Die vraag hoorden we niet de afgelopen week. Wel waren er scherpe kritieken te horen in de Volkskrant. Sheila Sitalsing prikte door de jongste uitvinding van de draagvlak-illusie heen die Nederland rond heikele thema's creëert. Beleidsmakers hebben 'tafels' uitgevonden om 'iedereen' mee te laten praten en in te stemmen met hun plannen en NGO's en Tweede Kamer te snel af te zijn. Zet 'iedereen' aan tafel. Maak de uitverkorenen die 'iedereen' vertegenwoordigen belangrijk door hun plekje aan tafel en je krijgt een akkoord. Maar wie zitten er eigenlijk aan tafel namens 17 miljoen Nederlands? Die pijnlijke vraag stelde Sitalsing. Een schot voor open doel want van een volksvertegenwoordiging is natuurlijk geen sprake, terwijl de eer om voor vol aan te worden gezien uiteraard voldoende was voor medewerking. Die is nodig, want 'van het gas' gaat de burger veel geld kosten (hij moet aan de warmtepomp en in een elektrische auto) en moet de burger 'verkocht' worden. Zelfs milieuorganisaties hebben daar grote moeite mee.

Bert Wagendorp, de andere scherpe columnist van de Volkskrant, nam vliegen onder vuur. Waarom zit Schiphol niet in het klimaatakkoord? Terwijl ze gelden als heel wat klimaatgevaarlijker dan vlees, willen we nog meer vliegtuigen laten landen en opstijgen in Nederland. Omdat ze de meeste uitstoot buiten ons luchtruim lozen, doet Nijpels net of we daar niets mee te maken hebben. En dat klopt natuurlijk niet, zegt Wagendorp. Gelijk heeft hij.

Daarom moeten we nu een oplossing vinden voor die 80 miljoen jaar biomassa die we in een paar honderd jaar hebben verstookt. In de na-moderne tijd moet de energie dus volledig komen uit het heden. Hoe doe je dat?
Veel energie nodig
Niettemin waren zowel jonge boeren als de voerbedrijven die voor vlees en zuivel zorgen blij. Een beetje minder productie met meer innovatieve techniek, voor zo'n €120 miljoen aan varkens eruit en toch de belofte van een klimaatzekere toekomst, vinden ze "te doen".

Wel bleek dat de industrie nog hannest met de kosten. Die verdisconteren ze liever niet in hun verkoopprijzen. Ze vervuilen weliswaar in Nederland maar het leeuwendeel van hun omzet komt via het buitenland binnen. De uitstoot van hun productie kun je via doorberekening niet op het conto van andere landen schrijven, vinden ze, want dan kopen die onze producten niet meer en loopt onze welvaart achteruit. Laat de burger dus maar wat meer doen aan uitstootbeperking, zeggen ze; die leeft tenslotte van al die productie in eigen land. Daar zit wat in en Wiebes begrijpt dat want hij gaat zowel over de economie als het klimaat. Daar moet klaarblijkelijk nog eens goed over gesproken worden. Het is allemaal ook nog niet erg concreet, moest Nijpels daarom ook toegeven.

Dat iedereen min of meer blij is met het klimaatakkoord en dat we als Nederland voorop willen lopen om het Klimaatakkoord van 'Parijs' als eerste te halen, is niet zo verwonderlijk. Ondernemers verwachten vraag naar klimaatvriendelijke producten en willen die graag ontwikkelen om er ouderwets de buitenlandse markt mee te veroveren. Nederland is rijk geworden van export. Zo doen we dat al eeuwen. In de nadagen van de moderne tijd, het tijdperk dat gekenmerkt werd door de beschikbaarheid van fossiele energie, is er alleen een vervelend maar: in de na-moderne tijd is daar plotseling wel erg veel zogeheten duurzame energie voor nodig. Die moet ergens vandaan komen. Er zijn vijf mogelijke bronnen: waterkracht, wind, zon, gewassen van akkers of biomassa uit de natuur.

In de moderne tijd voorzagen we probleemloos in onze alsmaar groeiende energiebehoefte door fossiele biomassa (resten van planten en kleine beestjes) uit de bodem te halen. Die is daar gedurende 80 miljoen jaar in een geologisch lang geleden afgelopen tijdperk - het Carboon - in opgeslagen. In de vorm van kolen, olie en gas zijn we die sinds de 18e eeuw gaan gebruiken in plaats van het brandhout waar mensen tot die tijd menig bos voor kapten. Die fossiele energie raakt op, vervuilt en verandert het klimaat te veel. Daarom moeten we nu een oplossing vinden voor die 80 miljoen jaar biomassa die we in een paar honderd jaar hebben verstookt. In de na-moderne tijd moet de energie dus volledig komen uit het heden. Hoe doe je dat?

Acht Noordzeeën
Met biomassa die nu groeit en geoogst kan worden, zegt de een. We rekenden hier al eens uit dat die gedachte een illusie of geloof is, maar niet feitelijk te onderbouwen.

Met wind- en zonne-energie zegt de ander. Dan mag je heel Nederland, de landbouwgrond incluis, wel bedekken met zonnepanelen, zegt een groeiend koor mensen dat durft te rekenen maar het nog niet helemaal zeker weet.
We zullen de eerste zijn om te zeggen: waar wij op uitkomen is niet dé waarheid. Maar ja, voor het maken van beleid is het toch nodig dat je ergens van uitgaat
Heel Nederland bedekken en niet alleen de daken? Ook op donkere en windstille dagen heb je de maximale capaciteit nodig om de industrie en het vervoer te laten draaien. Stilleggen gaat immers niet; dan gaat de boel failliet. Omdat Nederland 24-uur per dag moet kunnen draaien, zijn de eerste sommetjes gemaakt over de opwekkingscapaciteit die daar voor nodig is. Met daken red je dat bij lange na niet, zeggen de achterkanten van sigarendozen.

Uit goede bronnen kwam mij ter ore dat we zo'n 8 Noordzeeën moeten bijgraven om op z'n minst de wind te vangen die we nodig hebben voor het leven, werken en vervoeren in de rijke Nederlandse delta. Omdat bijgraven niet gaat, komen we dus heel wat te kort. Ook niet als we onze energieconsumptie halveren of zelfs tot een kwart terugbrengen. Helaas staat dat nieuws nog niet in de krant. Het is een te groot taboe omdat we net zo lekker aan het tafelen zijn.

Ik wil meteen geloven dat de economie die nu op fossiele energie draait, ook elektrisch en schoon kan draaien. Maar dat is de uitdaging niet. De vraag is of er op ons grondgebied genoeg energie te maken valt om de boel niet regelmatig stil te laten staan en dus onze economie geweldig in de wielen te rijden.

Die uitdaging is simpel te schetsen. Van waterkracht hebben we hier weinig te verwachten omdat we een plat land zijn. De na-moderne energie moet dan ook komen van de zon, de wind of de biomassa op het land. De laatste optie kunnen we, schreef ik al, afschrijven. Wind en zon dan? Er zijn ernstige twijfels; ook dat schreef ik al. Stroom importeren die is opgewekt met kolen of buitenlands gas dan maar? Dat is valsspelen. Ik kan Nijpels' optimisme dan ook niet begrijpen en ben erg benieuwd naar de sommen van het PBL.

Het Planbureau gaat van de zomer met dertig man rekenen aan de haalbaarheid van het Nederlandse Klimaatakkoord in wording. Het adviesorgaan van de overheid liet afgelopen dinsdag via het FD alvast weten: "We zullen de eerste zijn om te zeggen: waar wij op uitkomen is niet dé waarheid. Maar ja, voor het maken van beleid is het toch nodig dat je ergens van uitgaat."
Dit artikel afdrukken