Na socioloog en journalist Joris Luyendijk, WUR-bestuurder Louise Fresco en de Nijmeegse hoogleraar Milieu en Beleid Pieter Leroy, vroeg afgelopen weekend ook de Rotterdamse professor in de duurzame transitie Jan Rotmans zich af of de democratie en de markt wel de juiste weg zijn om de wereld te verduurzamen. Hij deed zijn uitspraak in het Algemeen Dagblad.
Rotmans: "We zijn het sukkeltje van Europa geworden. Van de 28 landen zijn we nummer 27 in het opwekken van duurzame energie. We wekken maar 6 procent duurzaam op, terwijl ze in Scandinavië al op 50 procent zitten. Als je kijkt hoeveel energie wij per hoofd van de bevolking gebruiken, staan we in de top 5. We zijn een dichtbevolkt land. Alles wat wij doen, is intensief: veeteelt, landbouw en industrie. Bovendien hebben we een luxe levensstijl: we kopen, verbruiken en vliegen veel. Al met al is onze CO2-voetafdruk enorm.”
Hoe dat moet veranderen?
Rotmans: "Jarenlang moest ik mensen overtuigen waarom de energietransitie nodig was. Nu sta ik voor volle zalen en moet ik vooral uitleggen hoe. De urgentie is enorm toegenomen. En wij zijn een land dat dit probleem snel en slim kan aanpakken. Maar dan moet het niet op zijn polderiaans. Niet het tempo door de traagste laten bepalen, maar door de snelste. Belemmerende wetten moeten misschien tijdelijk opgeschort worden. Soms denk ik: er mag best een verlichte dictatuur op dit gebied komen. Dat schiet tenminste op."
De vraag die Fresco stelde was 'willen de duurzaamheidspleiters wel de duurzaamheid zoals die wenselijk is?' Met andere woorden: wiens dictatuur willen we om lekker tempo te maken?
Leroy deed zijn uitspraak tijdens een symposium over beleidsinformatie en vroeg zich af hoeveel dralen de aarde nog verdraagt zonder zich uit te spreken over de organisatievormen of manieren van leven die de niet-meer-democratie ons zou mogen opleggen. Luyendijk had het net als Rotmans over het gebrek aan snelheid waarmee we ons leven aanpassen aan de duurzame tijd, maar sprak zich al evenmin uit over het hoe.
In het interview met het AD legt Rotmans wel uit wat een milde dictatuur kan beslissen. Nederland moet van de vervuilende industrie-activiteit; dat betekent het afstoten van takken van industrie die niet op elektrische processen kunnen overschakelen. Dat zouden er best eens heel wat kunnen zijn omdat het risico bestaat dat de elektra ontbreekt om alles te kunnen elektrificeren zonder gas- of zelfs kolengestookte energiecentrales; dat betekent dus ook welvaartsverlies omdat productie moet verdwijnen. De auto moet verdwijnen ten gunste van openbaar vervoer. Veel privaat bezit moet gedeeld worden omdat bijvoorbeeld een boor en een fiets grotendeels werkloos stilstaan of -liggen. Huizen moeten energiecentrales worden; om dat te realiseren is zeer ingrijpende vernieuwbouw nodig. Huizen staan overigens grotendeels leeg en zouden best gedeeld kunnen worden. Huizen delen als een vorm van time sharing is veel duurzamer, dan het eigendom van een huis dat je alleen voor jezelf gebruikt. Wonen in een soort hotel is vele malen duurzamer dan wonen in een eigen huis.
Kortom: zo'n dictatuur, zelfs mild, betekent nogal wat voor de manier waarop je nu nog mag leven. Je moet je dus vooral afvragen wiens dictatuur je wilt.
Dit artikel afdrukken
Hoe dat moet veranderen?
Rotmans: "Jarenlang moest ik mensen overtuigen waarom de energietransitie nodig was. Nu sta ik voor volle zalen en moet ik vooral uitleggen hoe. De urgentie is enorm toegenomen. En wij zijn een land dat dit probleem snel en slim kan aanpakken. Maar dan moet het niet op zijn polderiaans. Niet het tempo door de traagste laten bepalen, maar door de snelste. Belemmerende wetten moeten misschien tijdelijk opgeschort worden. Soms denk ik: er mag best een verlichte dictatuur op dit gebied komen. Dat schiet tenminste op."
De vraag die Fresco stelde was 'willen de duurzaamheidspleiters wel de duurzaamheid zoals die wenselijk is?' Met andere woorden: wiens dictatuur willen we om lekker tempo te maken?
Leroy deed zijn uitspraak tijdens een symposium over beleidsinformatie en vroeg zich af hoeveel dralen de aarde nog verdraagt zonder zich uit te spreken over de organisatievormen of manieren van leven die de niet-meer-democratie ons zou mogen opleggen. Luyendijk had het net als Rotmans over het gebrek aan snelheid waarmee we ons leven aanpassen aan de duurzame tijd, maar sprak zich al evenmin uit over het hoe.
In het interview met het AD legt Rotmans wel uit wat een milde dictatuur kan beslissen. Nederland moet van de vervuilende industrie-activiteit; dat betekent het afstoten van takken van industrie die niet op elektrische processen kunnen overschakelen. Dat zouden er best eens heel wat kunnen zijn omdat het risico bestaat dat de elektra ontbreekt om alles te kunnen elektrificeren zonder gas- of zelfs kolengestookte energiecentrales; dat betekent dus ook welvaartsverlies omdat productie moet verdwijnen. De auto moet verdwijnen ten gunste van openbaar vervoer. Veel privaat bezit moet gedeeld worden omdat bijvoorbeeld een boor en een fiets grotendeels werkloos stilstaan of -liggen. Huizen moeten energiecentrales worden; om dat te realiseren is zeer ingrijpende vernieuwbouw nodig. Huizen staan overigens grotendeels leeg en zouden best gedeeld kunnen worden. Huizen delen als een vorm van time sharing is veel duurzamer, dan het eigendom van een huis dat je alleen voor jezelf gebruikt. Wonen in een soort hotel is vele malen duurzamer dan wonen in een eigen huis.
Kortom: zo'n dictatuur, zelfs mild, betekent nogal wat voor de manier waarop je nu nog mag leven. Je moet je dus vooral afvragen wiens dictatuur je wilt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Je kan je ook de vraag stellen, of we ooit van de dictatuur zijn af geweest, als je ziet wat we wel allemaal moeten, om....vul maar in. Je kan je ook afvragen wat democratie (nog) is, als je beter de AEX als stemlijst kan hanteren.
Frank Eric Wat mij betreft sla je de spijker op zijn kop. Wat zegt dat over de geleerden dat ze dat item niet benoemen, althans niet expliciet.
Of zijn zij ook een exponent van dat systeem? Dat zou veel van hun denkrichting verklaren is het niet?
Als we kijken in de wereld wat dictaturen opleveren voor de onderlagen, hoe die groepen zich verrijken geeft dat weinig hoop.
Als eigenbelang boven het algemeen belang gaat veranderd er niets zou ik denken.
Welk systeem is er nodig om een kanteling of anders gezegd een systeem verandering te bewerkstelligen?
Hier haalt Rotmans dingen vreselijk door elkaar. Alle maatregelen die hij opnoemt bij wat een milde dictatuur kan beslissen, kunnen net zo goed in een parlementaire democratie genomen worden. Het bewijs: zijn eigen uitspraak over de 50% duurzame energie in Scandinavië. Kennelijk is er helemaal geen dictatuur nodig om duurzame maatregelen te nemen (of wil hij beweren dat de Scandinavische landen totalitaire staten zijn?), en zouden hij , Fresco, Leroy e.a. er beter aan doen om eens goed te bestuderen hoe die dekselse Zweden en Noren dat doen, zo zonder repressie.
Laat ik nou zomaar denken dat Rotmans denkt zelf wel te kunnen ontsnappen aan de milde dictatuur die hij voorstaat. Nog een auto, nog vliegen, huis al gedeeld?
Hij heeft wel gelijk vind ik. In ons poldermodel ben je zo jaren aan het overleggen, worden zware beslissingen de verkiezingen over getild. Ik denk dat hij dat bedoeld.