Een groot onderzoek dat vandaag gepubliceerd is in The Lancet heeft als uitkomst dat diëten met een laag koolhydraatgehalte en die met veel koolhydraten allebei slechter voor de gezondheid zijn dan die met een gematigde of gemiddelde portie. Optimaal is een eetpatroon met 50 tot 55% koolhydraten van goede kwaliteit.
Dûh, kan je zeggen. Dat vertelt mijn gezonde Hollandse verstand mij ook al jaren. ‘Te’ ervoor is nooit goed, behalve tevreden en tequila. Maar er zijn niet veel onderzoeken die een bovengrens en een ondergrens voor bepaalde nutriënten aan durven te geven. In ieder geval niet zo duidelijk als genoemde onderzoeken naar zout en koolhydraten.
Eén van de opstellers van de studie is de befaamde Walter Willett, die voor de epidemiologie is wat Aretha Franklin voor de soul wasNagels
Het onderzoek van onder meer de Harvard T.H. Chan School of Public Health is een nagel aan de doodskist van low carb. Een van de nagels, want er wordt de laatste tijd flink op die kist getimmerd. Twee recente waren het afschieten van de koolhydraat-insulinehypothese in het NUSI-onderzoek door Kevin Hall. Daarna volgde de klare taal in het BMJ-artikel over koolhydraten van David S. Ludwig. Het ene zei: van carbs word je niet perse dik, het andere zei: je hebt slechte en goede carbs.
Die nuancering van het belang van koolhydraten als hoofdbestanddeel van de menselijk voeding krijgt met dit Harvard-onderzoek een vervolg. Het betreft hier een prospectief cohortonderzoek, wat inhoudt dat een groep deelnemers over een langere periode gevolgd wordt. Dat levert een berg data op, maar in dit geval werd alleen gekeken naar het verband tussen de hoeveelheid koolhydraten in ieders eetpatroon en sterfte. Niet naar ziekte, zoals hartkwalen of diabetes, waar veel andere onderzoeken naar kijken.
Cohort
Het onderhavige cohort was dat van het Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC)-onderzoek, dat sinds 1985 loopt in vier Amerikaanse steden. Uitkomsten daarvan werden vergeleken en samengevoegd met die van een aantal andere grote cohortonderzoeken, waaronder die van het bekritiseerde Canadese PURE.
Epidemiologisch onderzoek zoals dit wordt door veel voedingswetenschappers met een korreltje zout genomen, omdat de bewijskracht laag is. Er zijn geen causale verbanden te leggen tussen de uitkomsten (vroegtijdige dood) en de basisgegevens (van eigen opgaven van de deelnemers). Maar, zeggen de onderzoekers, we zullen het ermee moeten doen, want er is geen beter onderzoek van over zo’n lange periode beschikbaar. (Eén van de opstellers van de studie is de befaamde Walter Willett, die voor de epidemiologie is wat Aretha Franklin voor de soul was.)
De opmerkelijkste uitkomst is dat low carb-diëten op de korte termijn weliswaar gewichtsverlies en (dus) gezondheidswinst kunnen opleveren, maar op de lange termijn niet gunstig en zelfs schadelijk zijnInflammatie
De opmerkelijkste uitkomst is dat low carb-diëten op de korte termijn weliswaar gewichtsverlies en (dus) gezondheidswinst kunnen opleveren, maar op de lange termijn niet gunstig en zelfs schadelijk zijn. De verklaring hiervoor zoeken de wetenschappers in het tekort aan beschermende plantaardige stoffen en het te veel aan dierlijke vetten en proteïnen, waardoor de permanente staat van lichte inflammatie toeneemt. Dat versnelt de veroudering van het lichaam en verhoogt de kans op ziekten als kanker en hart- en vaataandoeningen.
De onderzoekers geven duidelijk afkappunten, die ook terug te vinden zijn in de grafiek, die een U-vorm vertoont. Wie minder dan 40% en meer dan 70% koolhydraten in zijn dieet heeft, loopt een grotere kans vroeger te overlijden. In het eerste geval moeten we denken aan lijners die een vleesrijk low carb-diëten volgen, in het tweede geval aan minder gefortuneerden, die het met goedkope koolhydraten moeten doen. Daaronder vallen bijvoorbeeld veel arme Aziaten, die ongeveer op witte rijst leven.
Op de Y-as het risico op overlijden, op de X- as het percentage koolhydraten in het dieet
De medewerkers van het Voedingscentrum zullen opveren bij het zien van deze getallen, want die marge, tussen 40 en 70%, is precies wat al jaren hun officiële advies is.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Afgezien van de gebruikelijke problemen met correctiefactoren bij dit soort analyses (zie mijn comments bij eerdere berichten over de zoveelste epidemiologische studie van Harvard), is er hier wel een heel opmerkelijke correctiefactor toegepast, namelijk diabetes. De kans op overlijden van personen met diabetes wordt minder zwaar meegewogen. Dat komt erop neer dat de koolhydraatinname van personen die diabetes hadden of ontwikkelden minder zwaar meeteld. Merkwaardig, want als er één voedingsfactor is die een rol speelt bij diabetes, dan is het wel koolhydraten. Dat is zo ongeveer hetzelfde als het onderzoeken van de kans op overlijden door verdrinking .... met uitsluiting van mensen die veel zwemmen.
.... met uitsluiting van mensen die niet kunnen zwemmen.
En misschien moet je niet kijken naar de pure koolhydraten, maar naar de rommel die je nodig hebt om ze binnen te krijgen.
'De zoveelste epidemiologische studie van Harvard', grinnikt Dennis Zeilstra. Mogelijk kan de redactie een linkje inbouwen naar zijn eerdere berichten hierover. Voor de pret.
Een bureaula vol oude onderzoeksdata en daar keer op keer nieuwe bevindingen uit peuren. Zo was het toch?
Dennis #1, ik denk dat je je baseert op deze zin uit het onderzoek: 'We did not update carbohydrate exposures of participants that developed heart disease, diabetes, and stroke before Visit 3, to reduce potential confounding from changes in diet that could arise from the diagnosis of these diseases.'
Daar staat niet dat diabetes niet werd meegerekend. Daar staat dat ze na de derde en laatste enquête niet het veranderde koolhydraatgebruik van deelnemers hebben meegenomen die in de loop van de tijd hartziekten, diabetes en beroerte hebben ontwikkeld. Dat zou het beeld verstoren. In plaats daarvan zijn de vorige gegevens geëxtrapoleerd, als ik het goed begrijp. Heeft de vrees voor 'potential confounding' geleid tot manipulatie van de gegevens? Het is een bekend probleem van dit soort langlopende onderzoeken. Deelnemers gaan medicijnen slikken tegen kwalen en diskwalificeren zich daarmee voor het onderzoek.
Overigens zie je in tabel 1 dat diabetes wel degelijk is meegenomen.
De beperkingen van dit soort onderzoek zijn duidelijk. Het lijkt erop dat het hele technische Formule 1 team van Ferrari wordt ingezet om de raceprestataties van een ouwe Fiat Punto te analyseren.
Verder denk ik niet dat de uitkomsten van dit onderzoek iets zeggen ten nadele van een low carb interventie bij diabetes type 2. Of bij een afvalpoging. Zolang het dieet maar 'plant-based' is. Het artikel zegt: 'Increased consumption of plant-based protein and fat instead of carbohydrate was associated with a significant decrease in all-cause mortality.' Koolhydraten vervangen door plantaardige vetten is ok, sinds Mensink en Katan. Low carb is ok, als het vet en de eiwitten die de koolhydraten vervangen maar plantaardig zijn, zegt dit onderzoek.
Dit onderzoek laat vooral zien dat eetpatronen met weinig koolhydraten vaak teveel dierlijke eiwitten en vetten bevatten of te veel koolhydraten van slechte kwaliteit. Beide missen plantaardige eiwitten, vetten, vezels en andere nutriënten.