Het was ook even schrikken, maar de cijfers zijn koel en duidelijk: Forum voor Democratie werd vanuit het niets de grootste partij in de Eerste Kamer.
Na de tramaanslag in Utrecht staakte Forum afgelopen maandag zijn campagne niet. Andere partijen spraken er schande van. Zij waren netjes; het Forum niet.
De door de zittende macht toen nog als een melaatse behandelde, was de man die meteen na de verkiezingen de witte ('boreale') Uil van Minerva nog eens nadrukkelijk uit de as van omvolking, cultuur-marxisme, culturele diversiteit en klimaatarmoede wilde laten herrijzen.
Premier Rutte en zijn recent verworven gedoogpartner Jesse Klaver van GroenLinks feliciteerden Forum-trekker Thierry Baudet direct na het bekend worden van de verkiezingsuitslagen met zijn overwinning. 'Boe' roepen mocht niet van Klaver. Volgens Rutte zijn felicitaties een goed gebruik na een campagne waarin de taal misschien wat harder was dan echt bedoeld. Rutte heeft alle vertrouwen in de bestuurbaarheid van het land, zei hij toen hij nog dacht dat zijn VVD weer de grootste partij in de Eerste Kamer was geworden.
En nu? Twee scenario's liggen voor de hand.
Veel water bij de klimaatwijn
De klimaatzorgen waaien politiek weer over. Een parlementair bepalende groep afgevaardigden van burgers vindt ze te duur. Het Klimaatakkoord lag al half van tafel. Dat was de facto het geval toen Rutte het naar zich toetrok omdat het CPB had berekend dat het te duur zou worden voor burgers. GroenLinks sloot zich aan en moet geweten hebben dat er flink wat water bij de wijn van het ondemocratische polderakkoord zou moeten. Volgens Trouw moet links nu flink gaan samenwerken om het overeind te houden.
Dat zal niet gebeuren. De realiteit is dat Baudet de druk zal blijven opvoeren. Er zal nog veel meer water bij de klimaatwijn moeten. Tegelijk kan Klaver Rutte niet meer afvallen als hij nog iets wil bereiken.
Het burgerklimaat is gered door Thierry Baudet. Niet vliegen, elektrisch rijden en warmtepompen zijn weer voor gekkies die graag een ander goed gevoel willen. Voor de rest blijft het nog een tijdje feest. De wereld hoeft niet te veranderen. Mensen mogen houden wat ze hebben. Baudet keert de ondergang van het avondland en heeft beslist een punt dat het Klimaatakkoord voor burgers zeer waarschijnlijk veel duurder zou zijn geworden dan de nette partijen zeggen.
Hij heeft nog een punt. Het is de vraag of de klimaatverandering die zich ontegenzeggelijk en misschien wel heel snel voltrekt, te keren valt met veel geld en vertrouwen in uitvindingen die nog gedaan moeten worden. Geld is aan het einde van de rit altijd van burgers geleende welvaart en koopkracht. Die lening willen ze best geven, maar ze willen ook weten aan wie die ten goede komt en of het beloofde land straks wel is wat ze willen. Burgers weten niet alles en helaas veel te weinig, maar ze voelen doorgaans goed aan wanneer er te veel twijfels zijn en leiders hun eigen dromen najagen.
Het einde van de polder
Het kan ook anders gaan. Het volk kan in groepen uit elkaar vallen. Klimaatmarsen en eisen om behoud van koopkracht en welvaart zullen dan als een scheidingslijn door het land lopen. Dat kan gebeuren als Baudet wil onderhandelen in plaats van blijven drukken. In dat geval is denkbaar dat GroenLinks zijn steun aan Rutte opzegt omdat de partij anders weer meer dan halveert bij de komende Tweede Kamerverkiezingen.
Rutte moet dus kiezen hoe hij en zijn VVD de geschiedenis in willen. Hij heeft de keuze uit twee posities. Wat links van rechts of beduidend rechtser. In beide gevallen verdwijnt het midden en zitten we met een mozaïek van splinterpartijen en twee sterk uiteenlopende brede stromingen met ideeën over de samenleving die elkaar vanwege radicale verschillen niet meer in het midden kunnen raken. Dat is nogal wat in het polderende en daarom zo gematigde Nederland waar nooit iets echt spannends gebeurde, maar na de moord op Fortuyn die rust verdween.
In het tweede scenario zullen de aanleiding en motieven voor die moord nog springlevend blijken.
Zojuist een constructief gesprek gehad met Hans Wiegel, die bereid is als informateur op te treden in Zuid Holland om met #FVD als grootste partij te komen tot de vorming van een college.
— Thierry Baudet (@thierrybaudet) March 21, 2019
‘’Geen boegeroep’’, zegt GroenLinks-leider Klaver als hij FvD met de overwinning feliciteert. ‘’In een gezonde democratie past het dat we iedere winnaar feliciteren.’’ #PS2019 pic.twitter.com/Xj5Kvn0bc3
— RTL Nieuws (@RTLnieuws) March 20, 2019
"Als je het de kiezers van de vier coalitiepartijen vraagt, zouden die het liefste samenwerken met de @PvdA", zegt opiniepeiler @GijsRademaker.@Opiniepanel
— EenVandaag (@EenVandaag) March 21, 2019
https://t.co/9L5vzJ2OO8 pic.twitter.com/IkZmDdAnVe
Toegevoegd 28 maart, 19:00 uur:
M'n artikel vandaag in @FD_Nieuws: "Baudet heeft een stukje van de klimaatrekening gepresenteerd, het grootste deel moet nog komen." https://t.co/kwUkfWjN3M pic.twitter.com/lTEPhlkQJS
— Remco de Boer (@remcodb) March 28, 2019
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Vanuit België (Knack) komt een analyse die overeenstemt met de bovenstaande: het gaat over links over rechts.
Rutte sluit samenwerking met Baudet niet uit; D66 Jetten wel. Baudet lijkt zijn uil en boreaal van gisteravond vergeten en zegt te willen samenwerken.
Boerderij vraagt zich af wat de verkiezingen betekenen voor de provincies (waar de belangrijkste beslissingen voor boeren vallen) en komt tot de conclusie dat de partij vrijwel niets in zijn programma had staan maar voor behoud van de bestaande landbouw is.
Aanvankelijk was Thier Bio, nu is hij Henkie Blekertje. Qua landbouw eh! Hoe ik zulks kenmerk? Opportunist!?
Iedereen legt het begin van het populisme omstreeks of bij Fortuyn, terwijl dat eigenlijk al begon bij de Boerenpartij en juist D66 was een oorzaak of vingerwijzing dat de zuilen verbrokkelden. De onherroepelijke ontzuilingen secularisering was de trigger. D66 werd na enige tijd zelf plucheklevend en was blijkbaar de medeoorzaak van eigen ellende. De lokale partijen samen waren al decennia groot. In die zin klopt veel van de door zittende elites en door zitten de belangen gewenste duiding gewoon niet. Zij versimplificeren hen eigen plaat voor hun kop door naar iets te wijzen, maar dat verkeerd uit te leggen.
Ik las intellectuelen en tekstschrijvers die de speech van Baudet analyseerden:
Floor Rusman: NRC
Jan Kuitenbrouwer: RTL Nws
Jacek Magala in de Telegraaf
Sara van Poucke: VRT
Best aardig en vermakelijk om even door te lezen.
Toegevoegd om 23:45 uur: de speech-duiding van Nieuwsuur en deze oude - hij had de speech er niets voor nodig om zijn oordeel te geven - deze van Maarten van Rossum.