Begin deze maand concludeerde het IPCC in een belangwekkend rapport over landgebruik dat de mensen wat klimaatopwarming betreft voor een dubbele uitdaging staan. De temperaturen op aarde stijgen niet alleen door uitstoot van koolstof in de vorm van CO2, maar ook door de kap van bomen en het in gebruik nemen van een groeiend areaal natuur voor menselijke activiteiten. Die kunnen daardoor de uitgestoten koolstof niet meer opnemen en jagen de stijgende temperaturen nog eens extra op door verwoestijning.

Dat versterkende effect komt bovenop het teveel aan koolstof in de atmosfeer én laat die concentratie bovendien verder stijgen. Daardoor ontstaat een negatieve spiraal die - om de aarde voor mensen leefbaar koel te houden - bovendien steeds meer energie vergt.

Minder grond gebruiken
Volgens het hoofdredactionele commentaar van de NRC concludeert het rapport dat de wereld nu toch echt helemaal moet overstappen op biologische landbouw. Foodlogs commentator Sijmen Spiegel schreef dat velen zouden denken dat de landbouw nu biologisch zou moeten worden, maar dat het IPCC dat juist niet concludeerde. Biologisch kost volgens gangbare berekeningen meer grond; het IPCC roept juist op om minder grond te gaan gebruiken. Twee opiniemakers, oud-hoogleraar agronomie Rudy Rabbinge en journalist Joost van Kasteren, corrigeerden daarom de redactie van de NRC: landbouw moet juist intensiever en niet biologischer. De NOS legde de nadruk op minder vlees en minder landbouwgif. In navolging van WUR-hoogleraar Imke de Boer reageerden critici dat dieren wel degelijk een rol in een zuinig landbouwsysteem hebben: ze eten de planten (gras) van de open vlaktes waar wij geen akkerbouw kunnen plegen en verwerken efficiënt de resten van plantaardig materiaal dat mensen niet willen of kunnen eten. Dieren eten zou slechts een zondebok voor klimaatverandering zijn, meende een landbouwjournalist te moeten opmerken

Frames leiden af
Binnen de gebruikelijke frames waarin media en politiek nieuws brengen, is de verwarring compleet. Is vlees nu wel of niet fout? Moet landbouw nu wel of niet biologisch? Moet de landbouw nóg intensiever, terwijl al jaren geroepen wordt dat intensieve akkerbouw bodems verwoestijnt?

De conclusie van de IPCC is echter eenvoudig. We gebruiken te veel grond ten koste van de natuurlijke uitstoot en wederopname van koolstof door flora en fauna. De politieke conclusie, is die van een onvermijdelijke keuze. Het moet uit de lengte of breedte komen: minder mensen of minder materiële consumptie.

En die hippe circulaire biobased economy dan? Ook ons wetenschappelijke Wageningen ziet daar immers brood in.
Helaas, wie strikt redeneert volgens het rapport van het IPCC kan dat geen uitweg vinden.

'Biobased' is nou juist een systeem dat het teveel aan koolstof (zo'n honderd parts per million, 100 ppm) dat vrij in omloop is gekomen, vrij in de atmosfeer laat. Net als Foodlogcommentator en bomenkenner Henk Breman pleit het IPCC voor 'opslaan & afbijven' in plaats van in circulatie houden.

Ook 'biobased' is zo'n hip media-frame dat geen rekening houdt met de biochemisch en natuurkundig onvermijdelijke keuze tussen minder mensen of minder consumptie. De ene of de andere keuze is een kwestie van smaak, maar hij moet wel gemaakt worden. Dat heet politiek. Helaas denkt de politiek in termen van 'bio of geen bio?', 'vlees of vega?', 'intensief of extensief' , 'een warmtepomp of gas?' en meer van dat soort vragen die de aandacht afleiden. Het is tijd om tot de kern te komen.