Statines - LDL-cholesterolverlagende medicijnen die hartinfarcten kunnen voorkomen - zouden een te gering medisch gewenst effect op voldoende aantallen patiënten hebben om zinvol te kunnen worden voorgeschreven. In vaktaal heet het dat in zo'n geval het number needed to treat (NNT) om een gezondheidseffect te bereiken, duidelijk te hoog is. Dat is niet alleen qua zorgkosten ongewenst, maar ook kwalijk als een medicijn ongewenste bijwerkingen heeft. Bij statines is dat het laatste het geval, zo wordt inmiddels vrij algemeen geaccepteerd. Of de medicijnkosten niet opwegen tegen het aantal voorkomen hartinfarcten is een punt voor discussie, zo blijkt in de reacties.
Op Foodlog ging het jaren geleden vaak over statines. De twijfel aan de middelen was toen nog niet zover voortgeschreden als nu. Niet alleen patiënten maar ook artsen klagen inmiddels over de bijwerkingen (van hoofdpijn en stofwisselingsklachten tot ernstige spierpijn en vermoeidheid. Het aantal patiënten dat last heeft van bijwerkingen zou zelfs extreem hoog liggen. Een onderzoek uit 2015 meende zelfs te kunnen concluderen dat statines het lichaam tot versnelde veroudering aanzetten.
De Leidse internist en diabetesarts Hanno Pijl rekende in 2017 onze lezers voor dat 91 van 100 patiënten zinloos een statine slikken. Door het grote aantal mensen (2,1 miljoen) dat statines krijgt voorgeschreven is deze medicijngroep verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de medicijnkosten in ons land. Het is een belangrijke omzetbron voor farmaceutische bedrijven.
Artsen beginnen te twijfelen en menen dat leefstijlaanpassingen - gezonder eten en meer bewegen - ook prima en zelfs veel beter werken bij het verlagen op de kans van een hartinfarct. Bij Tros Radar zijn vanavond en komende week Hanno Pijl en leefstijl-huisarts Tamara de Weijer te horen over statines. Arts en epidemioloog Dick Bijl, een verklaard tegenstander van vermijdbaar medicijngebruik, legt uit dat de tests waarmee statines hun toelating tot de markt hebben verkregen vragen oproepen. Op de site van Tros Radar zijn alvast wat trailers van de uitzending te zien.
Een pikant voorval. Foodlog publiceerde in 2015 ook op nu.nl. Toen dit artikel eind september op nu.nl verscheen werd daar vanuit het AMC protest tegen aangetekend; het artikel werd van de site gehaald. Later suggereerde Follow the Money dat AMC-arts Erik Stroes de belangen van de farmaceutische industrie tegen betaling verdedigt. Begin december 2015 zei Stroes in de Volkskrant dat negatieve berichtgeving gevaarlijk is voor de gezondheid van mensen die statines echt nodig hebben. Een groot aantal mensen zou volstrekt onverantwoord willen stoppen met het gebruik van statines.
Vanavond om 20:30 op NPO1.
Update, 13:00 uur: hieronder zet volksgezondheidsdeskundige Jaap Seidell het NNT van 9:100 in perspectief. Hij rekent voor dat het voorschrijven van statines aan ruim 2 miljoen mensen op basis van die NNT een kleine 200.000 hartinfarcten kan voorkomen. Dat is bijna het zesvoudige van het aantal hartinfarcten dat jaarlijks in Nederland wordt geregistreerd. Volksgezondheidsdeskundigen kijken, zegt Seidell, naar de koele cijfers; behandelend artsen kijken naar de individuele gevallen die zij in hun spreekkamer krijgen.
Update, 20:00 uur: in een latere reactie rekent Dennis Zeilstra voor dat die factor zes bij lange na niet opgaat en dringend in nader perspectief moet worden geplaatst.
Dit artikel afdrukken
De Leidse internist en diabetesarts Hanno Pijl rekende in 2017 onze lezers voor dat 91 van 100 patiënten zinloos een statine slikken. Door het grote aantal mensen (2,1 miljoen) dat statines krijgt voorgeschreven is deze medicijngroep verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de medicijnkosten in ons land. Het is een belangrijke omzetbron voor farmaceutische bedrijven.
Artsen beginnen te twijfelen en menen dat leefstijlaanpassingen - gezonder eten en meer bewegen - ook prima en zelfs veel beter werken bij het verlagen op de kans van een hartinfarct. Bij Tros Radar zijn vanavond en komende week Hanno Pijl en leefstijl-huisarts Tamara de Weijer te horen over statines. Arts en epidemioloog Dick Bijl, een verklaard tegenstander van vermijdbaar medicijngebruik, legt uit dat de tests waarmee statines hun toelating tot de markt hebben verkregen vragen oproepen. Op de site van Tros Radar zijn alvast wat trailers van de uitzending te zien.
Een pikant voorval. Foodlog publiceerde in 2015 ook op nu.nl. Toen dit artikel eind september op nu.nl verscheen werd daar vanuit het AMC protest tegen aangetekend; het artikel werd van de site gehaald. Later suggereerde Follow the Money dat AMC-arts Erik Stroes de belangen van de farmaceutische industrie tegen betaling verdedigt. Begin december 2015 zei Stroes in de Volkskrant dat negatieve berichtgeving gevaarlijk is voor de gezondheid van mensen die statines echt nodig hebben. Een groot aantal mensen zou volstrekt onverantwoord willen stoppen met het gebruik van statines.
Vanavond om 20:30 op NPO1.
Update, 13:00 uur: hieronder zet volksgezondheidsdeskundige Jaap Seidell het NNT van 9:100 in perspectief. Hij rekent voor dat het voorschrijven van statines aan ruim 2 miljoen mensen op basis van die NNT een kleine 200.000 hartinfarcten kan voorkomen. Dat is bijna het zesvoudige van het aantal hartinfarcten dat jaarlijks in Nederland wordt geregistreerd. Volksgezondheidsdeskundigen kijken, zegt Seidell, naar de koele cijfers; behandelend artsen kijken naar de individuele gevallen die zij in hun spreekkamer krijgen.
Update, 20:00 uur: in een latere reactie rekent Dennis Zeilstra voor dat die factor zes bij lange na niet opgaat en dringend in nader perspectief moet worden geplaatst.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wetenschapsjournalist Hans van Maanen heeft in zijn boek Voorkomen is Duurder dan Genezen al precies beschreven dat het om allerlei redenen geen enkele zin heeft statines voor te schrijven. Dat boek dateert uit 1999, 20 jaar later zijn statines nog steeds een melkkoe van Big Pharma.
"Onverantwoord willen stoppen met het gebruik van statines" : hoe kan dat?
Dick Veerman op individueel niveau klopt dat verhaal vast. Maar als bij 9 van de 100 patienten het slikken van een statine een hartinfarct voorkomt voorkomen we er op populatieniveau (2,1 miljoen slikkers) dus 189.000 hartinfarcten mee. (NB voor het perspectief: jaarlijks krijgen 34.000 Nederlanders een hartinfarct (bron: Nederlandse Hartstichting)). Farmaco-epidemiologen kijken naar dit soort cijfers doorgaans anders dan artsen in de spreekkamer.
Ik ben een groot voorstander van het benadrukken van het feit dat een gezonde leefstijl het gebruik van statines vaak overbodig maakt maar bij een doorgaans ongezond levende bevolking zou ik van die leefstijlzorg en preventieve maatregelen eerst maar eens meer werk maken voordat de statines overboord gegooid worden.
PS Het berekenen van de NNT als maat voor klinische beslissingen heeft ook zo zijn beperkingen.
Lastig altijd, die sommetjes en getallen. Deze studie in BMJ bijvoorbeeld heeft als conclusie:
"The median postponement of death for primary and secondary prevention trials were 3.2 and 4.1 days, respectively ".
Je leeft een dag of drie, vier langer?
Voorzichtig voegen ze daar aan toe : "For patients whose life expectancy is limited or who have adverse effects of treatment, withholding statin therapy should be considered".
Als je last hebt van statines zou je kunnen overwegen te stoppen?
Een review gebaseerd op 11 trials van statines vs placebo.
Gert van der Hoek als 90% van de statineslikkers geen benefit heeft van een statine is de mediaan van de gezondheidswinst natuurlijk per definitie nul.
De redactie heeft de kop aangepast zie ik en stelt nu dat 2 miljoen (van de 2,1 miljoen) slikkers last van "flinke bijwerkingen" zou hebben. Dat lijkt mij niet te terecht.
Nogmaals, ik ben geen fan van statines en de voorkeur zou natuurlijk moeten uitgaan van aandacht voor gezonde leefstijl. En overmedicatie is natuurlijk helemaal ongewenst maar het verhaal moet natuurlijk wel gewoon kloppen.