1 min
Gedurende twee weken kregen proefpersonen een menu met uitsluitend zogeheten highly processed foods voorgeschoteld. Direct aansluitend kregen dezelfde proefpersonen gedurende twee weken een menu met uitsluitend onbewerkt voedsel voorgezet. Een andere groep kreeg dezelfde menu's in de omgekeerde volgorde.
Bij de menu's met sterk bewerkt voedsel kon Hall een duidelijk hogere calorie-inname en daarmee samenhangende gewichtstoename aantonen.
Het spannende van dit onderzoek is niet dat het verklaart waarom mensen dikker worden van bewerkt voedsel, maar dat het een nagenoeg onbetwijfelbaar feit aantoont. Als precies dezelfde mensen met een hogere calorie-inname en gewichtstoename reageren op een bewerkt menu, dan is met een heel hoge mate van waarschijnlijkheid aangetoond dat highly processed food de boosdoener is voor het aantal zware en obese mensen in onze samenleving.
Wetenschapscriticaster ('maak me wakker als er echt nieuws is') en oud-hoogleraar voedingsleer Martijn Katan reageert overtuigd.
Hier is het bewijs dat ultrabewerkt eten dik maakt. Niet doordat het meer suiker, koolhydraten of vet, en minder vezel bevat, maar vermoedelijk doordat je er minder op hoeft te kauwen en de smaak, geur, vorm en verpakking zo slim zijn uitgekiend. Tijd voor een dikmaakbelasting! https://t.co/97z2SuFnL1
— Martijn Katan (@martijnkatan) February 12, 2019
Kevin Hall, in my book the world's best nutrition scientist, proves that ultraprocessed foods cause obesity. It's not due to their sugar, carb, fat or low fiber content. More likely it is chewability, taste, smell and convenience. Legislators, this is what you were waiting for! https://t.co/97z2SuFnL1
— Martijn Katan (@martijnkatan) February 12, 2019
'Bewijs'
Onmiddellijk ontstond discussie over de vraag of Katan het woord 'bewijs' goed hanteert. Er is immers geen werkingsmechanisme vastgesteld, maar alleen een verband. Zulke critici snappen niet wat de gelauwerde onderzoeker Katan wel direct ziet: deze 'evidence' (het betere woord voor 'nagenoeg bewijs' in het Engels, een 'krachtige aanwijzing') heeft een overtuigingskracht die anders is dan het aantonen van een statistisch verband (in vaktaal: een 'associatie'). Hall toont aan dat we er niet meer vanuit kunnen gaan dat er geen werkingsmechanisme of set van gezamenlijk optredende mechanismen is, die ons dik maken als we sterk bewerkt voedsel eten.
In een serie tweets legt Kevin Hall kort en duidelijk uit wat er in (de voorpublicatie van) het artikel over het experiment van zijn team te lezen valt.
Our latest RCT paper was just submitted for peer review and now available as a @NutriXiv preprint: "Ultra-processed diets cause excess calorie intake and weight gain: A one-month inpatient randomized controlled trial of ad libitum food intake". https://t.co/2Suv3tBROj 1/7
— Kevin Hall (@KevinH_PhD) February 11, 2019
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
#24 Huib Stam ,
Zonder meer zinvolle punten.
De protein leverage hypothese krijgt steeds aandacht, omdat het mede kan verklaren waarom men na het afslanken niet alleen terugvalt, maar 'omhoogvalt', de zogenaamde fat overshoot.
Nu is het overigens zo dat het experiment van Hall de helft van het dooreten kan verklaren. Als het alleen zou draaien om eiwit, zouden ze 'slechts' 250 kcal extra eten ipv 500. Dit suggereert dat de ultrabewerkte voeding een 'verstorende' factor is in de homeostase.
Een paar puntjes uit Halls onderzoek zijn hier nog niet aan de orde geweest en zijn toch aardig om te vermelden.
- Hall brengt de protein leverage hypothese weer onder de aandacht. Daar hebben we een tijdje niets van vernomen. De theorie zegt dat onze voedsel- en dus de calorie-inname wordt geregeld door de behoefte aan eiwitten. Van eiwitarm maar calorierijk voedsel (zoals ultra processed fabrieksproducten) eten we net zo lang door totdat we genoeg eiwitten binnen hebben. Dus niet vet of koolhydraten of calorieën bepalen de voedselinname, maar eiwitten. De hypothese is omstreden, maar wel is aangetoond (door een Nederlandse studiegroep) dat als je genoeg eiwitten op hebt, je niet nog meer vet en koolhydraten zal eten. Het 'unprocessed food' dat Hall de proefpersonen voorzette bevatte meer eiwitten dan het 'processed' blijkt uit dit stuk. Althans, er werd meer van gegeten.
- Over palatability gesproken: hoe smakelijk was het unprocessed voedsel? En hoe smakelijk de processed hap? Deelnemers kregen drankjes met extra vezels te drinken om in beide armen de vezelinname gelijk te houden. Dat soort noodgrepen moesten gedaan worden om alles 'iso' te krijgen. Klinkt allemaal niet heel lekker. Als je dan daarna twee weken friet mag eten, is de keuze gauw gemaakt. Hall zegt daar zelf ook over dat het een zwak punt van het onderzoek is. Want hoe zou het zijn met echte, vrij levende mensen die normaal voedsel mogen eten ipv een uitgekiende isocalorische kliek?
- De laatste zin van de conclusie is misschien buiten de orde van het onderzoek, maar wel cruciaal. Wie zich druk maakt over de consumptie van slecht eten door de medemens moet zich realiseren dat het voor veel mensen niet te doen is gezond te eten: te veel werk en te duur.
- Mooi dat er zoveel enthousiasme is over de strakke opzet en daardoor betrouwbare uitkomst van Halls werk, maar het zegt ons helemaal niets nieuws. Dat ultra processed food de grote bedreiging voor de volksgezondheid is, is voor vele onderzoekers en andere professionals allang een gegeven.
- Ter aanvulling/ achtergrond mijn stuk op Foodlog van oktober vorig jaar: Ultra processed food is slecht, maar waarom dan
Hoewel er beperkingen zitten aan een dergelijk experiment, is dit wederom een belangrijk stuk in de puzzel. Overigens draait het niet om ultrabewerkt, want dat is slechts een voorwaarde voor hyperpalatabiliteit. Er zijn zoveel zaken ultrabewerkt, maar zonder variatie, zonder layering en loading, zonder krokante lagen, contrastsmaken gaat het allemaal vervelen. Ultrabewerkt maakt het mogelijk om hyperpalatibel voedsel te maken. Het betekent ook dat je niet echt hoeft te kauwen en dat zorgt ervoor dat je sneller kunt eten. Dit werd ook gedemonstreerd in dit experiment. Sneller eten wordt gecorreleerd met meer eten.
Interessant is dat er iets meer koolhydraten werd gegeten dan vet. Dat is waarschijnlijk omdat het ging om normaal gewicht. Bij overgewicht en obesitas lijkt dat anders. In dit onderzoek waarin vrouwen werden geinterneerd en onbeperkt toegang hadden tot een eetautomaat, bleken de dikkere vrouwen, voorkeur te hebben voor de vettere voedingsmiddelen, maar het ging nog steeds om hyperpalatibel voedsel, dus het accent ligt op het laatste, zoals de voedselbelongingshypothese voorspelt.
Hyperpalatibiliteit is slechts een factor, want er is ook beschikbaarheid en zichtbaarheid. Fysieke winkels verdwijnen en worden vervangen door toeristische eettentjes. Zien doet eten, zoveel is duidelijk. Anderen zien eten overigens ook. Daarnaast zijn er talloze omstandigheden, waaruit blijkt dat men veel minder gemakkelijk verleidingen kan weerstaan.
Hoewel het totaal aan bewijs al decennia deze richting uitwijst, is het fijn dat er een klein beetje meer empirische bevestiging van het idee.
#17, Arnold ik heb juist - en vooral - geen ‘nog’ bedoeld. Ik heb gepoogd uit te leggen wat Hall heeft aangetoond: dát je het gesignaleerde effect niet kunt ontkennen.
#20, Yep.