelijk lager is dan wat internationaal geaccepteerd kan worden,
5: een door de bestuursrechter gehanteerde drempelwaarde die te hilarisch laag is om er woorden aan vuil te maken.
6: ammoniakdepositie van individuele bedrijven berekenen met een model wat nooit gevalideerd is.
De minister van LNV heeft de zelfstandige bevoegdheid hier verandering in te brengen, want zijn voorgangers hebben het bovenop de richtlijnverplichtingen gestapeld. Het vereist politieke moed en stamina om de noodzakelijke veranderingen door te voeren, want er liggen twee behoorlijke obstakels op de weg, die schuldig zijn aan het ontstaan van de crisis. Ten eerste de kleine groep ambtenaren op LNV, die volkomen autonoom zijn geweest bij het selectie proces van de Natura2000 gebieden en bij het opstellen van de natuurbeschermingswetgeving. Ten tweede de natuurbeschermingsorganisaties die, in nauwe samenspraak met die ambtenaren, hun ambities hebben vertaald als richtlijnverplichtingen (hier is het antwoord op de schuldvraag).
Om de crisis op te lossen zal de Minister als eerste die twee obstakels terug het hok in moeten jagen, de rest is kinderspel.