Olff is een uitgesproken wetenschapper. Gisteren corrigeerde hij op twitter het nog kersverse Klimaatakkoord vanwege een denkfout.
Het akkoord suggereert dat het gebaseerd is op circulariteit, een populair begrip dat echter juist op het gebied van energie niet bestaat. Olff aarzelde niet om dat basale natuurkundige feit duidelijk te maken, hoe pijnlijk dat ook is voor de honderden gerespecteerde mensen die aan het Akkoord hebben meegewerkt.
Misleidende cover van het klimaatakkoord. Circulaire economie klinkt altijd mooi duurzaam, maar systemen die energie gebruiken kunnen volgens 2e wet thermodynamica nooit circulair zijn. Alleen werkelijke reductie van totaal energiegebruik door alle componenten "helpt". pic.twitter.com/QYApS30QzF
— Han Olff (@hanolff) December 22, 2018
Energie ijsklontje blijft bestaan, maar helemaal verdund
Systemen die energie vergen - de moderne samenleving is een grootverbruiker - kunnen niet circulair zijn vanwege een eenvoudige natuurkundige waarheid: de 2 hoofdwetten van de thermodynamica. De eerste hoofdwet zegt dat energie nooit verloren gaat. De tweede zegt dat die verloren gaat in een voor het systeem bruikbare vorm. Denk aan een ijsklontje dat je in een glas water doet. Het kostte stroom om het klontje zich in je vriesvak te laten vormen. In het warmere water geeft het koude af, die zich oplost in het water en zich verder oneindig in de omgeving verdunt. Die energie verdwijnt niet, maar verspreidt zich zodanig dat je de kracht die het had als stroom om een klontje te vormen niet meer kunt 'terugpakken' en hergebruiken. Daarom moet je steeds nieuwe energie toevoegen om weer een klontje te kunnen maken.
Om het truukje vol te kunnen houden, moet je bovendien met enige regelmaat een nieuwe ijskast aanschaffen.
Het maken van dat apparaat kost veel energie, ook als je het maakt van gerecyclede apparaten. De energie die in oude apparaten zit, gaat net als die van het ijsklontje verloren. Er blijft veel nieuwe, aan het systeem toe te voegen energie nodig om van oude spullen nieuwe te maken.
Minister Wiebes van Klimaat wees afgelopen vrijdag nadrukkelijk op het beleid van de Nederlandse regering: er mag niet getornd worden aan de tonnen uitstoot, noch aan de economische groei die klimaattransitie Nederland moet brengenDat zal tot in der eeuwigheid meer energie vergen dan uit de oude spullen terug te halen valt, ondanks mooie gedachten over circulariteit. Naarmate de samenleving zich afhankelijker maakt van techniek - een trend die juist in de high tech uitstootloze fase zijn tempo versnelt - neemt ook de behoefte aan die steeds nieuwe energie toe.
Hutje op de hei versus de klimaateconomie
Opgepast, zegt daarom Olff met zijn tweet. Energie uitstootloos maken, wil nog niet zeggen dat je er genoeg van hebt om de consumptiesamenleving overeind te kunnen houden. Wie die lijn van denken doortrekt, moet concluderen dat het Klimaatakkoord daarom ook een consumptiebeperkingsakkoord had moeten zijn.
Olff zegt niet veel anders dan de Brit Paul Kingsnorth die bij de VPRO duidelijk maakte dat de elektrificatie van consumptie de werkelijke milieu- en klimaatuitdaging verraadt. Elektrificatie beperkt de uitstoot, maar helpt onze natuurlijke omgeving al evenmin verder dan de op fossiele energie gebaseerde consumptiesamenleving. Elektrificatie zoals 'Parijs' voorstaat, is slechts een voortzetting van die samenleving. Het is tijd om die consumptie als levensstijl achter ons te laten, zo luidt de boodschap van ecologen als Olff en Kingsnorth. Kingsnorth geeft het voorbeeld en is daadwerkelijk in een hutje op de hei gaan wonen.
Er zal nog heel wat gepraat moeten worden voor de samenleving als geheel zo'n manier van leven als vooruitgang ziet. Minister Wiebes van Klimaat wees afgelopen vrijdag nadrukkelijk op het beleid van de Nederlandse regering: er mag niet getornd worden aan de tonnen uitstoot, noch aan de economische groei die klimaattransitie Nederland moet brengen. Die beleidsgedachte vertaald zich volgens Milieudefensie-directeur Donald Pols bovendien in een scheve verhouding die eenzijdig op groei is gericht door middel van subsidies aan bedrijven die door burgers betaald moeten worden.
Waarom de milieuorganisaties en FNV dit #klimaatakkoord niet steunen pic.twitter.com/4BXMKYJbPp
— Donald Pols (@DonaldPols) December 20, 2018
Volgens Kees Vendrik, voorzitter elektriciteitstafel, in https://t.co/P5BWFfLPBb alles realiseerbaar, opschaling geen probleem, gaat lukken, maar 2e Wet nooit van gehoord, er is niks aan de hand. Martin komt met wat direct realiseerbare dingen. Gaan we niet doen.
— Hendrik J. Kaput (@HendrikKaput) December 23, 2018
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Ondertussen op Linkedin samengevat, we ontkomen niet aan het belasten van fossiel (extra eventueel), CO2 belasten wordt hem ook niet.
Daar hoef je verder niet zoveel aan toe te voegen toch?
Misschien een idee om brandstof weer op de bon te doen. Ook de rijken moeten dan met de fiets als hun wat grotere auto als gemiddeld het quotum op heeft.
Een substantiële reductie van onze leefwijze. Ik pleit er al jaren voor. Nog geen politicus horen zeggen. Die kan een andere baan zoeken.
Is gecontroleerde welvaartsdaling mogelijk? Ik vraag het me af. Het zal met wettelijke maatregelen moeten. We verliezen een berg aan luxueuze meuk en moeten het gaan zoeken in welzijn. En dat terwijl het Ik-tijdperk zijn hoogtepunt nog niet heeft bereikt.
Doet dat er iets toe in deze kwestie de 2de hoofdwet van de thermodynamica?
- nooit circulair, altijd wat verlies en/of input nodig. OK zal best geloof ik meteen.
- het gaat er toch om in deze kwestie dat de temperatuurstijging op aarde als oorzaak heeft dat de broeikasgasconcentraties stijgen (door gebruik fossiele brandstoffen)?
De belangrijkste oorzaak van de temperatuurstijging is toch niet de warmte die weglekt uit meer alternatieve systemen, bijv. de wrijvingswarmte bij een watermolen en het gebruik van de electriciteit voor verlichting incl. warmteverlies?