Amsterdammer geeft zijn poep aan de boer in ruil voor kaas

Zojuist ruilden Bos en Griffioen de eerste gecomposteerde poep uit 2015 en 2016 voor een pond kaas. Daarmee willen ze de kringloop echt sluiten; dat gebeurt nu niet, schreef Jopie Duijnhouwer gisteren nog op Foodlog.

Wat er gebeurde: zestig kilo gecomposteerde poep uit de stad werd geruild voor een pond kaas van de boerderij.

Waar: Polderhuis in de Pijp, Rustenburgerstraat 8, Amsterdam.

Wanneer: Vrijdag 5 oktober 2018, 13.30 uur.

Waarom: Werkelijke kringlooplandbouw, zoals door minister Schouten bepleit, dicht ook het mineralenlek van de menselijke ontlasting (onze poep bevat voedingsstoffen voor de landbouw).

Wie: Boy Griffioen, biologisch melkveehouder en kaasmaker in Weesp, en Bram Bos, bewoner van het vergaand verduurzaamde monument het Polderhuis uit 1865 in de Amsterdamse Pijp en in het dagelijks leven dierwetenschapper aan de Wageningse Universiteit.

Boy en Bram schreven ons: Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten heeft recent haar visie op de landbouw gegeven, waarin de kringloop centraal staat. Een voedselsysteem waarin verliezen niet meer bestaan, en afval grondstof is. In die visie is echter geen woord te vinden over het grootste voedingsstoffen-lek dat er bestaat: de stad. Voedsel dat naar de stad gaat, komt niet meer als voedingsstof voor de landbouw terug, maar verdwijnt als afval in het riool. De kringloop is dus verbroken. Nu vullen we dat aan met kunstmest of voedsel uit andere delen van de wereld. Dat is niet houdbaar. Stikstof-kunstmest kost fossiele energie, en fosfaat-kunstmest raakt in hoog tempo op; en in Brazilië willen ze ook eten, en als het even kan ook een regenwoud behouden.



De stad zou dus zijn ‘afval’ terug moeten leveren aan de landbouw, zoals vroeger. En niet alleen gft, maar ook de ‘humane excreta’ – de poep en pies. Bram Bos, bewoner van een vergaand verduurzaamd monument in de Amsterdamse Pijp doet het daarom sinds 2015 anders in zijn privaat. Hij vangt de poep op in een waterloos toilet, en composteert die in een van de drie kleine mestsilo’s in zijn tuintje van 8 m2. Na twee jaar composteren is het product geschikt en veilig om weer te gebruiken in de landbouw.
Boy Griffioen van het biologische melkveebedrijf De Groene Griffioen uit Weesp haalt de eerste twee batches op vrijdag 5 oktober op om het als meststof te gebruiken op de grasvelden ten zuiden van Amsterdam. De compost, gemengd met de mest van de koeien en ander houtig materiaal, zal het gras weer laten groeien, de koeien weer voeden en Boy zal weer een heerlijke kaas maken van hun melk. De cirkel is weer rond.

Op vrijdag 5 oktober overhandigt Bram Bos de eerste zestig kilo gecomposteerde poep (uit 2015 en 2016) aan Boy Griffioen, in ruil voor een pond kaas van zijn boerderij de Groene Griffioen. Ter plekke is ook het waterloze toilet te zien waar de poep wordt verzameld, en de mestsilo’s in de tuin waar Bos de poep composteert. De locatie is een bijzonder monument uit 1865, dat op een unieke manier energiezuinig is gerenoveerd en sinds 2017 geheel gasloos is. Griffioen en Bos willen hiermee laten zien dat kringlooplandbouw niet kan bestaan zonder serieus na te denken over onze menselijke ontlasting. En willen de vraag stellen of het riool wel past in een werkelijk circulaire economie.

Boy en ik proberen onderwijl duidelijk te maken wat het betekent als wij het gat dat we in de kringloop zijn, niet weten te dichten

Ik vroeg Boy Griffioen en Bram Bos eerder deze week al of het wel kosher is om menselijke mest her te gebruiken voor de productie van melk en kaas. Een mens produceert gemiddeld jaarlijks zo'n 500 liter urine en 50 kilo poep. Om het her te gebruiken voor de teelt van planten, moet je wat maatregelen nemen en het goed composteren en daarmee zuiveren. Het land Israël is heel ver met de recyling van water. Ook proberen ze daar de recycling uit van menselijke poep en pies uit het riool, samen met alles wat daar verder in terecht komt. Volgens de Israëlische krant Haaretz bestaat de angst dat het te gevaarlijk is vanwege medicijnresten, hormonen, zware metalen en het diabetes-medicijn metformine. Die stoffen zijn moeilijk weg te zuiveren uit rioolresten. Wie menselijke mest gebruikt, verspreidt ze in beginsel in het hele voedselsysteem.

Griffioen is niet bang. "Het gaat nu maar om een kleine hoeveelheid en daar ben ik helemaal niet bang voor. Wat we willen is dat mensen zich bewust worden van het feit dat wij mensen het gat in de kringlooplandbouw zijn. Op grote schaal zou ik de menselijke poepcompost beslist nog niet gebruiken omdat de risico's te groot zijn. We zoeken naar partners om uit te zoeken hoe die verkleind kunnen worden." Bos vroeg ik of hij medicijnen gebruikt. Nee dus. Wat zou hij gedaan hebben als hij een antibioticakuurtje had moeten gebruiken gedurende 2015-2016, de periode waarvan hij de mest aan Griffioen geeft. "Ik zou juist ook op mijn composttoilet hebben gepoept omdat ik had willen weten of en hoe het de cultuur daarin zou hebben beïnvloed. Ik geef Boy mijn gecomposteerde mest uit 2015 en 2016 die inmiddels afgebroken moet zijn door allerlei micro-organismen en waarvan ik op basis van een visuele controle denk dat het veilig is." Heeft Bos het getest? "Ik heb Eurofins benaderd om tests uit te voeren, maar ze waren niet geïnteresseerd."

Zat er dan geen WUR-afdeling te springen om mee te mogen werken? De Wageningse universiteit is inmiddels immers een kringloop-advocaat van de bovenste plank.

Bos lacht: "ze zijn van harte welkom om monsters te komen trekken. Boy en ik proberen onderwijl duidelijk te maken wat het betekent als wij het gat dat we in de kringloop zijn, niet weten te dichten."