Europa dreigt landbouwkundig een museum te worden. De EU houdt moderne technieken op het gebied van genetica en gewasbescherming buiten de deur. Dat zei een Amerikaanse zaadveredelaar en gewasbeschermingsexpert afgelopen weekend in het Financieele Dagblad. Hoe beleeft het als sterk innoverend te boek staande Nederlandse, maar mondiaal opererende gewasbeschermingsbedrijf Koppert Biological Systems die uitspraak?
Volgens Neal Gutterson raken Europese landbouwbedrijven achter bij de rest van de wereld. Gutterson is chief tech officer van het Amerikaanse bedrijf Corteva Agriscience, de agropoot van de chemiereus DowDupont die als een aparte divisie werd opgezet na de fusie tussen Dow Chemical en Dupont.
Gutterson deed zijn uitspraken tegenover het Financieele Dagblad. Hij reageert op het besluit van de EU om gene-editing wettelijk te bestempelen als genetische modificatie. Juridisch wordt de toepassing om te knippen en plakken binnen de soorteigen eigenschappen van een gewas daarmee vrijwel onmogelijk in de Unie. De krant tekende onder meer deze uitspraak op uit de mond van Gutterson: 'Van Europese boeren wordt verlangd dat ze steeds minder bestrijdingsmiddelen gebruiken', zegt hij. 'Tegelijk mogen ze niet de modernste veredelingsmethodes gebruiken. Terwijl die betere weerstand tegen ziektes opleveren. Boeren moeten wel de gereedschappen kunnen krijgen om productief en winstgevend te blijven.'
Niet alleen op het gebied van ziekte- en plaagbeheersing, maar ook op dat van de ontwikkeling van nieuwe gewassen loopt de Europese landbouw het gevaar ver achterop te raken. Het FD noteert verder: In verschillende landen, waaronder de VS, worden gewassen ontwikkeld met behulp van 'gene editing', een relatief simpele techniek om een ongewenst stukje DNA uit te schakelen of een bruikbaar stukje in te brengen. De sojaolie van Calyxt, een jong biotechbedrijf dat twee jaar geleden naar de beurs ging, is het eerste commerciële product in de VS dat hieruit voortkomt. Het bevat minder verzadigd vetzuur dan gewone sojaolie. Het ontwikkelen van dergelijke gewassen zonder gene-editing is zeer tijdrovend en zal in vele gevallen minder goed lukken.
Koppert is wereldwijd bekend om zijn antagonisten, 'tegenbeestjes'. Dat kunnen sluipwespen en andere insecten zijn, maar ook bacteriën en schimmels die planten en vruchten helpen zich zoveel mogelijk preventief te verdedigen tegen plagen en ziekten. Het arsenaal van leven dat Koppert in stelling brengt moet goed kunnen samenwerken met de gewassen die veredelaars op de markt brengen.
Eindeloos waterbedeffect
Hoe gaat Koppert Biological, dat nadrukkelijk mét in plaats van tegen de natuur wil werken, om met gene-editing? Maes vertelt me dat het potentieel van natuur wat Koppert betreft nog maar nauwelijks ontsloten is. Omdat er nog zoveel te ontdekken is, heeft daarom een systeembenadering van teelten en gewasbescherming de voorkeur. Wie al te snel ingrijpt op één aspect van een genenpakket dat opereert in een veel groter geheel kiest voor een te gemakkelijk en mogelijk zelfs riskant pad. "Je kunt het één oplossen, maar de natuur past zich aan en voor je het weet, blijf je achter de problemen aan rennen die je oplossingen creëren", zegt Maes. "Ingrijpen werkt net als drukken op een waterbed, de druk verspreidt zich en duikt ergens anders op als nieuw probleem. Dat kunnen eindeloze processen worden en dat moet je vermijden."
Toch blijkt Koppert in zijn laboratoria te onderzoeken wat het Crispr-cas is. "Maar", onderstreept Maes, "we zijn niet bezig met productontwikkeling. We willen er kennis over hebben en weten wat het inhoudt. Onze R&D afdeling verdiept zich in de technologie om de ontwikkelingen te kunnen volgen en de technologie te begrijpen."
Maes: "Wij geloven in onze missie 'partners with nature'. Dat betekent dat we alles doen wat in ons vermogen ligt om met de gegeven natuur te werken. Die biedt in al haar complexiteit een nog heel groot onbenut potentieel dat we moeten leren gebruiken. Het is te makkelijk om met brute technieken in te grijpen en via een waterbed aan nieuwe problemen afhankelijk te worden van techniek die altijd minder fijnzinnig is dan de natuur zelf om problemen op te lossen. Daarom vinden wij het van belang om te blijven partneren met de natuur en te zien wat we van haar kunnen leren. Tegelijk zien we net als Gutterson dat de wereld buiten Europa snel verandert. Daarom willen wij ook volledig op de hoogte zijn van wat gene-editing is. We zijn het aan onze stand als internationaal bedrijf verplicht om te weten en aan te tonen waar we met de kracht van kennis van de natuur betere oplossingen kunnen brengen dan met interventies die afhankelijkheid van méér techniek creëren."
Te weinig experimenteerruimte
Maes houdt Crispr-cas liever af en legt de nadruk op het belang van een andere denkroute. Wie de nadruk legt op beter begrip van de natuur, kan zonder de waterbedeffecten van technische interventies mogelijk een eind verder komen. Dat vergt niet alleen een omslag in denken (zoals nu ook minister Schouten uitdrukt in haar visie op gewasbescherming) maar ook een andere manier van doen en reguleren. Aan zijn woorden over Europa als natuurlijk Evoluon voegt Maes toe: "Helaas moeten we vooral constateren dat de ruimte voor experimenteren met natuurlijke middelen in de EU voorlopig te beperkt wordt gelaten door de wetgever. Die constatering tijdens Landbouw zonder Chemie - hoe dan? onderschrijven we, hoewel we weten dat die niet door iedereen wordt onderschreven. Natuurlijk begrijpen wij ook dat er gevaarlijke natuurlijke middelen zijn, maar middelen met een laag-risico kun je als categorie herkennen en uitzonderen van zware restricties. Wij hebben in de praktijk last van de te strenge Nederlandse en Europese wettelijke kaders. Dat kan er in de toekomst - gek genoeg, want het is de wereld van Gutterson op zijn kop - toe leiden dat we onze kennis alleen elders in de wereld verder kunnen ontwikkelen. Juist op plekken dus waar de wetgever wat ons betreft te veel ruimte laat voor genetische interventietechnieken. Dat zou toch gek zijn, want we vertegenwoordigen juist een nadrukkelijk Europese houding."
Daarmee zegt Maes met zoveel woorden dat de EU toch een museaal karakter krijgt als de Unie of landen daarbinnen geen opener houding aannemen ten aanzien van kennisontwikkeling. Dat zal in de praktijk moeten gebeuren en gaat nu eenmaal altijd met een zeker risico gepaard.
Dit artikel afdrukken
Gutterson deed zijn uitspraken tegenover het Financieele Dagblad. Hij reageert op het besluit van de EU om gene-editing wettelijk te bestempelen als genetische modificatie. Juridisch wordt de toepassing om te knippen en plakken binnen de soorteigen eigenschappen van een gewas daarmee vrijwel onmogelijk in de Unie. De krant tekende onder meer deze uitspraak op uit de mond van Gutterson: 'Van Europese boeren wordt verlangd dat ze steeds minder bestrijdingsmiddelen gebruiken', zegt hij. 'Tegelijk mogen ze niet de modernste veredelingsmethodes gebruiken. Terwijl die betere weerstand tegen ziektes opleveren. Boeren moeten wel de gereedschappen kunnen krijgen om productief en winstgevend te blijven.'
Niet alleen op het gebied van ziekte- en plaagbeheersing, maar ook op dat van de ontwikkeling van nieuwe gewassen loopt de Europese landbouw het gevaar ver achterop te raken. Het FD noteert verder: In verschillende landen, waaronder de VS, worden gewassen ontwikkeld met behulp van 'gene editing', een relatief simpele techniek om een ongewenst stukje DNA uit te schakelen of een bruikbaar stukje in te brengen. De sojaolie van Calyxt, een jong biotechbedrijf dat twee jaar geleden naar de beurs ging, is het eerste commerciële product in de VS dat hieruit voortkomt. Het bevat minder verzadigd vetzuur dan gewone sojaolie. Het ontwikkelen van dergelijke gewassen zonder gene-editing is zeer tijdrovend en zal in vele gevallen minder goed lukken.
Pas waar je echt niet meer verder kunt, moet je beslissen wat je wilt: meer techniek of je beperken?Omdat Koppert Biological Systems zich tijdens het congres Landbouw zonder chemie - hoe dan? tot verbazing van een aantal mensen in de zaal niet zonder meer uitsprak tegen Crispr-cas9, de bekendste gene-editing techniek van dit moment, legde ik de uitspraken van Gutterson voor aan landbouwkundig ingenieur en directeur Corporate Marketing Peter Maes van Koppert Biological.
Koppert is wereldwijd bekend om zijn antagonisten, 'tegenbeestjes'. Dat kunnen sluipwespen en andere insecten zijn, maar ook bacteriën en schimmels die planten en vruchten helpen zich zoveel mogelijk preventief te verdedigen tegen plagen en ziekten. Het arsenaal van leven dat Koppert in stelling brengt moet goed kunnen samenwerken met de gewassen die veredelaars op de markt brengen.
Eindeloos waterbedeffect
Hoe gaat Koppert Biological, dat nadrukkelijk mét in plaats van tegen de natuur wil werken, om met gene-editing? Maes vertelt me dat het potentieel van natuur wat Koppert betreft nog maar nauwelijks ontsloten is. Omdat er nog zoveel te ontdekken is, heeft daarom een systeembenadering van teelten en gewasbescherming de voorkeur. Wie al te snel ingrijpt op één aspect van een genenpakket dat opereert in een veel groter geheel kiest voor een te gemakkelijk en mogelijk zelfs riskant pad. "Je kunt het één oplossen, maar de natuur past zich aan en voor je het weet, blijf je achter de problemen aan rennen die je oplossingen creëren", zegt Maes. "Ingrijpen werkt net als drukken op een waterbed, de druk verspreidt zich en duikt ergens anders op als nieuw probleem. Dat kunnen eindeloze processen worden en dat moet je vermijden."
Toch blijkt Koppert in zijn laboratoria te onderzoeken wat het Crispr-cas is. "Maar", onderstreept Maes, "we zijn niet bezig met productontwikkeling. We willen er kennis over hebben en weten wat het inhoudt. Onze R&D afdeling verdiept zich in de technologie om de ontwikkelingen te kunnen volgen en de technologie te begrijpen."
Maes: "Wij geloven in onze missie 'partners with nature'. Dat betekent dat we alles doen wat in ons vermogen ligt om met de gegeven natuur te werken. Die biedt in al haar complexiteit een nog heel groot onbenut potentieel dat we moeten leren gebruiken. Het is te makkelijk om met brute technieken in te grijpen en via een waterbed aan nieuwe problemen afhankelijk te worden van techniek die altijd minder fijnzinnig is dan de natuur zelf om problemen op te lossen. Daarom vinden wij het van belang om te blijven partneren met de natuur en te zien wat we van haar kunnen leren. Tegelijk zien we net als Gutterson dat de wereld buiten Europa snel verandert. Daarom willen wij ook volledig op de hoogte zijn van wat gene-editing is. We zijn het aan onze stand als internationaal bedrijf verplicht om te weten en aan te tonen waar we met de kracht van kennis van de natuur betere oplossingen kunnen brengen dan met interventies die afhankelijkheid van méér techniek creëren."
Als we vanuit Europa kunnen laten zien dat we met natuur net zover kunnen komen als met techniek, bouwen als Europa aan een eigen positieIs dat geen tweeslachtige houding? Maes: "Zo zien wij dat niet, al begrijp ik dat ik die indruk gemakkelijk kan wekken. Wij gaan uit van de kracht van de natuur en de opdracht om daar kennis van op te doen. Pas waar je echt niet meer verder kunt, moet je beslissen wat je wilt: meer techniek of je beperken? Wij kiezen voor zoveel mogelijk met de natuur doen. In dat opzicht deel ik de angst van Gutterson niet. De EU kan daar zijn sterke punt van maken. We hoeven niet het museum van de wereld te worden, maar kunnen de plek zijn waar we maximaal inzetten op werken met de natuur. Tegelijk houdt de concurrentie vanuit andere gebieden in de wereld ons scherp en kunnen we ons niet permitteren om een potje zelfgenoegzaam biologisch te gaan zitten doen. Wij hebben namelijk flinke markten te verliezen buiten Europa. Ik zie ons dus liever als het natuurlijke Evoluon van de wereld, de plek waar we nieuwe kennis van de natuur ontwikkelen, toepassen en laten zien dat het werkt. Als we vanuit Europa kunnen laten zien dat we met natuur net zover kunnen komen als met techniek, bouwen als Europa aan een eigen positie."
Te weinig experimenteerruimte
Maes houdt Crispr-cas liever af en legt de nadruk op het belang van een andere denkroute. Wie de nadruk legt op beter begrip van de natuur, kan zonder de waterbedeffecten van technische interventies mogelijk een eind verder komen. Dat vergt niet alleen een omslag in denken (zoals nu ook minister Schouten uitdrukt in haar visie op gewasbescherming) maar ook een andere manier van doen en reguleren. Aan zijn woorden over Europa als natuurlijk Evoluon voegt Maes toe: "Helaas moeten we vooral constateren dat de ruimte voor experimenteren met natuurlijke middelen in de EU voorlopig te beperkt wordt gelaten door de wetgever. Die constatering tijdens Landbouw zonder Chemie - hoe dan? onderschrijven we, hoewel we weten dat die niet door iedereen wordt onderschreven. Natuurlijk begrijpen wij ook dat er gevaarlijke natuurlijke middelen zijn, maar middelen met een laag-risico kun je als categorie herkennen en uitzonderen van zware restricties. Wij hebben in de praktijk last van de te strenge Nederlandse en Europese wettelijke kaders. Dat kan er in de toekomst - gek genoeg, want het is de wereld van Gutterson op zijn kop - toe leiden dat we onze kennis alleen elders in de wereld verder kunnen ontwikkelen. Juist op plekken dus waar de wetgever wat ons betreft te veel ruimte laat voor genetische interventietechnieken. Dat zou toch gek zijn, want we vertegenwoordigen juist een nadrukkelijk Europese houding."
Daarmee zegt Maes met zoveel woorden dat de EU toch een museaal karakter krijgt als de Unie of landen daarbinnen geen opener houding aannemen ten aanzien van kennisontwikkeling. Dat zal in de praktijk moeten gebeuren en gaat nu eenmaal altijd met een zeker risico gepaard.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Om op de vraag te antwoorden: Als we gaan opereren vanuit het ecologische gedachtengoed worden we het Evoluon op het gebied van voedselproductie waar de wereld op zit te wachten.
De moderne landbouw is via een negatieve spiraal, middels technische en chemische ingrepen, zelfvernietigend!
Het economische gedachtengoed wordt chemisch gedreven. En in de afgelopen jaren zijn daar de technische, ecologische onmogelijkheden, bij gekomen. Als men snapt hoe leven werkt komt met tot het inzicht.
De maatschappelijke wens is toch 1 Voedselproductie zonder geweld te doen aan bodem en milieu kortom ons leefmilieu.
2 Gezonder ouder worden. En volgens een professor van de medische faculteit Groningen zijn daarvoor nodig: inhoudelijk gezond voedsel, een gezonde leefomgeving en een gezonde leef stijl.
Dus hoezo Agrarisch museum?
Op Euractiv zei vorige maand Eurocommissaris Andriukaitis dat er nieuwe wetgeving moet komen voor gene editing omdat we er niet ziek van worden en omdat we naar science moeten luisteren. Andriukaitis is duidelijk geen voorstander van de beperking die gene editing binnen de EU heeft gekregen.
Wat zegt science eigenlijk? Ik zou het graag willen horen van individuele wetenschappers en praktijkmensen. Maes zegt met zoveel woorden (let wel mijn woorden, Koppert zegt het scherper: bestudeer, maar pas niet toe): schort de toepassing zoveel mogelijk op omdat het je lui maakt ten aanzien van het opdoen van systeemkennis. Achterliggende gedachte: natuurlijke mechanismen gebruiken is veiliger omdat je het waterbedeffect van manipulatie beperkt.
Dat is logischerwijze reëel: omdat manipulatie makkelijk is, doe je de ontwikkeling van kennis die meer moeite kost om te verwerven te kort.
Dat argument lijkt als twee druppels water op de kritiek die brute corrigerende chemie inmiddels bij consensus krijgt.
Vandaar dus de vraag: wat zegt science, mede in het licht van wat Peter Maes zegt?
Mag ik hier de volgende mensen uitnodigen om op die vraag een antwoord te formuleren:
- prof. Louise E.M. Vet
- prof. Michel Haring (geen account, mailtje gestuurd)
- Peter Leendertse (CLM)
- Michel de Groot (gewasbeschermingsadviseur)
- Niels Louwaars (Plantum)
- Michel van Andel, akkerbouwer met een duidelijke mening over gewasbescherming (per tweet gevraagd)
- Jolanda Wijsmuller (gewasbeschermingsspecialist, Bayer, per mail gevraagd)
- Piet Boonekamp (voorzitter Artemis, brancheorganisatie voor biologische gewasbescherming, voormalig WUR onderzoeker)
Ik beken dat ik een belang heb: komende maand word ik gedacht mede hierover iets te zeggen op de IUPAC komende maand in Gent waar ook Andriukaitis is. Zou het dan ook zeer op prijs stellen als ik van hieruit wat wijsheid mee zou kunnen nemen. Uiteraard zal ik die daarvmet bronvermelding noemen.
Nog iets: van Crispr-Cas werd altijd gezegd dat het knippen veilig was. Vervolgens bleken er toch foutjes gemaakt te kunnen worden. Inmiddels zou er weer een techniek zijn om eventuele foutjes vast te stellen.
Dick de vraag moet ook gesteld worden:
Heb vernomen uit mijn netwerk dat bij ingrijpende natuurlijke mutaties de mens soms drie generaties nodig heeft gehad om zich daar geheel op aan te passen.
Hoe zal dat uit gaan pakken als we zo, als voorgesteld, rigoureus gaan ingrijpen? Wat zijn dan de menselijke gezondheid consequenties?
#3, Arnold, "Hoe zal dat uit gaan pakken als we zo, als voorgesteld, rigoureus gaan ingrijpen? Wat zijn dan de menselijke gezondheid consequenties?" Weet ik niet, houtje-touwtje-onderzoeken. Heb jij dan een ander antwoord op wat er op ons af komt?
Frank Eric met onze gezondheid valt niet te spotten. 85% hetgeen ons overkomt aan ziek en zeer is nu al voedsel gerelateerd door de onbalans in ons voedsel.
En statistieken laten zien dat het aantal kwalen zorgwekkend stijgen, daar hoeft niets meer bij nee het wordt tijd voor meer preventie, maar moet je snappen hoe de natuur tewerk gaat. Van de natuur valt veel te leren.
Deskundigen die vrij nauwkeurig kunnen aangeven welke organen welke functie vervullen, vaak in combinatie met andere organen, en welke voedingstoffen in welke verhouding ze nodig hebben en hoe die processen lopen waarschuwen voor al te grote veranderingen in ons voedsel in te korte tijd. Vertaal het maar uit het ritme van de natuur. En nee ik ben geen profeet maar snap wel aardig hoe die natuurlijke processen lopen. Die processen zijn zeer complex en bij ongerede geeft dat enorme gevolgen, misschien door de complexiteit onbehandelbaar. Voorzorg principe?
Om het ingewikkelder te maken veel hedendaagse wetenschappelijke instituten hebben, door last van hun broodheerschap, hier nog geen of onvoldoende onderzoek naar gedaan.
Om de problemen, in zijn algemeenheid, in de natuur op te lossen is veel kennis aanwezig, zijn nog heel wat natuurlijke oplossingen voorhanden, met aansprekende resultaten zonder geweld aan bodem, milieu, water en onze gezondheid aan te doen.