De Morgen sprak met de sinds zijn bemoeienissen met het klimaat weer populaire Franse filosoof Bruno Latour. Latour staat bekend als een postmodernist die de wereld ziet als een product van onze gedachten en de manier waarop mensen die samen of juist tegen elkaar ontwikkelen. In de krant zegt hij dat beleidsmakers weinig heil hebben te verwachten van het vertellen van de waarheid over klimaatverandering (waar hij wel degelijk van uitgaat). Ze moeten leren denken vanuit het gedrag en de houding van mensen in reactie op hun beleidsmaatregelen; het publiek zal niet zomaar opgeven wat het als een recht beloofd was.

Een passage uit het lezenswaardige interview dat De Morgen met Latour deed naar aanleiding van diens boek Waar kunnen we landen? : Dit weekend zijn het Latours eigen landgenoten die met luidruchtige blokkades protesteren tegen hogere benzineprijzen, een maatregel waarmee president Macron de klimaatdoeleinden dichterbij wil brengen. Daags tevoren, tijdens de boekpresentatie in een volgepakte Amsterdamse Zuiderkerk, had Latour al gewezen op deze gele hesjes. Typisch mensen die de waarheid over klimaatverandering niet onder ogen willen zien.

“Het is geen kwestie van ‘waarheid’”, reageert Latour onmiddellijk, het woord waarheid met zijn handen voorziend van aanhalingstekens. “Die demonstranten voelen zich verraden. En daarin hebben ze gelijk. Het is hetzelfde met de populistische bewegingen in Nederland, in Duitsland of in Italië. Overal! Aan die mensen is het idee verkocht dat ze eindeloos kunnen doorconsumeren. Dat leek ook lange tijd zo, vooral door de beschikbaarheid van olie. Al die tijd is hun verteld dat ze het gevoel ergens bij te horen beter konden verruilen voor de belofte van oneindige ontwikkeling. En nu krijgen ze ineens te horen dat het voorbij is. The fiesta has finished. Alleen zijn ze nooit gewaarschuwd. Dan is het volkomen logisch dat je zegt: als je ons die beloofde globalisering niet geeft, bescherm dan tenminste de identiteit die we daarvoor hebben opgegeven.” Korte stilte. “Al is die identiteit natuurlijk ook een droom.”


Volgens Latour trekt het zich bedreigd voelende publiek zich terug in zijn eigen deel van de wereld. Over het succes van Trump zegt hij: Toen Amerika botweg uit het Klimaatakkoord stapte, werd duidelijk dat het zo niet meer werkt. Trump zegt gewoon: ‘Is jullie aarde in gevaar? Nou de onze niet.’ Hij maakt duidelijk dat er geen gemeenschappelijke aarde meer ís. Populisten trekken zich terug op hun stukje aarde. Daar moeten we eerst een antwoord op vinden.
De Morgen - "De gele hesjes voelen zich verraden. En ze hebben gelijk?
  • Deel
Druk af