Cijfers kennen of verkeerde signalen geven. Een krop sla kost nu 0,99€ en straks 1,02€? Echt niet. Dat blijft 0,99€. Neemt de supermarkt dit verlies of wordt dit aan de tuinder opgedrongen? BTW 0% is ook een optie. Dat is pas een goed signaal. https://t.co/bldkfaHWU2
— Rob Baan (@rjpbaan) December 31, 2018
Marqt, de boodschappenwinkel voor de rijke bewuste stadsmens, berekent de btw-verhoging op onbewerkte groente en fruit niet door aan de consument. 'Uit protest' tegen de keuze van de overheid om de prijzen van deze gezonde categorie te verhogen, zegt Marqt in een persbericht. Of zoals groenteboer Frans van de Polder uit Rotterdam redeneert: "Ik kan onmogelijk ineens van €4,95 naar €5,15 gaan met mijn verse jus d'orange. Ik wil mijn klanten behouden, dus houden we heel veel artikelen op dezelfde prijs. Dus dat betekent gewoon dat we creatiever moet inkopen." Wat goedkoper dus.
'Weinig protest'
"De jongste btw-verhoging heeft tot weinig protest geleid", schrijft het FD. "Dat heeft waarschijnlijk te maken met de uitruil die plaatsvindt. Het kabinet verlaagt tegelijkertijd de tarieven van de loon- en inkomstenbelasting. Internationaal is een vergelijkbare verschuiving in belastingen zichtbaar." Met andere woorden: meer belasting op consumptie, minder op werk. Zo moet het natuurlijk ook in een samenleving die duurzamer - minder verkwistend - wil worden.
De krant gaat voorbij aan 'protesten' van mensen en organisaties die de btw zouden willen inzetten als stuurmiddel om ons gezonder of duurzamer te laten eten. Zo haalde foodwatch, in de meest succesvolle campagne ooit, meer dan 100.000 handtekeningen op voor een 0%-tarief op groente en fruit. De petitie van 150 bioboeren voor een 0%-tarief op biologische voeding leverde nog eens 80.000 handtekeningen op. Elf 'top-keurmerken' pleitten ook al voor een nultarief op duurzame voeding.
'Niet geschikt als stimulans'
Is btw geschikt als sturingsmiddel om een gedragsverandering zoals gezonder en milieuvriendelijker eten te bereiken? Staatssecretaris Menno Snel van Financiën gaf antwoord in Nieuwsuur: "Het is logisch om een stimulans te geven aan gezond eten. Alleen de btw is daar niet heel geschikt voor. Alleen al het afbakenen is lastig: wat is precies groente en vlees? Bijvoorbeeld een pizza Hawaï met ham en ananas: is dat dan gezond?" Dat zei hij omdat de btw in de keten meereist met een product - iedere schakel trekt het af en belast het weer door aan de volgende - maar niet van heffingshoogte mag veranderen. Een ananas zou volgens voedselactivisten die pleiten voor behoud van het 6%-tarief, opeens eindigen als een ingrediënt met 9%. Dat heeft de fiscus liever niet en zeker niet op grote schaal. Zo zijn de regels nu eenmaal; wie dat wil veranderen, vraagt in feite om een stelselherziening op basis van nogal wankele onderscheiden. De opmerking kwam hem op Twitter op hoon te staan:
Uw staatssecretaris: "logisch om een stimulans te geven aan gezond eten. Alleen de btw is daar niet heel geschikt voor. Alleen al het afbakenen is lastig: wat is precies groente en vlees? Bijvoorbeeld een pizza Hawaï met ham en ananas: is dat dan gezond?" https://t.co/NjVjt2gKbA
— IJsbrand van Veelen (@ijsvv) January 3, 2019
Maak vooral apparaten en luxe consumptiegoederen drastisch duurder; hef er bijvoorbeeld een btw op van 40% en maak het repareren van apparaten inkomstenbelastingvrij. Dat is pas een stimulans om tot effectief consuminderen en verduurzamen te komenMaar Snel heeft wel een onbetwistbaar punt. De overheid heeft er bewust voor gekozen de belasting op loon te verlagen en de kosten van consumeren te verhogen. De btw is een indirecte belasting, een middel om de staatskas te vullen op een evenredige manier. De verhoging van de btw is geen boete op gezond eten. Wel wordt via de nieuwe btw-tarieven consumptie duurder en werk minder belast. Wie de de energietransitie en het klimaatakkoord serieus neemt, zou positief moeten staan tegenover een forsere evenredige btw-verhoging. Maak vooral apparaten en luxe consumptiegoederen drastisch duurder; hef er bijvoorbeeld een btw op van 40% en maak het repareren van apparaten inkomstenbelastingvrij. Dat is pas een stimulans om tot effectief consuminderen en verduurzamen te komen. Er zullen weer solide apparaten op de markt komen die lang meegaan. De ontwikkeling van voortdurend nieuwe gadgets zal gekeerd worden.
Volksgezondheidsdeskundige professor Jaap Seidell suggereerde gisteravond in Nieuwsuur de prijzen van voedsel met heffingen, accijnzen en subsidies te sturen. Wie die optiek volgt zou gezond eten net als werk zo weinig mogelijk moeten belasten of zelfs deels subsidiëren. Voedsel dat met mate gegeten moet worden zou juist met hoge heffingen belast moeten worden om de subsidies te financieren. Financiële prikkels laten het gezondere voedingspatroon er vanzelf en snel inslijpen. Misschien hoeft er dan niet eens een rood gezondheidsstoplicht op een fles Cola of zak chips meer te komen en kunnen de acrobatische herformuleringen om suiker, zout en vet uit producten te halen allemaal achterwege blijven. De prijzen doen in zo'n geval hun werk.
De vraag is en blijft: welke instrumenten willen we inzetten voor welk doel en wanneer schieten ze wat we nog leuk en zinvol vinden voorbij?
De btw werd per 1 januari 1969 ingevoerd als vervanging van een al langer bestaande omzetbelasting. De invoering van een belasting op de consumptie van goederen en diensten paste binnen een belastingharmonisatie binnen de toenmalige Europese Economische Gemeenschap (EEG). De afgelopen 50 jaar groeide de opbrengst van de btw van €2,6 miljard naar €53 miljard. De btw is na de belasting- en premieheffingen op loon en inkomsten de belangrijkste inkomstenbron voor de schatkist, laat het CBS zien in onderstaand filmpje:
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
"De overheid heeft er bewust voor gekozen de belasting op loon te verlagen en de kosten van consumeren te verhogen."
"Wel wordt via de nieuwe btw-tarieven consumptie duurder en werk minder belast."
"Maak vooral apparaten en luxe consumptiegoederen drastisch duurder; hef er bijvoorbeeld een btw op van 40% en maak het repareren van apparaten inkomstenbelastingvrij. Dat is pas een stimulans om tot effectief consuminderen en verduurzamen te komen. Er zullen weer solide apparaten op de markt komen die lang meegaan. De ontwikkeling van voortdurend nieuwe gadgets zal gekeerd worden."
Met de strekking van dit artikel ben ik het eens.
Er zal natuurlijk voor gezorgd moeten worden dat de 1e levensbehoeften en iets meer dan dat (mogelijkheid tot sociale omgang/welzijn) beschikbaar wordt/blijft voor iedere groepering in de maatschappij. Ik denk dan aan voedsel, water, een onderkomen, kunst & cultuur (in wat voor vorm dan ook) etc.
En wat valt er dan precies onder dat 'etc.'?
"...omdat de btw in de keten meereist met een product [...] maar niet van heffingshoogte mag veranderen."
Interessante uitspraak, is hier een bron van? Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat dit helemaal geen feitelijke regel is. Er zijn best voorbeelden waarbij er wel degelijk een verandering van heffingshoogte plaatsvindt. Roosjes die met een hoog BTW-tarief ingekocht worden, maar voor consumptie geschikt zijn en in een gemengde kruidenthee belanden, dat als product in het lage BTW-tarief valt. Of omgekeerd, voedingsmiddelen zoals gedroogd fruit dat met het lage BTW-tarief ingekocht wordt en in een zeep wordt verwerkt dat vervolgens tegen het hoge BTW-tarief verkocht wordt. De belastingdienst heeft zelfs een pagina die dit uitlegt.
Het is m.i. dus een drogredenering dat sturen met BTW niet zou kunnen omdat het dan zo ingewikkeld wordt om te bepalen in welk tarief een eindproduct zoals een pizza Hawaï moet vallen. Dat gebeurt al en is prima in banen te leiden.
Sterker nog, het simpele feit dat er drie tarieven zijn (ook 0% bestaat), geeft al aan dat er wel degelijk onderscheid gemaakt wordt. Als je onderscheid kunt maken tussen luxe goederen (21%) en voedingsmiddelen (9%), dan kan dat net zo makkelijk tussen bewerkte voedingsmiddelen en onbewerkte voedingsmiddelen. En mee eens, als we naar minder consumptie van luxe goederen willen, dan zou een hoger BTW-tarief voor dergelijke producten een logische maatregel zijn.
De hoogte van BTW zal bij mij nooit van invloed zijn op mijn eetpatroon. Meer voor eten moeten betalen betekend voor mij minder geld voor voor iets anders uitgeven.
Misschien herinnert u zich nog een uitspraak van Wisse Dekker, CEO van Philips (1982–1986) : "de ene overheid WIR't zus, de andere zo, doch u denkt toch niet dat wij als Philips ons beleid daarop afstemmen... ? "
"Maak vooral apparaten en luxe consumptiegoederen drastisch duurder; hef er bijvoorbeeld een btw op van 40% en maak het repareren van apparaten inkomstenbelastingvrij."
"Solide apparaten" zijn er al lang op de markt; denk bij wasmachines bijvoorbeeld maar aan Miele. Of bij staafmixers aan Bamix. Maar inderdaad: dat zijn de duurdere merken die nu al door hun prijs een beperkt publiek hebben. Bij (bijvoorbeeld) een verdubbeling van de BTW zullen die echt niet meer gaan verkopen; integendeel, dat kost zulke merken de kop. Hoewel... de meeste mensen zullen dan gewoon hun spullen bijv. in België of Duitsland bestellen. Nederland kan als EU-lid niet te ver uit de pas lopen met de Omzetbelasting, omdat dan teveel Nederlanders over de (oude) grens gaan shoppen. Met voorspelbaar resultaat voor Nederlandse bedrijven.
In het artikel wordt gesuggereerd dat winkels die BTW-verhoging misschien niet zullen doorberekenen - dat lijkt me een droom. Mijn halfje bruin ging in december al 5 cent omhoog, en deze week weer: in een maand tijd van €1,35 naar €1,45. De goedkope bananen (bij zowel AH als Lidl) gingen eind december overal van € 0,99 naar € 1,09. Natuurlijk zullen er wel artikelen (voorlopig) gelijk blijven in prijs, maar dat wordt ongetwijfeld gecompenseerd door zulke prijsverhogingen. Men zal wel moeten - in de retailsector zijn de marges krap.