Een dieet met weinig koolhydraten verbetert je gezondheid ook zonder dat je gewicht verliest. Dat is de uitkomst van een onderzoek van de Amerikaanse Ohio State University.

De onderzoekers, onder wie de low carb-pioniers Jeff Volek, Stephen Phinney en Ronald Krauss, keken naar verbeteringen in het metabool syndroom. Dat is in veel gevallen het voorstadium van diabetes type 2. De symptomen van het metabool syndroom die gepaard gaan met overgewicht zijn hoge bloeddruk, verhoogde vetdeeltjes in het bloed, te laag ‘goed’ HDL-cholesterol en een te hoge nuchtere bloedglucose. Wie naast overgewicht twee van deze vier aandoeningen heeft, heeft volgens de definitie het metabool syndroom.

Intensieve aanpak
Naast de klassieke behandeling met medicijnen richten onderzoekers, artsen en diëtisten zich de laatste tijd op diabetes type 2 met een aanpak van verbeteringen in de leefstijl. Minder koolhydraten eten, low carb, is een van de pijlers onder die aanpak. Voor veel patiënten leidt dat op de korte termijn tot goede resultaten.

Die verbetering van de gezondheid met zo’n intensieve aanpak, zoals het Keer Diabetes Om-programma, gaat gepaard met (vaak aanzienlijk) gewichtsverlies. Een dieet met weinig koolhydraten zal vaak al minder calorieën bevatten dan gewoon eten en een actiever leven verbrandt meer calorieën dan stilzitten. Dat gewichtsverlies alleen al verbetert het metabolisme.

Maar als het nou niet lukt om af te vallen, heeft een dieet met weinig koolhydraten dan nog wel zin? Jazeker, want tegengaan dat het metabool syndroom verslechtert, helpt bij het voorkomen van hartproblemen, overgewicht en andere welvaartziektes die het gevolg zijn van slecht eten en een ongezonde leefstijl.

Streng gecontroleerd
Om het effect van low carb te testen zonder gewichtsverlies, doorliepen 6 obese vrouwen en 10 obese mannen van middelbare leeftijd met metabool syndroom een streng gecontroleerd programma. In een periode van vier maanden kregen de deelnemers elke maand een ander dieet, met steeds twee weken 'wash out' ('ontwenning') tussendoor. Bij alle 3 de diëten maakten eiwitten 20% van het eten uit. Het low carb-dieet bevatte verder 6% koolhydraten en 74% vet, het medium carb-dieet 32% koolhydraten en 48% vet en het high carb-dieet 57% koolhydraten en 23% vet.

Elke deelnemer kreeg van elk dieet precies zoveel te eten als hij of zij normaal zou eten. Om dat te bepalen werd voorafgaand aan het onderzoek vastgesteld, met een medium carb 'run in'-dieet, hoeveel calorieën de proefpersonen individueel aten en hoeveel energie zij verbruikten. Gemiddeld was dat 3000 kCal per dag, met een uitschieter van 3750 kCal. Zoveel kregen de deelnemers dus ook te eten van de drie verschillende diëten. De volgorde van de drie diëten werd door het lot bepaald. Kaas, cheddar en goudse, met veel verzadigd vet, maakte een belangrijk onderdeel van alle diëten uit.

Vetprofiel
De uitkomsten van de uitgebreide laboratoriummetingen laten zien dat het low carb-dieet bij alle deelnemers de beste resultaten oplevert, in het bijzonder lagere aantallen vetdeeltjes (triglyceriden) in het bloed en verbeterde cholesterolgetallen. Ondanks dat het low carb-dieet 2,5 keer zoveel verzadigd vet bevatte als het high carb-dieet nam het verzadigd vet in de bloedsomloop af en nam de grootte van de cholesterol deeltjes toe, waarmee het risico op hartkwalen verminderde, aldus de onderzoekers.

Dat een dieet met veel vet het vetprofiel in het bloed verbetert en een teveel aan koolhydraten juist wordt omgezet in slechtere soorten verzadigd vet is een van opmerkelijkste paradoxen in het hele low carb-onderzoek. Phinney en Volek schreven er al over in The art and science of low carbohydrate living (2011) en komen nu weer tot die conclusie.

“Het lijdt geen twijfel dat mensen met metabool syndroom en type 2 diabetes het beter doen op een low-carb dieet, maar ze verliezen meestal gewicht en een van de overheersende gedachten is dat gewichtsverlies de verbeteringen aanstuurt. Dat was hier duidelijk niet het geval,” zegt Volek. Dikke mensen met metabool syndroom en diabetes kunnen gewoon niet tegen koolhydraten, zegt hij hardop: “Metabool syndroom is een uiting van koolhydraatintolerantie.”

Dutch Dairy Association
Opmerkelijk is dat het onderzoek voor een deel is bekostigd door de Dutch Dairy Association, bij ons bekend als de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO). Volgens een woordvoerder was NZO gevraagd te participeren in het onderzoek door de Amerikaanse zusterorganisatie Dairy Management Inc.. NZO had verder geen bemoeienis met het onderzoek. “Bij ons werkt het zo dat als we iets eenmaal sponsoren dat dan alles aan de onderzoekers is. Dus we hebben geen invloed meer op uitvoering, interpretatie van resultaten en conclusies,” aldus NZO.

De Ohio State University heeft (of had) een studieprogramma over de Europese zuivelindustrie dat onder meer ook een studiereis naar Nederland inhield.
Dit artikel afdrukken