Een algehele daling van de vleesconsumptie met 9% na een periode van stabilisatie volgend op een daling, is immers een opmerkelijk verschijnsel dat verklaring en toelichting behoeft. We deden daarom navraag bij bedrijven die aan hun verkoopcijfers kunnen zien hoe hun markt zich ontwikkelt. Dat deden we ook bij Hans Dagevos van de WUR die de cijferanalyse deed voor Wakker Dier, bij de NOS, bij Sjanny van Beekveld van onderzoeksbureau IRI dat de daling aan de NOS signaleerde en bij Cor Pierik van het CBS.
Verschil te groot
We kregen de beschikking over een deel van de brondata van IRI over de laatste 2 halve jaren. Op basis daarvan maakten we de NOS attent op de nogal afwijkende en statistisch moeilijk aan het 9%-nieuws te relateren cijfers die we lazen in de brondata. We vroegen om opheldering, ook al realiseren we ons dat de NOS bericht over de veranderingen in de consumptie van vlees over de laatste 2 hele jaren. Het verschil bleek ons eenvoudigweg te groot omdat er cijfers zijn die aantonen dat in 2017 geen daling plaatsvond en we op basis van de IRI-data die we konden raadplegen, zagen dat de marktontwikkeling in 2018/2019 het verschil niet kan hebben gemaakt.
Dagevos en zijn collega's maakten duidelijk dat de daling van de vleesconsumptie vóór 2016, niet doorzette in 2016 en 2017 (zie bijv. dit artikel met cijfers van Wageningen Economic Research). In de brondata van IRI valt te lezen dat die daling in het tweede halfjaar van 2018 en het eerste van 2019 3,3% in omzet en 6,2 in volume bedroeg (gemeten volgens de Moving Annual Total methode, die corrigeert voor seizoensinvloeden zoals de extra vleesaankopen met Kerst).
'Alleen supermarkt en alleen vers'
De NOS antwoordde dat de cijfers alleen het supermarktkanaal betreffen. Ze gaan dus niet over wat we buiten de deur en onderweg eten of thuis laten bezorgen. Het supermarktkanaal is in totale omzet goed voor €32,4 miljard (2018) op de €61,4 miljard grote Nederlandse markt voor eten en drinken.
Van Beekveld (IRI) vertelde ons dat de cijfers waarop de NOS het bericht baseerde slechts vers vlees betreffen, een en ander conform de categorieën die het CBS hanteert voor het indelen van vlees (zoals biefstuk, ribkarbonade, hamlappen) en vleesproducten (verwerkingen, die kunnen gaan van een gebraden gehakballetjes, kipschnitzel en carpaccio tot met vlees gevulde pannenkoekjes en ravioli).
Dagevos: Gezien de trend van de voorbije jaren zou het mij verbazen als onze nieuwe cijfers straks zullen corresponderen met de IRI-dalingWe vertelden Van Beekveld te beschikken over haar eigen brondata voor het laatste jaar. Volgens haar zit het grootste verschil tussen de IRI-cijfers en die van de WUR in de definities en bovendien over een langere periode. De cijfers gaan volgens Van Beekveld over het supermarktkanaal en betreffen alleen vers vlees. De 9% daling zou dus bepaald zijn op basis van een verdere inperking van de markt binnen het supermarktkanaal.
Dagevos (WUR) antwoordde ons dat de daling die de IRI-data laten zien niet spoort met de marktcijfers die hij en zijn WUR-collega's vorig jaar op basis van CBS-cijfers voor 2017 berekenden. Dagevos: "Die cijfers lieten een stabilisering van de consumptie zien. De door IRI gesignaleerde daling strookt wel met de teneur van vleesminderen en de (media)belangstelling voor vleesvervangers, waar de WUR-cijfers zich weer niet goed toe verhouden. Vandaar dat we in de 2018-nota bij die laatste ook nadrukkelijk hebben stilgestaan." (zie Dagevos ea, 2018: 8).
CBS: onvoldoende inzicht in details, verklaring gewenst
Na de zomer komen Dagevos en zijn collega's met cijfers over 2018. Daarover zegt Dagevos alvast: "Gezien de trend van de voorbije jaren zou het mij verbazen als die corresponderen met de IRI-daling. Percentages van daling in de vraag naar ‘rood’ vlees rond de 9% zou een grote trendbreuk betekenen."
We belden tot slot met Cor Pierik van het CBS. Hij weet als geen ander weg in de indelingen die de bewaker van de nationale statistieken hanteert. We namen de broncijfers door die Foodlog onder ogen heeft gekregen en kwamen gezamenlijk tot de volgende conclusie: IRI is de enige die volledig kan uitleggen hoe de daling is berekend. Het CBS - dat zich eveneens baseert op IRI gegevens - heeft onvoldoende inzicht in de details van de data om het door de NOS wereldkundig gemaakte nieuws te kunnen bevestigen. Pierik vindt dat zulk opmerkelijk nieuws niet zomaar als een getal de wereld ingeslingerd mag worden. Dat verdient toelichting.
Bij zowel de NOS als IRI ligt nu een schone taak om precies aan te geven hoe de naar buiten gebrachte 9% daling van de vleesverkopen in het supermarktkanaal zich verhoudt tot de statistieken die het CBS en de WUR naar buiten brachten.
Op basis van de gedetailleerde IRI-data waarover Foodlog beschikt, bedraagt de stijging van geconsumeerde vega-'vlees' kilo's in Nederland 13,5% op basis van een Year to Date meting en 10,8% op basis van het Moving Annual Total. De NOS signaleerde een omzetstijging van 51% sinds 2017. Ook de verhouding tussen die cijfers behoeft precisering, omdat ze suggereren dat een enorme groeispurt in 2017 moet hebben plaatsgevonden die nog niet eerder is ontdekt.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Dus gewoon alle slagers en andere vleesverkopers niet meetellen om de uitkomsten te krijgen die je wenst... #ergdoorzichtig
Dus de conclusie is dat er minder bulkvlees verkocht wordt en meer ambachtelijk vlees.
Dat zou dan, Willen, vooral uit de groei van de speciaalzaken - de slagers - moeten komen. Volgens de laatste cijfers doet dat kanaal 13,4% (2017) van de totale vleesverkopen.
Omdat de volumedaling vlgs de brondata (die gebaseerd zijn op harde kassagegevens, betrouwbaarder is er niet) bijna dubbel zo hard ging als de omzetdaling in geld, valt in ieder geval te constateren dat vlees duurder werd.
50% stijging van vleesvervangers ziet er natuurlijk spectaculair uit.. Maar daarmee wordt die daling van 9% van vlees in supermarkt verkopen niet goed gemaakt. Dat betekent dus dat de totale markt van vlees + vleesvervangers aan het krimpen is of dat consumenten elders kopen of buiten de deur eten.
Mijn inziens is het goed te verklaren door de keuze voor berenvlees terwijl je bij de ambachtelijke slager vlees van gecastreerde varkens krijgt en daarmee ook beter vlees.
Heerlijk, John. Jij verklaart cijfers vanuit je eigen wereldbeeld. Niet erg hoor, ik denk dat het de besten overkomt, zoals de NOS (en ook ik zal me er ongetwijfeld met regelmaat aan schuldig maken; daarom plaatsen we hier af en toe wetenschapskritische artikelen die duidelijk maken hoezeer je moet letten op de bias die je kijk op de wereld bepaalt).
Maar ... hier proberen we domweg correcte cijfers boven tafel te krijgen.
Uit het vak mailde me iemand al dat de omzet van de supers inmiddels toch boven de €40 miljard ligt. Klopt. Maar dat is de verwachting voor 2019 en inclusief spullen die non-food zijn. Hierboven staat de totale markt voor eten en drinken in 2018, zoals berekend door het FSIN.