Wie flink afvalt, zal merken dat het steeds moeilijker wordt om nog meer gewicht te verliezen. Het lichaam lijkt op de spaarstand te gaan en minder energie nodig te hebben dan voorheen. En dat is niet alleen te verklaren uit het feit dat een lichter lichaam nu eenmaal minder energie verbruikt. Het lichaam beschermt zichzelf tegen uithongeren, zoals een kat altijd wat brokjes in zijn bijna lege bakje laat liggen (althans, dat doet mijn kat Tinus).

Het mechanisme achter dat evolutionair bewaarde beschermingssysteem draait om het receptoreiwit RAGE. Dat stuurt vetcellen aan om hun inhoud prijs te geven om verbrand te worden (voor energie of warmte) of het vet juist vast te houden. Als het lichaam stress ervaart, zoals in tijden van ondervoeding, gaat de rem op de vetstofwisseling.

Tijden van overvloed
“Maar”, zegt Ann Marie Schmidt, endocrinoloog aan de New York University School of Medicine en ontdekker van het mechanisme, “in tijden van overvloed, als er geen tekort is aan voedingsstoffen, is de receptor nog steeds aanwezig en in staat die ongelukkige rol te spelen om energie te hamsteren en niet toe te staan dat het verbruikt wordt.” The Atlantic schrijft over haar onderzoek, dat gepubliceerd werd in het vakblad Cell Reports.

Het ‘anti-verhongeringsmechanisme’ reageert op stress in de cellen ten gevolge van overeten op dezelfde manier als op stress voor verhongering en is daarmee een “vloek geworden in tijden van overvloed”, zegt Schmidt. Ze doet al sinds 1992 onderzoek naar RAGE.

De receptor, die op de wand van vetcellen zit, wordt actief door AGE’s, advanced glycation endproducts, grote moleculen die gevormd worden uit glucose, vet en eiwitten uit voeding in het bloed. Dat gebeurt vooral bij oudere, diabete en/of obese patiënten, maar ook bij gezonde mensen. RAGE reageert niet alleen op AGE’s, maar ook op vetten en eiwitten als die samenklonteren en vervormen tot giftige oligomeren (samengestelde moleculen) in mensen die meer eten dan hun voorouders deden, denkt Schmidt.

Vetbesparing
Vooralsnog is het mechanisme van vetbesparing en -afgifte alleen aangetoond in muizen. Schmidt gebruikte twee soorten, normale muizen en een speciaal gekweekte soort die geen RAGE produceerde. Die laatste kwamen maar liefst 70% minder aan in gewicht dan de normale, op hetzelfde vette dieet. Bovendien hadden de muizen zonder RAGE lagere bloedsuikerniveaus en verbruikten ze meer energie voor dezelfde activiteiten als de gewone muizen.

Schmidts onderzoekgroep heeft een experimentele RAGE-remmer ontwikkeld, die voorkomt dat RAGE actief wordt. Ze wil die in een proef toepassen bij mensen die afgevallen zijn, door een maagoperatie of onder begeleiding, om te bestuderen of zij inderdaad niet of minder aankomen.

De ontdekking biedt meer mogelijkheden dan alleen gewichtscontrole. “Omdat RAGE uit het immuunsysteem voortkomt, kan het blokkeren ervan ook de ontstekingssignalen verminderen die bijdragen aan insulineresistentie en diabetes,” zegt Schmidt tegen ScienceDaily. “Zulke behandelingen kunnen in het hele lichaam de systemische inflammatie verminderen, die een risicofactor is voor atherosclerose, kanker en de ziekte van Alzheimer.”
Dit artikel afdrukken