Het staken van een onderzoek met een veelbelovend nieuw alzheimermedicijn van Novartis kreeg veel media-aandacht. Het middel bleek erger dan de kwaal. Mooi dat de farmaceut daar zo open over is. Het stoppen met dergelijke proeven op mensen met (beginnende) dementie komt helaas vaker voor. Alle grote farmaceuten proberen het. Maar het lijkt maar niet te willen lukken.
“Stofje dat ontwikkeld is om alzheimer te bestrijden veelbelovend in het lab.” Dat staat nog te lezen op de website van Novartis, de farmaceutische multinational met 105.000 werknemers wereldwijd.
Het bericht is van 5 februari 2018 en beschrijft de hoopvolle uitkomsten van proeven met een gepatenteerd stofje. Het nieuwe molecuul CNP520 werkt als een BACE-remmer. BACE-remmers (er zijn er meerdere) vertragen (vaak slechts kortstondig) de enzymatische aanmaak van amyloïde-β-eiwitten die zich ophopen in de hersenen en daar alzheimer veroorzaken.
Of die amyloïde-plaque werkelijk de oorzaak van alzheimer is, is onderwerp van een richtingenstrijd in het alzheimeronderzoek. Maar alle grote farmaceuten zetten in op een middel dat de opbouw van amyloïde afremt.
Het Novartis-onderzoek uit 2018 werd uitgevoerd op muizen. “Deze muizen zijn waarschijnlijk niet lang genoeg blootgesteld aan amyloïde-plaque om het soort schade op te lopen dat leidt tot aanzienlijke cognitieve verslechtering,” zei hoofdonderzoeker Ulf Neumann. “Maar hun neuronen en neurale circuits zijn al aan het verslechteren. En dit stofje lijkt de schade om te keren.” De verwachtingen van CNP520 waren hoog, vooral vanwege de preventieve werking, maar de “bevindingen moeten nog bevestigd worden met mensen,” vermeldde het bericht verder.
Generation
Dat onderzoek, het Generation Program, kwam er snel. Maar werd eerder deze week alweer stopgezet. Het persbericht waarin dat door Novartis werd bekendgemaakt, kreeg veel aandacht in de media. Het kwam erop neer dat het beproefde middel, umibecestat geheten, als kwalijk bijeffect heeft dat sommige geestelijke vermogens, vooral het geheugen, van de proefpersonen juist verslechterden in plaats van verbeterden.
Het Generation Program-onderzoek op mensen werd onder meer uitgevoerd door het Brain Research Centre. Daarin werken Nederlandse onderzoekers van onder meer het UMC, het Alzheimercentrum Amsterdam en het Jeroen Bosch Ziekenhuis te ’s-Hertogenbosch samen. “Ons doel is om in 2025 een substantiële bijdrage te hebben geleverd aan de registratie van een geneesmiddel voor dementie,” schrijft het Brain Research Centre op de website.
Teleurstelling
Het is niet de eerste tegenslag in het alzheimeronderzoek en ook niet het eerste medicijn dat veelbelovend leek, maar uiteindelijk faalde. In 2016 deelde Niels Prins, directeur van het Brain Research Center en het UMC Alzheimercentrum Amsterdam, zijn teleurstelling in de pers over een middel van farmaceut Eli Lilly. “Ook als een experimenteel medicijn mislukt, leren we altijd weer iets bij’, zei hij toen.
Het Algemeen Dagblad sprak Aleyd Dost, medisch directeur van Novartis: “Het blijkt maar weer dat alzheimer een zeer complexe ziekte is, een heel moeilijk gebied om in te opereren. Het laat ook zien dat de behoefte aan een oplossing zeer groot is.”
Dit artikel afdrukken
Het bericht is van 5 februari 2018 en beschrijft de hoopvolle uitkomsten van proeven met een gepatenteerd stofje. Het nieuwe molecuul CNP520 werkt als een BACE-remmer. BACE-remmers (er zijn er meerdere) vertragen (vaak slechts kortstondig) de enzymatische aanmaak van amyloïde-β-eiwitten die zich ophopen in de hersenen en daar alzheimer veroorzaken.
Of die amyloïde-plaque werkelijk de oorzaak van alzheimer is, is onderwerp van een richtingenstrijd in het alzheimeronderzoek. Maar alle grote farmaceuten zetten in op een middel dat de opbouw van amyloïde afremt.
Het kwam erop neer dat het beproefde middel, umibecestat geheten, als kwalijk bijeffect heeft dat sommige geestelijke vermogens, vooral het geheugen, van de proefpersonen juist verslechterden in plaats van verbeterdenPreventieve werking
Het Novartis-onderzoek uit 2018 werd uitgevoerd op muizen. “Deze muizen zijn waarschijnlijk niet lang genoeg blootgesteld aan amyloïde-plaque om het soort schade op te lopen dat leidt tot aanzienlijke cognitieve verslechtering,” zei hoofdonderzoeker Ulf Neumann. “Maar hun neuronen en neurale circuits zijn al aan het verslechteren. En dit stofje lijkt de schade om te keren.” De verwachtingen van CNP520 waren hoog, vooral vanwege de preventieve werking, maar de “bevindingen moeten nog bevestigd worden met mensen,” vermeldde het bericht verder.
Generation
Dat onderzoek, het Generation Program, kwam er snel. Maar werd eerder deze week alweer stopgezet. Het persbericht waarin dat door Novartis werd bekendgemaakt, kreeg veel aandacht in de media. Het kwam erop neer dat het beproefde middel, umibecestat geheten, als kwalijk bijeffect heeft dat sommige geestelijke vermogens, vooral het geheugen, van de proefpersonen juist verslechterden in plaats van verbeterden.
Het Generation Program-onderzoek op mensen werd onder meer uitgevoerd door het Brain Research Centre. Daarin werken Nederlandse onderzoekers van onder meer het UMC, het Alzheimercentrum Amsterdam en het Jeroen Bosch Ziekenhuis te ’s-Hertogenbosch samen. “Ons doel is om in 2025 een substantiële bijdrage te hebben geleverd aan de registratie van een geneesmiddel voor dementie,” schrijft het Brain Research Centre op de website.
Teleurstelling
Het is niet de eerste tegenslag in het alzheimeronderzoek en ook niet het eerste medicijn dat veelbelovend leek, maar uiteindelijk faalde. In 2016 deelde Niels Prins, directeur van het Brain Research Center en het UMC Alzheimercentrum Amsterdam, zijn teleurstelling in de pers over een middel van farmaceut Eli Lilly. “Ook als een experimenteel medicijn mislukt, leren we altijd weer iets bij’, zei hij toen.
Het Algemeen Dagblad sprak Aleyd Dost, medisch directeur van Novartis: “Het blijkt maar weer dat alzheimer een zeer complexe ziekte is, een heel moeilijk gebied om in te opereren. Het laat ook zien dat de behoefte aan een oplossing zeer groot is.”
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dan toch maar vol inzetten op preventie? Beter voorkomen dan genezen, helemaal als dat genezen niet wil lukken.
Genoeg veelbelovende natuurstoffen maar hier hebben private partijen weinig belangstelling voor.
#1, Otto, hoe moet je Alzheimer dan voorkomen?
Het is opvallend dat zoveel farmaceutische partijen hun geld zetten op hetzelfde therapeutische doel: ophoping van amyloïde-plaque verminderen of vertragen. Zo'n overlap doet denken aan de zeer recent verschenen kritiek op farmaceutische ontwikkelstrategiën, omdat er ontzettend veel 'me too' producten uit voort komen.
Je zou verwachten dat er wel wat meer out-of-the-box gedacht kan worden. Twee gegevens zouden toch wat aanknopingspunten kunnen geven:
- Alzheimer is sterk gelinkt aan voeding en leefstijl. Aspecten als insuline resistentie lijken een rol te spelen.
- Amyloïde eiwitten vertonen sterke overeenkomsten met antimicrobiële eiwitten en er wordt gehypothetiseerd dat de ophoping ervan het gevolg is van continue immuunactiviteit tegen bacteriën die onvoldoende tegengehouden worden door de darm-bloed- en bloed-brein-barrière.
Bij een tunnelvisie is het moeilijk om iets anders naar het probleem te kijken. De tigste mislukking met de focus op amyloid eiwitten. Doodlopende weg?