Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu (1689-1755), zo heette de uitvinder van de moderne democratie. We noemen hem tegenwoordig kortweg Montesquieu. Hij is de auteur van de beroemde uiteenzetting over wat wetten zijn en hoe ze tot stand komen: De l'esprit des lois (in het Nederlands: Over de geest van de wetten).

In zijn boek definieerde Montesquieu het functioneren van de moderne rechtsstaat. Hij legde de basis voor de trias politica, de scheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht die in de westerse democratie heilig is geworden. Die wetgevende macht is het parlement. Dat is niet de directe stem van mensen op de oude Griekse agora, de markt van analyses en keuzen. Het parlement, dat zijn de leden van de Kamers die we kiezen om de regering te vormen en controleren. In plaats van ons daar te laten horen, kiezen we hen vanwege hun excellente vaardigheden en de keuzen die zij maken om de toekomst te vormen. Het kiezen is een verkiezingsmarkt; besturen en de bestuurlijke keuzen maken is de consciëntieuze taak van de verkozenen.

Democratie stuk
De vrouwen en mannen die we kiezen, politici, vertegenwoordigen het volk dat hen kiest om de juiste keuzen te maken in de onderhandeling met anderen die weer andere keuzen maken. Zo werkt de westerse democratie, die in essentie in Frankrijk is uitgevonden.

In Frankrijk is die democratie stuk. Het volk vindt dat de president gekozen is met maar 20% van de stemmen. Tevens wantrouwt het volk de politiek die al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw het land financieel niet weet te hervormen en noch voor de staat, noch voor het volk goede besluiten heeft weten te nemen. De lasten van de staat zijn topzwaar geworden en het volk ervaart de overheid als tegenstander in plaats van vertegenwoordiger van zichzelf. Daarom braken de gele hesjes-rellen uit die nu al meer dan 2 maanden iedere zaterdag de grote Franse steden onveilig maken.

Pijnlijke besluiten
Ondanks het Grand Débat waar de aanvankelijk autoritaire president Emmanuel Macron uiteindelijk nederig toe besloot, waren er zowel vorige week als dit weekend rellen in de grote Franse steden. Ook na de indrukwekkend kwetsbare optredens van Macron en zijn premier Edouard Philippe afgelopen donderdag en vrijdag. Ze daalden af tot de zorgen van mensen én vertelden dat er ook pijnlijke besluiten nodig zijn die niemand vanuit zijn strikte eigenbelang zou nemen.

Verbinding tussen regering en volk
Afgelopen weekend werd gekenmerkt door een bijzondere mix van signalen. De gele hesjes traden weer op in het hele land, het waren er opnieuw niet weinig ook al horen velen graag dat het er maar 69.000 waren in plaats van 84.000 vorige week. Eén van hun leiders verloor een oog maar reageerde daar mild op omdat hij een pacifist is.

De vredige 'gele nacht' die was aangekondigd op de Place de la République in Parijs werd door de autoriteiten voorkomen om juist - na een avond van drank en samen zijn - geen geweld te laten ontstaan.

Er werd een nieuwe politieke partij, Les émergents, opgericht door Jacline Mouraud, één van de eerste gele hesjes. Ze zei alleen nadrukkelijk dat ze die niet namens de hesjes opricht - die zijn te divers - maar voor Fransen die haar nieuwe partij willen. Wij horen niet in een partij, zei Eric Drouet gistermiddag, een andere hesjes-man van het eerste uur, "daarom blijven we op straat en doen we niet mee aan het Grand Débat en al evenmin aan partijvorming."

Onderwijl manifesteerde gisteren voor het eerst niet een tégen-de-hesjes maar vóór-het-goede-gesprek en de republikeinse democratie zijnde 'rode sjalen' -beweging in Parijs. Zo'n 10.500 mensen gingen de straat op om te zeggen dat ze goed begrijpen waar de hesjes het over hebben maar dat ze niet willen dat iedere zaterdag Frankrijk wordt vernield. Ze willen niet dat het landsbestuur en de orde in Frankrijk om zeep worden geholpen. Al helemaal niet, omdat de president inmiddels zijn best doet om het volk te verstaan én hen te verstaan geeft dat het ook niet verder kan zonder financiële hervormingen.

Frankrijk heeft een werkweek van 35 uur, gaat met pensioen op zijn 61e en betaalt in verhouding veel minder dan Nederland aan de EU omdat het niet meer kan betalen. Onderwijl kan het land de zorg en diensten aan mensen die niet in de steden wonen niet meer betalen. De Republiek moet bestuurd worden, zeggen de rode sjalen, en daarom zijn ze voor de democratie van de gekozen vakman in plaats van die van de straat. Toch geven ze aan dat de straat gehoord moet worden.

Hoe moet je het daar weer over hebben als het niet meer lukt in de wetgevende democratie van Montesquieu? Frankrijk is dat aan het heruitvinden. Minister Annick Girardin zei dat ze voor méér participatie van het publiek is, maar dat niet alles per referendum kan worden besloten. De verbinding tussen volk en regering is te stuk en moet hersteld worden.


Wat fijn dat Macron niet in Davos was, schreef Jan Peter van Doorn vandaag op Foodlog. Daar kan het niet gebeuren, schreef ook essayist Edouard Tertreau afgelopen vrijdag in Le Figaro, omdat niet de rijken die alleen maar gemakkelijker rijk worden, maar de al die anderen en de naties waarin zij wonen zich eerst eens moeten uitspreken en hun vertegenwoordiging weer moeten krijgen.

Gele hesjes - het symbool van wie mee mag doen en wie achterblijft langs de snelweg van de neoliberale samenleving - werden nou juist in Davos gezien als de uitdaging van het Westen maar werden daar niet uitgenodigd, schreef het Financieele Dagblad. Die uitdaging baant dan ook zich een weg in Frankrijk en inderdaad niet in een Zwitsers bergdorp.
Dit artikel afdrukken