Obesitaspatiënten lijden vaak aan allerlei bijkomende lichamelijke kwalen, zoals hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes type 2 en kanker. Algemeen wordt aangenomen dat die terug te voeren zijn op een gemeenschappelijke onderliggende oorzaak, een verhoogde inflammatie (ontstekingsgraad) in het lichaam. Daarmee reageert het immuunsysteem op de aanwezigheid van signaalstoffen die het vele vetweefsel uitscheidt.

Ook is bekend dat obesitaspatiënten vaak lijden aan afnemende verstandelijke vermogens. Dat zou ook een gevolg kunnen zijn van de verhoogde inflammatie, maar dan in de hersenen, stellen onderzoekers van het Princeton Neuroscience Institute and Department of Psychology in een artikel in The Journal of Neuroscience, getiteld ‘Microglia play an active role in obesity-associated cognitive decline’.

'Verhoogde schoonmaakactiviteit'
De ‘microglia’ uit de titel zijn immuuncellen in de hersenen, te vergelijken met macrofagen, de 'afvaletende' cellen van ons afweersysteem. Ze hebben onder meer als functie afvalstoffen in de hersenen, zoals dode cellen, op te ruimen. De onderzoekers zagen dat bij de muizen die ze vetmestten de activiteit van de microgliacellen toenam. Ze ruimden ineens ook gezonde hersencellen, in het bijzonder synapsen, op.

In de synapsen vindt de overdracht van informatie tussen diverse celsoorten plaats via elektrische prikkels. Ze worden voortdurend nieuw aangemaakt en afgebroken in de hersenen door de microglia, die een centrale rol spelen bij de opbouw van de neurale verbanden (en daarmee bij processen als leren en onthouden). Bij de vetgemeste muizen was de schoonmaakactiviteit verhoogd. Minder synapsen resulteerden in slechter verstandelijk gedrag. Dat effect werd door de onderzoekers op meerdere manieren gestimuleerd, ook met farmaceutica.

De muizen werden onderworpen aan leer- en geheugentesten. De dikke muizen waren dommer. Om uit te sluiten dat dat specifiek een effect was van het zeer vetrijke eten dat ze kregen, werd een aantal op een dieet met veel suiker gezet. Hetzelfde effect werd waargenomen toen die muizen ook dik waren geworden.

De overactieve fagocytose, het opeten van de synapsen door de microgliacellen, kon worden gestopt en zelfs omgekeerd. De onderzoekers doen geen uitspraken over wat hun onderzoek kan betekenen voor de behandeling van obese mensen, of voor de ontwikkeling van medicijnen. Eerst moet precies bekend zijn wat er op moleculair en celniveau gebeurt.
Dit artikel afdrukken