De uitspraken compliceren en verwarren het denken over kringlopen.
Kringlopen heten doorgaans 'gesloten' of 'zoveel mogelijk gesloten' te moeten zijn. Kringlopen hergebruiken outputs om nieuwe gewenste oogsten voor menselijk gebruik te produceren zonder of met minimale aanvoer van nieuwe inputs. Voor de WUR blijken ze echter 'open' - net zoals ze dat nu ook zijn - te moeten blijven, terwijl wel een urgente transitie nodig zou zijn.
Nederland is van oudsher een land dat volop grondstoffen importeert, en dus een permanente stroom van nieuwe inputs aanvoert. Ook de minister maakte onlangs duidelijk dat kringlopen niet te nauw moeten worden gedacht.
Wat kringlooplandbouw betekent, wordt na de uitspraken van Scholten nog minder duidelijk. Wel mag inmiddels worden aangenomen dat onze landbouw volgens de WUR en minister Schouten met internationale grondstoffenstromen verbonden moet kunnen blijven. Die gedachte is niet onlogisch omdat de Nederlandse landbouw door zijn ontwikkelingsgeschiedenis tot de minst circulaire ter wereld behoort. Door onze haven- en riviereneconomie is Nederland een handelsdraaischijf voor nutriënten.
Op podium stelt @mcthscholten dat #kringlooplandbouw niet moet worden dichtgetimmerd - dus niet: wat is het wel of niet. Houd het open. Het ministerie @minlnv en overheid moeten zorgen dat krachten worden gebundeld. En zegt @JackvdVorst de urgentie van transitie is hoog! pic.twitter.com/2zgsIZOJAU
— aldrik gierveld (@aldrikg) November 19, 2018
Brainstorm over #kringlooplandbouw van alle ambtenaren @minlnv met @WUR directeuren @mcthscholten @ErnstvdEnde @JackvdVorst en Bram de Vos. Niet in ketens maar in systemen van voedsel denken. Op zoek naar duurzame mondiale economische balans van grond, natuur, planten & dieren. pic.twitter.com/203qu2y5BY
— aldrik gierveld (@aldrikg) November 19, 2018
Hoe ziet dat er uit zo'n "open kringloop"? Voorbeeld: basisbrok voor varkens, met o.a. soja uit Brazilië, triticale uit Duitsland, tarwe uit Nederland en zonnebloem uit Frankrijk?
En ook wat tweedehands brood en snoepjes erin. Recycling uit de eveneens op import en verwerking hier draaiende levensmiddelenindustrie. Wij maken daar dieren van. We weten alleen niet goed raad met de mest want die is voor een belangrijk deel ongeschikt voor onze hoogproductieve plantaardige teelt. Daarom wil Scholten die mest hier ook verwerken en exporteren.
In essentie is dat een ongrondgebonden kringloopmodel dat de hele wereld kan omspannen. De volgende fase van intensief. Het schuurt alleen wel een beetje met de geschapen verwachtingen.
Ik ben benieuwd wat Wouter v.d. Weijden er inmiddels van is gaan vinden.
Dit was te voorspellen: iedereen omarmt kringlooplandbouw en vervolgens gaat iedereen er zijn eigen invulling aan geven. Schouten en bijvoorbeeld Agrifirm willen kringlopen zo klein als mogelijk maken, althans Europees, maar volgens Scholten en de dierlijke sector mag het mondiaal blijven.
Dat gaat verwarring geven. Neem een kilo fosfaat uit Marokko die naar Brazilië gaat voor de sojateelt. Dat fosfaat gaat via soja of sojameel naar Rotterdam, vandaar via veevoer naar Brabant, en tenslotte via opgewaardeerde mest naar Frankrijk. Een gigantische wereldreis, die niet circulair is maar lineair. As ik Scholten goed heb begrepen (maar zijn teksten heb ik nu niet) mag je dat toch een kringloop noemen, mits er onderweg weinig fosfaat verloren gaat. Ja, als dat lukt blijft de fosfaat grotendeels in het voedselsysteem. Maar ben je geloofwaardig als je dat een kringloop noemt?
Het zou wat geloofwaardiger worden als je de mest terugbrengt naar Brazilië. Maar dat is peperduur. En dan is het nog veel geloofwaardiger als Brazilië niet de soja maar het vlees naar Europa gaat exporteren. Dan is de kringloop veel kleiner en het scheelt transportkosten (transport van een eindproduct kost minder dan transport van grondstof) en maakt het mogelijk de bodem aldaar minder uit te putten. Let wel: het gaat daarbij niet alleen om fosfaat, maar ook om andere mineralen en om organische stof.
Bij benutting van reststromen uit de voedingsindustrie die draait op landbouwproducten van overzee hebben we evenmin een kringloop. Maar daarbij zijn de transportkosten lager dan bij
transport van grondstoffen.
Ik wijs ook nog even op het recente rapport over grondgebonden melkveehouderij. Daarin heeft onze commissie gekozen voor een geleidelijk vermindering van het gebruik van soja en palmpitten van overzee totdat het bedrijf in 2025 65% van zijn eiwitten haalt van het eigen bedrijf of nabije akkerbouwbedrijven. En dat is bedoeld als tussenstap.
Wouter, dank voor je reactie. Ik permitteer me een precisering bij het woord ‘peperduur’. Het is ook ecologisch ongewenst - ‘duur’ - vanwege een vermoedelijk negatieve EROI.
Mee eens, maar is de EROI niet vooral van belang als je de mest wilt gebruiken voor energiewinning? Gaat het om mineralen en organische stof, dan is een andere maat nodig.