Geen zoet exotisch fruit dit keer, maar knalrode zure besjes. Gewoon van Europese oorsprong. Aalbessen waren een belangrijke bron van vitamine C voor de Vikingen. Vandaag spelen ze de hoofdrol in een onuitspreekbaar Deens nationaal dessert.
Het is nu de tijd van de ‘rode besjes’, zoals dit zomerfruit hier het vaakst wordt genoemd. Aalbes klinkt in het hoofd van veel Vlamingen vies, omdat aal ook vloeibare mest betekent. De Duitsers spreken van Johannisbeere en zo is het, rond Sint Jan worden ze rijp. Wetenschappelijk heet ze Ribes rubrum, en ze behoort tot de familie van de Grossulariaceae.
Scandinavische oorsprong
Al die jaren schrijf ik over groente en fruit die altijd van elders komen. Wat we eten, komt oorspronkelijk uit Amerika of Azië. Maar deze rode besjes komen gewoon uit West-Europa, waar ze ook in het wild groeien. Dit zomerse fruit wordt nog het vaakst geassocieerd met de Vikings. Een oudere naam is trouwens Ribes scandica, Scandinavisch dus. Meer dan andere volkeren hadden de Noormannen de rode besjes lief. In het gure klimaat is er niet zoveel fruit te krijgen, en verschillende besjes, vaak onooglijk groeiend tussen het heidekruid, worden des te meer gewaardeerd.
Op de Faeröer, de eilandengroep in het noorden van de Atlantische Oceaan, groeit vanouds geen enkele boom, maar voor elk huis staan er wel bessenplantjes, goed beschermd tegen de loslopende schapen. De Vikings brachten ze mee en koesterden het fruit voor hun gezondheid. Nu weten we dat dat komt door het zeer hoge gehalte vitamine C. De Vikings hadden een chronisch gebrek aan die vitamine. Buiten het rodebessenseizoen was hun enige bron het spek van walvissen, dat eigenaardig genoeg ook rijk is aan vitamine C. Voor walvissen is vitamine C dus geen vitamine. Ze maken het zelf aan. Vitamines zijn per definitie stofjes die we uit ons eten moeten binnen krijgen, omdat we ze zelf niet aanmaken.
Deens nationaal dessert
Aalbessen zijn het hoofdingrediënt van hét nationale dessert van Denemarken: Rødgrød med fløde. Probeer dat vooral niet uit te spreken. Scandinavische talen zijn vrij eenvoudig en best te begrijpen wanneer ze geschreven zijn, maar hoe de Denen hun eigen taal verklanken, blijft een bron van verbluffing voor buitenstaanders. Er wordt trouwens gezegd dat alleen geboren Denen Rødgrød med fløde kunnen uitspreken zoals het hoort, en zo herkennen ze elkaar dan ook. Vergelijk het met het Vlaamse ‘Schild en vriend’.
Letterlijk betekent Rødgrød med fløde rode grutten met room, maar die grutten (griesmeel) zijn er mettertijd uit verdwenen. Vandaag is het vaker een pudding met rood fruit, voornamelijk aalbessen, maar ook zwarte bessen of frambozen, die in het noorden in het wild groeien zoals de braambessen hier. De knalrode vruchtjes, opgediend met een kruis van hagelwitte slagroom: het verbeeldt de Dannebrog, de vlag van dat land, mogelijk de oudste nationaliteitsvlag ter wereld.
Bij ons thuis werden rode besjes opgediend met suiker. Dat deden we met geen enkel ander fruit. Maar ze zijn zo zuur dat het voor één keertje wel een beetje gesuikerd mag. Verder zijn aalbessen de basis voor heel wat soorten exclusief fruitsap. Kijk maar eens op de verpakking van die zeldzame drankjes, die zijn meestal aangelengd met plassen rodebessensap. Hetzelfde met confituren: aalbessen zijn blijkbaar een goedkoop vulmiddel en daarbij ook nog eens vol pectine. Maar aalbessen alleen kunnen ook chic zijn. In Bar-le-duc in Frankrijk maakt men een aalbessenconfituur (opgelet: geen gelei!) van besjes waarvan de pitjes vooraf één per één werden verwijderd met een ganzenpen. Geen potjes van anderhalve euro, dit broodbeleg!
Tenslotte: ook de blaadjes van de aalbessenstruik worden in de keuken gebruikt, om thee van te trekken of om met augurken in te maken. Het geeft een apart parfum. Smakelijk.
Dit artikel afdrukken
Scandinavische oorsprong
Al die jaren schrijf ik over groente en fruit die altijd van elders komen. Wat we eten, komt oorspronkelijk uit Amerika of Azië. Maar deze rode besjes komen gewoon uit West-Europa, waar ze ook in het wild groeien. Dit zomerse fruit wordt nog het vaakst geassocieerd met de Vikings. Een oudere naam is trouwens Ribes scandica, Scandinavisch dus. Meer dan andere volkeren hadden de Noormannen de rode besjes lief. In het gure klimaat is er niet zoveel fruit te krijgen, en verschillende besjes, vaak onooglijk groeiend tussen het heidekruid, worden des te meer gewaardeerd.
De Vikings brachten ze mee en koesterden het fruit voor hun gezondheid.Voor de vitamientjes
Op de Faeröer, de eilandengroep in het noorden van de Atlantische Oceaan, groeit vanouds geen enkele boom, maar voor elk huis staan er wel bessenplantjes, goed beschermd tegen de loslopende schapen. De Vikings brachten ze mee en koesterden het fruit voor hun gezondheid. Nu weten we dat dat komt door het zeer hoge gehalte vitamine C. De Vikings hadden een chronisch gebrek aan die vitamine. Buiten het rodebessenseizoen was hun enige bron het spek van walvissen, dat eigenaardig genoeg ook rijk is aan vitamine C. Voor walvissen is vitamine C dus geen vitamine. Ze maken het zelf aan. Vitamines zijn per definitie stofjes die we uit ons eten moeten binnen krijgen, omdat we ze zelf niet aanmaken.
Deens nationaal dessert
Aalbessen zijn het hoofdingrediënt van hét nationale dessert van Denemarken: Rødgrød med fløde. Probeer dat vooral niet uit te spreken. Scandinavische talen zijn vrij eenvoudig en best te begrijpen wanneer ze geschreven zijn, maar hoe de Denen hun eigen taal verklanken, blijft een bron van verbluffing voor buitenstaanders. Er wordt trouwens gezegd dat alleen geboren Denen Rødgrød med fløde kunnen uitspreken zoals het hoort, en zo herkennen ze elkaar dan ook. Vergelijk het met het Vlaamse ‘Schild en vriend’.
Letterlijk betekent Rødgrød med fløde rode grutten met room, maar die grutten (griesmeel) zijn er mettertijd uit verdwenen. Vandaag is het vaker een pudding met rood fruit, voornamelijk aalbessen, maar ook zwarte bessen of frambozen, die in het noorden in het wild groeien zoals de braambessen hier. De knalrode vruchtjes, opgediend met een kruis van hagelwitte slagroom: het verbeeldt de Dannebrog, de vlag van dat land, mogelijk de oudste nationaliteitsvlag ter wereld.
In Bar-le-duc in Frankrijk maakt men een aalbessenconfituur van besjes waarvan de pitjes vooraf één per één werden verwijderd met een ganzenpenGewoon thuis
Bij ons thuis werden rode besjes opgediend met suiker. Dat deden we met geen enkel ander fruit. Maar ze zijn zo zuur dat het voor één keertje wel een beetje gesuikerd mag. Verder zijn aalbessen de basis voor heel wat soorten exclusief fruitsap. Kijk maar eens op de verpakking van die zeldzame drankjes, die zijn meestal aangelengd met plassen rodebessensap. Hetzelfde met confituren: aalbessen zijn blijkbaar een goedkoop vulmiddel en daarbij ook nog eens vol pectine. Maar aalbessen alleen kunnen ook chic zijn. In Bar-le-duc in Frankrijk maakt men een aalbessenconfituur (opgelet: geen gelei!) van besjes waarvan de pitjes vooraf één per één werden verwijderd met een ganzenpen. Geen potjes van anderhalve euro, dit broodbeleg!
Tenslotte: ook de blaadjes van de aalbessenstruik worden in de keuken gebruikt, om thee van te trekken of om met augurken in te maken. Het geeft een apart parfum. Smakelijk.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Henric #4, Er zijn veel gewasbeschermende middelen voor aalbessen toegestaan, de lijst geeft een indruk voor de geïnteresseerden o.a. #3. Anderen nemen het zekere voor het onzekere en kiezen voor Bio.
Serenade heeft ter bestrijding van meeldauw als enige geen wachttijd. het is in korte tijd erg populair geworden. Het heeft een brede werking op schimmels, er zijn nauwelijks beperkingen, het laat geen residu achter op het product en er is geen veiligheidstermijn ook niet bij toepassing vlak voor de oogst.
@ 7: bedankt voor de naam: https://www.mooiemoestuin.nl/fruit/zwarte-bes/
" De Zwarte bes is geen zwarte vorm van de Aalbes (Ribes rubrum) maar wel een neefje, zeg maar. De zwarte bes heet eigenlijk Ribes nigrum en er zijn, ondanks dat de planten veel op elkaar lijken, een flink aantal verschillen tussen Aalbessen en Zwarte bessen. Verschillen in uiterlijk, maar nog meer verschillen in smaak en ook verschillen in groei, bloei en voedingsbehoeften. Een andere veelgebruikte naam voor de Zwarte bes is zwarte trosbes of cassisbes. " ( zie verder de vele als benaming "cassisbes" ).
Maar, de soorten, die IK in mijn tuin heb: één ziet er uit als al die plaatjes op Internet, doch die andere is ca 1 1/2 - 2 x zo groot, heeft geen "dotje" aan de overkant van het steeltje, maar exact zo'n dun "stokje" van 1 1/2 cm lang en is ca 3 a 4 weken later rijp ( nu dus, die zwarte "aalbessen zijn allang op). Ook is het blad anders. De naam daarvan is mij dus nu nog niet bekend... Jammer.
#6 Beetje verwarring scheppen Harry Romein?
Zwarte bessen – Ribes Nigrum – zijn zwarte bessen — Punt.
Zwarte aalbes en cassisbes bestaan helemaal niet.
#4 Joep zijn lijst voegt meer toe dan jouw zoveelste onnozele vraag Henric van der Krogt.
Zien we eens het uitgebreide totaalpalet aan keuzemogelijkheden om de oogst tot een goed einde te brengen. Daar steek jij zelfs nog wel iets van op.
In eigen tuin: http://www.houtwal.be/vakartikels/kleinfruit_houtig/rubus/rubus_tayberry_taybes.htm
https://www.mooiemoestuin.nl/fruit/japanse-wijnbes/
naast bramen, frambozen, cassisbes en zwarte aalbes.
Maar net als de braam, eten onze gevleugelde buren er ook graag van. Wel eens een eend bramen zien plukken en opeten ? Ik wel !
#4 niets, dus!