1 min
De voedselindustrie en de supermarkten hebben te veel invloed op het plan van staatssecretaris Paul Blokhuis om Nederland via het zogeheten Preventieakkoord gezonder te maken. Willem Lageweg van de Transitiecoalitie Voedsel heeft sterk de indruk dat het ministerie de oren laat hangen naar de voedselindustrie.
Zo is in augustus al uitgelekt dat er geen belasting komt op suiker. Groenten en fruit worden niet goedkoper. Ook andere maatregelen gaan niet ver genoeg, waarschuwen 150 organisaties uit het bedrijfsleven, land- en tuinbouw, zorg, wetenschap en onderwijs, die samenwerken in Lagewegs voedselcoalitie. Dat schrijft Trouw.
Al eerder werd bekend dat het Preventieakkoord vermoedelijk dranken als Coca-Cola Light fiscaal zal gaan bevoordelen. Suikerhoudende frisdrank blijft even duur en mag - samen met light-dranken - onderdeel blijven van de nieuwe eet- en drinkcultuur die het Akkoord beoogt. Dat leidde tot opgetrokken wenkbrauwen.
De coalitie was ook al weinig tevreden met de landbouwvisie van minister Schouten.
Zo is in augustus al uitgelekt dat er geen belasting komt op suiker. Groenten en fruit worden niet goedkoper. Ook andere maatregelen gaan niet ver genoeg, waarschuwen 150 organisaties uit het bedrijfsleven, land- en tuinbouw, zorg, wetenschap en onderwijs, die samenwerken in Lagewegs voedselcoalitie. Dat schrijft Trouw.
Al eerder werd bekend dat het Preventieakkoord vermoedelijk dranken als Coca-Cola Light fiscaal zal gaan bevoordelen. Suikerhoudende frisdrank blijft even duur en mag - samen met light-dranken - onderdeel blijven van de nieuwe eet- en drinkcultuur die het Akkoord beoogt. Dat leidde tot opgetrokken wenkbrauwen.
De coalitie was ook al weinig tevreden met de landbouwvisie van minister Schouten.
Dit allemaal naar aanleiding van een krachteloos "preventie akkoord". Hoe moet ik dat concreet zien te maken?
In deze draad kwam iemand voorbij wiens ontbijt is "afgepakt", want het bevat nu minder toegevoegde suiker. Zonder extra suiker smaakt het naar karton. Dus dan zelf maar suiker toevoegen. We hebben met zijn allen een systeem laten ontstaan, waarin mensen verslaafd zijn geraakt aan suiker. Het systeem en het individu zijn samengesmolten: "blijf van mijn karton met suiker af". Commercieel gezien een perfecte situatie. Win-win. Niks meer aan doen?
De huidige suikerconsumptie heeft rampzalige gevolgen. Maar we tolereren dat. Richting tabak willen en kunnen we - inmiddels - wél iets meer. Als je écht preventie wilt: misschien iets van overnemen? Wanda de Kanter? Een flinke accijns? Enge plaatjes?
In onzekere omstandigheden is het goed om te luisteren naar de experts en vaak te vragen: 'weet je het zeker?'
Ik ben het ermee eens dat ambtenaren voldoende kennis in huis moeten hebben om de adviezen te kunnen interpreteren. Je kunt ook onafhankelijke experts vragen. (Die zijn trouwens ook vaak bang om echt een mening te geven). Makkelijk is het niet.
Vervolgens neem je als verantwoordelijke een besluit. Dat is heftig. Tegenwoordig zie je dat veel partijen bang zijn een besluit te nemen. Een besluit nemen door één partij kan alleen als er consensus is dat er een crisis is. (Zie mijn eerdere bijdragen in deze draad).
Die angst om te besluiten is enigszins te managen:
Je zegt niet: 'wij besluiten nu X te doen'. Nee, je zegt: 'alles gehoord hebbende gaan we bekend maken dat we X een tijdje gaan proberen. Maar we monitoren heel zorgvuldig wat er gebeurt en evalueren na een Y aantal maanden en als het toch niet goed lijkt te gaan, sturen we bij'.
Bij dit alles realiseer ik mij terdege dat ik het nogal simplistisch opschrijf. Maar een crisis is een crisis. Ik weet ook duizend redenen waarom dit niet gaat.
In andere landen zie ik bij natuurrampen dat de noodtoestand wordt uitgeroepen. Dat is feitelijk hetzelfde als erkennen dat het crisis is en de tools voor crisismanagement inzetten.
Dennis, als ik het scherp mag zeggen: je kunt iemand die zelfs geen basiskennis of oordeelsvermogen heeft uiteraard niet adviseren.
Op dat punt ben ik het met jou en de tweede school eens, maar ik blijf bij Aristoteles.
Ik begrijp dat je bedoelt te zeggen dat je de inhoudelijke kennis van ambtenaren als onvoldoende beoordeelt om met advies om te kunnen gaan. Inderdaad: het ambtelijk systeem is vooral verjuridiseerd. En dat is precies waar de discussie over legaliteit versus legitimiteit (op basis van moraliteit én kunde) de zere vinger op legt. In een crisis moet je kiezen. Dat kan de bestaande wet niet, maar de onderdanen kunnen het ook niet voor de nieuwe wetten die nodig zijn. Dat is hun rol in het systeem niet. Toch verlangt de overheid van nu dat van hen en rammen burgergroepen op de overheid om hun zin te krijgen. Dat is ook hún rol niet, maar ze nemen die rol wel omdat de overheid niet presteert. Hun machtsgreep is dus begrijpelijk, maar helpt de staat niet vooruit.
----
Die staat - dat wil zeggen die mensen die haar belichamen en een ziel geven - moet verantwoordelijk blijven, dan blijft ze Aristotelisch. Ook geloof dat daar precies de nuance zit, waar Simone op wijst.
Dick, dit vraagstuk komt ook terug in de twee verschillende scholen van management. De ene school zegt dat je geen inhoudelijke kennis nodig hebt om een afdeling of bedrijf te leiden, de andere school stelt dat je enkel weldoordachte beslissingen kunt nemen als je tenminste solide basiskennis hebt van het betreffende onderwerp. Op basis van mijn ervaring neig ik meer naar die laatste school.
Mijn antwoord op je tweede alinea is daarom: nee, dat is niet precies hetzelfde. Het verschil schuilt hem in dat kritisch bevragen. Om dat op een zinvolle manier te doen, is naar mijn mening en ervaring voldoende basiskennis nodig.
Ten tweede is Aristoteles' omringen met experts echt wat anders dan advies inwinnen bij externe partijen. Zijn adviseurs zijn in ons systeem de ambtenaren. Helaas is bij de ambtelijke departementen de afgelopen decennia veel kennis afgestoten. Zo zijn de twee crises (gezondheid en eindverantwoordelijkheid) op een merkwaardige met elkaar verweven. Door het idee aan te hangen dat je als overheid expertise niet in huis hoeft te hebben en kunt afstoten, is de overheid afhankelijk geworden van opninies van partijen die óók andere belangen hebben. De overheid heeft bovendien gezaagd aan de poten van de onafhankelijkheid van universiteiten, door de grootte en invloed van de derde geldstroom te vergroten.
Als de overheid de regie echt in handen wilt krijgen en de gezondheidscrisis wilt aanpakken, zullen ze m.i. eerst moeten zorgen dat zij de benodigde kennis internaliseren. Met voldoende basiskennis kunnen vervolgens altijd nog externe partijen geraadpleegd worden, want dan heeft de overheid de bagage om de juiste vragen te stellen. Doen ze dit niet, dan krijg je de tragikomische taferelen zoals bij de ondervraging van Zuckerberg door het Amerikaanse senaat.
------
P.S. je vergelijking tussen Plato's koning en de USSR is interessant in het licht van Simone's opmerking over de staat die in tijden van crisis de verantwoordelijkheid naar zich toe moet trekken.
Dennis, hoe kun je als niet-expert expert worden?
Anders gevraagd: is dat niet precies hetzelfde als de eindverantwoordelijkheid nemen voor wat experts je vertellen en die je pijnlijk bevraagt op hun best mogelijke oordeel?
Dit dilemma speelt overal: de formele eindverantwoordelijke moet een besluit nemen.
De oude Plato vond wat jij nu suggereert: de koning moest een expert op alle gebied zijn. Zijn leerling Aristoteles had al door dat aan die voorwaarde niet te voldoen valt. Daarom vond hij dat de koning zich moest omringen met de juiste adviseurs. Die moesten er uiteraard eer in stellen hun werk naar beste kunnen en naar de beginselen van de deugdethiek te doen.
Adviseurs die geen goede houding hebben, zijn niet geschikt voor zulk werk.
NB: Plato's koning heeft trekken van de oude USSR. Die van Aristoteles van de moderne democratie.