RTL Nieuws is al verschillende maanden op het spoor van misstanden bij de afdeling Keuren van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Met enige regelmaat brengt de nieuwszender nieuwe zaken naar buiten op basis van de verklaringen van klokkenluiders binnen de NVWA.
Volgens RTL weet de leiding van de NVWA al jaren dat de afdeling Keuren in Noord-Nederland niet goed functioneert, maar zou die niet ingrijpen. Dierenartsen van de NVWA schrijven te weinig boetes uit voor het vervoer van zieke koeien naar het slachthuis en houden te weinig toezicht op wat er met afgekeurd vlees gebeurt.
Direct ingrijpen
Dit beeld zou worden bevestigd door opnames van gesprekken tussen dierenartsen en de teamleiding van Keuren die RTL Nieuws heeft kunnen beluisteren. RTL noemt het voorbeeld van een dierenarts die uitdrukkelijk wordt opgedragen om minder rapporten te schrijven, omdat het "ook lastig is naar het bedrijf toe." In een ander gesprek wordt een dierenarts door managers onder druk gezet om minder rapporten op te stellen.
De Tweede Kamer reageert uiterst kritisch. "Zieke dieren mogen niet afgevoerd worden naar het slachthuis. Gebeurt dat wel, dan hebben we een NVWA die daarop moet toezien. Die moet er voor zorgen dat het vlees niet in de voedselketen belandt," zegt Helma Lodders van de VVD. De NVWA ziet het door de vingers en daarom moet de minister ingrijpen, volgens het Kamerlid. Twee andere coalitiepartijen, CDA en D66, vinden de situatie bij de slachthuizen "onacceptabel". Ze vinden dat er "direct een eind aan moet komen". Volgens Tjeerd de Groot van D66 zijn de voedselveiligheid en het dierenwelzijn in gevaar. Minister Schouten van Landbouw en Voedselkwaliteit, eindverantwoordelijk voor de dieren waarop de NVWA toezicht houdt, moet direct ingrijpen volgens De Groot.
Rol handel
Het is denkbaar dat de nieuwe onthullingen tot maatregelen bij de NVWA door de minister zullen leiden. Recent werd een NVWA-ambtenaar geslagen door de eigenaar van het abattoir in Drachten. Het rommelt al jaren in het noorden. In de markt wordt gefluisterd dat handelaren slachthuizen onder druk zetten door geen vee te leveren als ze geen brak vee accepteren. Minder slachtingen betekent dat slachthuizen deels stil komen te staan, terwijl hun kosten doorlopen. Bekend is dat brakke dieren soms met een pijnstiller vanaf het boerenerf op de veewagen worden geleid, maar bij het uitladen niet meer in staat blijken om te lopen. Jongere generaties keuringsdierenartsen accepteren dergelijke situaties niet meer als lelijke kant van een complexe praktijk.
Het ministerie en de NVWA stelden een intern onderzoek in, maar worden nu ingehaald door RTL en de politiek.
NVWA heeft zorgen maar herkent beeld niet
In een reactie op de berichtgeving van RTL zegt de NVWA zich niet in de beeldvorming te herkennen. "Dat laat onverlet", schrijft de toezichthouder, "dat bij de NVWA over enkele middelgrote slachthuizen in het noorden van het land, waarop de NVWA geen permanent toezicht houdt, zorgen bestaan over de naleving ten aanzien van dierenwelzijn en hygiëne. Naar aanleidingen van de specifieke signalen hierover uit 2016 heeft de NVWA extra maatregelen genomen. Zo heeft de NVWA onder gezag van het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk traject ingezet dat zowel in 2017 als in 2018 tot veroordelingen heeft geleid voor het vervoeren en ter slacht aanbieden van zieke en gewonde koeien. In aanvulling op het strafrechtelijke onderzoek heeft de NVWA acties uitgezet in de vorm van risicobeoordeling, traceringsonderzoek en medewerking aan een pilot met een mobiele dodingsunit."
Volgens RTL weet de leiding van de NVWA al jaren dat de afdeling Keuren in Noord-Nederland niet goed functioneert, maar zou die niet ingrijpen. Dierenartsen van de NVWA schrijven te weinig boetes uit voor het vervoer van zieke koeien naar het slachthuis en houden te weinig toezicht op wat er met afgekeurd vlees gebeurt.
Direct ingrijpen
Dit beeld zou worden bevestigd door opnames van gesprekken tussen dierenartsen en de teamleiding van Keuren die RTL Nieuws heeft kunnen beluisteren. RTL noemt het voorbeeld van een dierenarts die uitdrukkelijk wordt opgedragen om minder rapporten te schrijven, omdat het "ook lastig is naar het bedrijf toe." In een ander gesprek wordt een dierenarts door managers onder druk gezet om minder rapporten op te stellen.
De Tweede Kamer reageert uiterst kritisch. "Zieke dieren mogen niet afgevoerd worden naar het slachthuis. Gebeurt dat wel, dan hebben we een NVWA die daarop moet toezien. Die moet er voor zorgen dat het vlees niet in de voedselketen belandt," zegt Helma Lodders van de VVD. De NVWA ziet het door de vingers en daarom moet de minister ingrijpen, volgens het Kamerlid. Twee andere coalitiepartijen, CDA en D66, vinden de situatie bij de slachthuizen "onacceptabel". Ze vinden dat er "direct een eind aan moet komen". Volgens Tjeerd de Groot van D66 zijn de voedselveiligheid en het dierenwelzijn in gevaar. Minister Schouten van Landbouw en Voedselkwaliteit, eindverantwoordelijk voor de dieren waarop de NVWA toezicht houdt, moet direct ingrijpen volgens De Groot.
Rol handel
Het is denkbaar dat de nieuwe onthullingen tot maatregelen bij de NVWA door de minister zullen leiden. Recent werd een NVWA-ambtenaar geslagen door de eigenaar van het abattoir in Drachten. Het rommelt al jaren in het noorden. In de markt wordt gefluisterd dat handelaren slachthuizen onder druk zetten door geen vee te leveren als ze geen brak vee accepteren. Minder slachtingen betekent dat slachthuizen deels stil komen te staan, terwijl hun kosten doorlopen. Bekend is dat brakke dieren soms met een pijnstiller vanaf het boerenerf op de veewagen worden geleid, maar bij het uitladen niet meer in staat blijken om te lopen. Jongere generaties keuringsdierenartsen accepteren dergelijke situaties niet meer als lelijke kant van een complexe praktijk.
Het ministerie en de NVWA stelden een intern onderzoek in, maar worden nu ingehaald door RTL en de politiek.
NVWA heeft zorgen maar herkent beeld niet
In een reactie op de berichtgeving van RTL zegt de NVWA zich niet in de beeldvorming te herkennen. "Dat laat onverlet", schrijft de toezichthouder, "dat bij de NVWA over enkele middelgrote slachthuizen in het noorden van het land, waarop de NVWA geen permanent toezicht houdt, zorgen bestaan over de naleving ten aanzien van dierenwelzijn en hygiëne. Naar aanleidingen van de specifieke signalen hierover uit 2016 heeft de NVWA extra maatregelen genomen. Zo heeft de NVWA onder gezag van het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk traject ingezet dat zowel in 2017 als in 2018 tot veroordelingen heeft geleid voor het vervoeren en ter slacht aanbieden van zieke en gewonde koeien. In aanvulling op het strafrechtelijke onderzoek heeft de NVWA acties uitgezet in de vorm van risicobeoordeling, traceringsonderzoek en medewerking aan een pilot met een mobiele dodingsunit."
tandje erbij
Vandaag werd duidelijk wat de minister doet:
-extra toezicht bij de slachthuizen door een tweede dierenarts met de keurende dierenarts mee te laten kijken
- inschakelen van een extern bureau dat direct toegankelijk is voor klokkenluiders
Volgens mij kan het niet zo moeilijk zijn, er zijn toch heldere richtlijnen voor wat er wel en niet mag in de slachthuizen? De controlerende dierenartsen constateren misstanden of overtredingen en rapporteren dat. Als de directeur daar een probleem mee heeft is het de vraag of hij daar wel de juiste man op de juiste plek is.... De NVWA is er ten dienste van de voedselveiligheid, niet van de slachthuizen.
Het rommelt door binnen de NVWA, cq. tussen de leiding van de NVWA en een aantal keuringsdierenartsen via RTL. Directeur Jan Meijer schreef een intern blog dat de NVWA medewerkers die hij daarin aansprak doorspeelden aan RTL.
RTL luidt zijn jongste bericht over misstanden met dierenwelzijn en voedselveiligheid bij de NVWA in met de woorden: "De klokkenluiders die misstanden binnen de NVWA over transport van ernstig zieke dieren naar buiten hebben gebracht, zijn onprofessioneel en niet-integer. Dat suggereert Jan Meijer, de directeur Keuren van de NVWA in een intern blog, dat in handen is van RTL Nieuws."
De aangesproken medewerkers reageren direct: "Hij verwijt ons niet-integer gedrag. Het is weer hetzelfde als altijd: hij bagatelliseert de problemen die we laten zien en maakt zich meer druk over het feit dat het naar buiten is gekomen, zegt één van hen. "Maar waar het eigenlijk om gaat, voedselveiligheid en dierenwelzijn, daar gaat hij aan voorbij."
Wat is er nou echt aan de hand?
Mijn hypothese: een nieuwe generatie dierenartsen is sneller bezorgd over dierenwelzijn en oordeelt anders over de toepassing van regels dan de oudere generatie. Dat schuurt en zint hen niet. En daar willen ze wat aan doen. Tegelijk - zoals het stuk hierboven aangeeft - speelt er iets in de handel (wie dieren weigert, krijgt er domweg nog minder en zit dan met een te lege slachtlijn terwijl de kosten doorlopen). Die twee krachten werken op elkaar in.
RTL heeft zijn clicks en kijkers. Het publiek geniet huiverend van de schandalen. De politiek kiest er zijn beleid en profilering op.
Maar eigenlijk moet je het gewoon even uit elkaar leggen en goed met elkaar afspreken hoe je met de streken van handelaren enerzijds en de (natuurlijk helemaal niet verwonderlijke) zorgen van een jonge generatie dierenartsen anderzijds omgaat.