Onkruidverdelger glyfosaat gold lang aangeprezen als onschadelijk voor dieren. Het middel ligt al langer onder vuur vanwege kankerrisico's die onlangs juridisch zijn bekrachtigd door een Amerikaanse jury. Nieuw is het vermoeden dat bijensterfte veroorzaakt zou kunnen zijn door het gebruik van glyfosaat. In een overtuigend experiment konden onderzoekers vaststellen dat de stof de darmflora van de insecten aantast. Dat is niet direct dodelijk, maar maakt hun spijsverteringskanaal kwetsbaar voor bacteriële infecties.
Deze ontdekking voegt een nieuwe mogelijke reden toe aan de vermoedelijk oorzaken van het teruglopende aantal honingbijen in de wereld. Hetzelfde zou kunnen gelden voor andere bestuivers die in kolonies leven, zoals hommels.
"Dit is echt een belangrijke ontdekking," zegt entomoloog Fred Gould van de North Carolina State University op Science. De studie daagt de conventionele wijsheid uit dat dieren immuun zijn voor glyfosaat omdat het zich richt op een cellulair mechanisme dat specifiek is voor planten en sommige bacteriën. "Ik was verrast", zegt Gould.
In de Volkskrant spreekt toxicoloog Paul Scheepers (Radboud UMC) van een "elegant uitgevoerd experiment". Hij waarschuwt dat we nu niet moeten denken dat één stof verantwoordelijk is. "We moeten ook naar andere ingrediënten van middelen als Roundup kijken. Daar zitten ook veel andere stoffen tussen waarvan we weten dat ze giftig zijn voor de mens." In dezelfde krant toont de Wageningse hoogleraar Violette Geissen, hoogleraar bodemdegradatie en landbeheer, zich radicaal in haar afwijzing van het gebruik van stoffen waarvan niet alle werkingen bekend zijn. De effecten van glyfosaat reiken verder dan alleen onkruidbestrijding, zegt ze. "Ook allerlei micro-organismen kunnen aangetast raken." Ze pleit voor een radicale toepassing van het voorzorgsprincipe. De Volkskrant noteert dat als volgt: Je kunt je afvragen of dat wel verstandig is zolang er geen eenduidigheid bestaat over de gevolgen voor het bodemleven en andere organismen, redeneert ze. "We sturen toch ook geen auto de weg op als we niet zeker weten of de remmen het wel doen?"
Dit artikel afdrukken
"Dit is echt een belangrijke ontdekking," zegt entomoloog Fred Gould van de North Carolina State University op Science. De studie daagt de conventionele wijsheid uit dat dieren immuun zijn voor glyfosaat omdat het zich richt op een cellulair mechanisme dat specifiek is voor planten en sommige bacteriën. "Ik was verrast", zegt Gould.
In de Volkskrant spreekt toxicoloog Paul Scheepers (Radboud UMC) van een "elegant uitgevoerd experiment". Hij waarschuwt dat we nu niet moeten denken dat één stof verantwoordelijk is. "We moeten ook naar andere ingrediënten van middelen als Roundup kijken. Daar zitten ook veel andere stoffen tussen waarvan we weten dat ze giftig zijn voor de mens." In dezelfde krant toont de Wageningse hoogleraar Violette Geissen, hoogleraar bodemdegradatie en landbeheer, zich radicaal in haar afwijzing van het gebruik van stoffen waarvan niet alle werkingen bekend zijn. De effecten van glyfosaat reiken verder dan alleen onkruidbestrijding, zegt ze. "Ook allerlei micro-organismen kunnen aangetast raken." Ze pleit voor een radicale toepassing van het voorzorgsprincipe. De Volkskrant noteert dat als volgt: Je kunt je afvragen of dat wel verstandig is zolang er geen eenduidigheid bestaat over de gevolgen voor het bodemleven en andere organismen, redeneert ze. "We sturen toch ook geen auto de weg op als we niet zeker weten of de remmen het wel doen?"
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wellicht noopt het voorzorgsprincipe om de mens(heid) uberhaupt met zijn poten van water, lucht en bodem af te laten blijven. De gifstof 'mens' is het probleem. Dus ook zij die op menig vlak het voorzorgsprincipe huldigen.
Als bij bijen de darmflora wordt aangetast door glyfosaat, wordt dat dan ook bij mensen, maar ook bij andere levende wezens??
Zo lang we nog koffie en alcohol drinken (beiden hormoonverstorend en verslavend, alcohol bovendien carcinogeen) en het niet nodig vinden daar het 'voorzorg-principe' op los te laten, vind ik dit risico met glyfosaat beheersbaar.
Een goede risico-beoordeling van gewasbeschermingsmiddelen is zeker nodig, maar de onderzoekers snappen zelf hun resultaten niet zo lees ik, dus laten we even nuchter blijven...
Praktische vraag: planten behandeld met glyfosaat gaan dood. Hoe kunnen bijen daarop fourageren en zo glyfosaat binnenkrijgen ? Het artikel lijkt betrekking te hebben op de VS waar vanwege GMO-gewassen meer glyfosaat gebruikt zal worden tijdens de teelt. Ofwel: hoe relevant is dit voor Europa ?
Dat kan mischien best mogelijk kloppen....
Maar de kanttekening die ik er bij maak is, dat "het vermoeden dat sterfte veroorzaakt 'zou kunnen' (*) zijn", voor nog wel 20.000 andere chemische stoffen op kan gaan.
Dan ingrijpen 'zolang er geen eenduidigheid bestaat over de gevolgen voor het bodemleven en andere organismen', klinkt aardig preventief, maar kan ook onverantwoord zijn.
Is dat een beslissing op wetenschappelijke grond, of een politieke ?
Prima dat naarstig gezocht wordt naar touw om Barbertje te hangen, maar de misdaden van Roundup moeten wel hard bewezen worden. 'Misschien' is oorzaak wel de miljarden sporen van anticonceptie in de natuur.
(*) De befaamde hulpwerkwoorden van modaliteit, die op een mogelijkheid, onzekerheid duiden.
Reactie van Tom van den Hove op Facebook:
Dat onderzoek bleek na kritische blik toch niet zo overtuigend.
Minder dan 20% van de bemonsterde bijen zijn teruggevonden, dus de resultaten zijn om te beginnen al onbetrouwbaar. Kennelijk zijn ze begonnen met 2000 bijen waarvan uiteindelijk 15 in de grafiek terugkomen.
"Since fewer than 20% of bees reintroduced to the hive were recovered, recovered bees may not A represent the total effect of glyphosate on treatment groups."
De hoeveelheid glyfosaat is gebaseerd op metingen van water en bodem, niet gebaseerd op wat bijen daadwerkelijk binnenkrijgen. Daar is wel onderzoek naar, maar toch wordt gerefereerd naar een onderzoek dat zich baseert op bodem en water bemonstering. Een ouder blog heeft die artikelen al eens op een rij gezet (1).
Er is geen dosis-afhankelijke reactie, wat je wel zou verwachten als glyfosaat de oorzaak zou zijn. 5 mg/L geeft wel een effect, 10mg/L niet. Er zijn in de natuur uitzonderingen, maar dan moet die wel uitgelegd worden. Hier wordt dat afgewimpeld met de suggestie dat glyfosaat effect heeft op de terugkeer van de bijen (ook al is dat effect in het geciteerde artikel niet significant).
De bijen krijgen gesteriliseerd suikersiroop in plaats van honing als voeding. Dat kan de resultaten op een doorslaggevende manier beïnvloeden. Dat werkt zo:
Glyfosaat verhindert het shikimate-pathway. Hierdoor wordt de productie van bepaalde aminozuren geblokkeerd waardoor de plant afsterft. Dieren hebben dat pathway niet, maar zoals het artikel aangeeft hebben de bacteriën in ons maag-darmstelsel die wel. Het is echter zo dat dit normaal gesproken geen probleem is omdat de aminozuren die geblokkeerd worden ook in de omgeving voorkomen. Dat is al bij ratten aangetoond (2), maar bij bijen ontbreekt het concrete bewijs daar nog voor. We weten wel dat honing aminozuren bevat, dus het is op zijn minst iets waar de auteurs rekening mee hadden moeten houden.
(1) https://thoughtscapism.com/2018/06/11/no-glyphosate-is-not-a-threat-to-bees/
(2) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29096310
Het voelt vreemd om experts en hoogleraren tegen te spreken, maar dit zijn wel punten die de conclusie sterk in twijfel trekken. Misschien hebben ze het artikel gewoon niet zo goed doorgelezen voor ze een reactie gaven?