Gisterenavond vond de afsluitende bijeenkomst plaats van de DoeHetZelf-Kip, het dier dat deelnemers zelf slachten en eten nadat ze het zelf hebben grootgebracht. In de zaal: deelnemers, consumenten, boeren, overheid, en natuurlijk de initiatiefnemers. Zij wilden mensen bewust maken van de keuzes die ze maken als ze vlees eten. Is dat gelukt?
Vera Ann Bachrach, een van de bedenkers, die eerder het project De Tostifabriek mee hielp opzetten, aarzelt. Ze zegt het een verwarrende avond te hebben gevonden. Misschien was haar aarzeling de perfecte illustratie van de maatschappelijke verwarring rond het eten van vlees.
Waar ging het ook al weer om? Een zestal deelnemers ging aan de slag met de Doehetzelf-kip. Zij produceerden in 9 weken hun eigen kipfilet. Ze kregen een doehetzelf-pakket met handleiding thuis, broedden eieren uit, voerden de kippen en slachtten die uiteindelijk zelf (of waren aanwezig bij het slachten). De bedoeling: consumenten zich bewust maken van de keuzes die ze maken als ze vlees eten. Die bewustwording moet vervolgens tot verandering in hun houding leiden.
'Impact sociale media-bom groter dan slachten'
In de zaal zaten de bedenkers, beleidsmakers, buren, boeren, deelnemers en geïnteresseerden. Eerst vertelden de deelnemers over hun overwegingen om mee te doen en hun ervaringen. Rode draad: ik wil de verantwoordelijkheid nemen voor het vlees dat ik eet; dat bleek 'best heftig'.
Normaal wordt er niet zo vaak aan je gevraagd waarom je vlees eet en hoe je tegenover slachten staat. Voor een aantal volwassen deelnemers betekende het in de eerste plaats verantwoording afleggen aan hun kinderen, die het proces intensief mee beleefden. Of, in het geval van de Amsterdammers die de DHZ-kip in hun bedrijfsverzamelkantoor neerzetten, opvallend veel gesprekken waarin het over kippenweetjes ging. Waarom mensen 'kiezen om vlees te eten'? Het bleek eerder een daad dan een keuze. Wel besloot één kantoordeler zijn heil elders te zoeken. Die wilde "niet werken in een gebouw waar zoiets gebeurt".
Het project kwam extra in de aandacht toen de Partij van de Dieren de deelnemers opriep hun kippen te laten adopteren, in ruil voor vegetarische kipnuggets. Voor de deelnemers was dat een absurd voorstel. Kwalijker was dat de sociale media er vervolgens mee aan de haal gingen, zonder dat de PvdD daarbij modereerde of ingreep. Het leidde tot onaangename reacties en zelfs doodsbedreigingen. Vanwege het laatste werd ook de slotbijeenkomst door de politie in de gaten gehouden.
Dat er zoveel te doen was op sociale media, maakt meer indruk op de deelnemers dan de slacht waar alles om draaide.
Het frame doden = fout want slecht voor dierenwelzijn, leidde de aandacht af. Het ging om veel meer. Voor de provincie Noord-Brabant, financier voor het project, gaat het om het in gang zetten van een transitie in de landbouw. Minder dieren, beter milieu, meer bewuste boeren en anders kopende burgers.
Vleesveehouder Jan van den Broek, een van de begeleidende boeren, had ook vraagstukken als de wereldvoedselsituatie, gezondheid, duurzaamheid, bodemgezondheid, milieu en ethiek meer aan bod willen zien komen. "Als je ziet wat er allemaal speelt rondom de vraag 'wel of geen vlees eten' heb ik echt moeite met mensen enorme hopen vlees verorberen of die in de supermarkt pakken vol vlees in hun kar gooien en als het dan op de BBQ een zwart randje heeft, het gedachtenloos wegmieteren", zei hij. "Vraag je af: mag ik dit dier doodmaken? En als je eenmaal die beslissing hebt genomen, moet dat met respect gebeuren. Het is nooit een automatisme". Zijn collega-boer en melkveehouder Corné Ansems zou graag de toekomstvastheid van de landbouw op de agenda krijgen. Hij streeft naar een 'circulaire belevingsboerderij', waar boomgaard, kippen, koeien en kaas allemaal bijdragen aan een kloppende financiële onderbouwing. "Eigenlijk zou ik willen dat we een DHZ-kipbox op de markt zouden kunnen brengen, zodat de de kip al verkocht is voordat ie uit het ei is."
Tja, die kippen. De boeren kregen van collega's als kritiek over zich heen dat zij zich als vlees- en melkveehouders niet met kippen hadden mogen bemoeien. In de trant van: slacht een kalf, dan weet je tenminste waar je het over hebt. Een eenvoudig feit lag aan de keus voor kip ten grondslag. Nog niet eens dat kip de kleinste CO2-footprint of de meest gunstige voerconversie heeft. Volgens de Nederlandse wet mag je dieren niet zelf slachten, behalve wat kippen of konijnen voor eigen consumptie. Daarom werd het kip.
Dit waren gelukkige kippen, legt 'kippendokter' Sible Westendorp uit. Ze deden wat vleeskuikens normaal doen: eten, eten en groeien. Sommige van de kippen hadden binnen no time het bijgeleverde voer op, andere ontsnapten uit hun hok om bij de achterdeur met veel kabaal extra eten op te komen eisen. Geen mishandeling, geen leed, geen stress.
Wel vond de kippendokter dat over het doden beter nagedacht had moeten worden. In Nederland moet je dieren eerst verdoven voor je ze slacht, en de makkelijkste manier om dat te doen is - bleek uit navraag bij slachters - een tik op het achterhoofd. Vandaar de knuppel in het slachtpakket, die voor veel ophef zorgde. Maar in de praktijk bleek die methode te moeilijk voor ongeoefende consumenten. Dus is er onder begeleiding van professionele (kleinschalige) kippenslachters gewerkt; niet alle deelnemers hebben ook daadwerkelijk hun eigen kip gedood. Niettemin aten ze het vlees van hun dieren met aandacht omdat ze wisten wat het betekende. Geen botje werd zomaar weggegooid.
Politiek en consument
In de zaal zat de Brabantse Gedeputeerde Johan van den Hout. "Het is godsganselijk onmogelijk op kleine schaal langzaamgroeiende dieren zelf op te fokken en te slachten", kreeg hij te horen. "Alles is gericht op groot, groter, grootst". Hoe ga je daar mee om, als overheid? De overheid zal immers de condities moeten creëren waaronder boeren kunnen produceren en waar consumenten om vragen.
Van den Hout sprak over de in gang gezette transitie van de provincie, keuzes moeten maken terwijl nog onbekend is waar het heen gaat. Volgens hem zijn pioniers nodig die iets durven proberen waar we allemaal van kunnen leren. De consument voorop. De zaal nam het voor kennisgeving aan.
Wie zijn eigen kip opvoedde, doodmaakte of het doodmaken en opeten ervan meemaakte, snapte iets anders: het vergt meemaken en voelen. Daarna kun je kiezen.
Dit artikel afdrukken
Waar ging het ook al weer om? Een zestal deelnemers ging aan de slag met de Doehetzelf-kip. Zij produceerden in 9 weken hun eigen kipfilet. Ze kregen een doehetzelf-pakket met handleiding thuis, broedden eieren uit, voerden de kippen en slachtten die uiteindelijk zelf (of waren aanwezig bij het slachten). De bedoeling: consumenten zich bewust maken van de keuzes die ze maken als ze vlees eten. Die bewustwording moet vervolgens tot verandering in hun houding leiden.
'Impact sociale media-bom groter dan slachten'
In de zaal zaten de bedenkers, beleidsmakers, buren, boeren, deelnemers en geïnteresseerden. Eerst vertelden de deelnemers over hun overwegingen om mee te doen en hun ervaringen. Rode draad: ik wil de verantwoordelijkheid nemen voor het vlees dat ik eet; dat bleek 'best heftig'.
Normaal wordt er niet zo vaak aan je gevraagd waarom je vlees eet en hoe je tegenover slachten staat. Voor een aantal volwassen deelnemers betekende het in de eerste plaats verantwoording afleggen aan hun kinderen, die het proces intensief mee beleefden. Of, in het geval van de Amsterdammers die de DHZ-kip in hun bedrijfsverzamelkantoor neerzetten, opvallend veel gesprekken waarin het over kippenweetjes ging. Waarom mensen 'kiezen om vlees te eten'? Het bleek eerder een daad dan een keuze. Wel besloot één kantoordeler zijn heil elders te zoeken. Die wilde "niet werken in een gebouw waar zoiets gebeurt".
Het project kwam extra in de aandacht toen de Partij van de Dieren de deelnemers opriep hun kippen te laten adopteren, in ruil voor vegetarische kipnuggets. Voor de deelnemers was dat een absurd voorstel. Kwalijker was dat de sociale media er vervolgens mee aan de haal gingen, zonder dat de PvdD daarbij modereerde of ingreep. Het leidde tot onaangename reacties en zelfs doodsbedreigingen. Vanwege het laatste werd ook de slotbijeenkomst door de politie in de gaten gehouden.
Dat er zoveel te doen was op sociale media, maakt meer indruk op de deelnemers dan de slacht waar alles om draaide.
Wie zijn eigen kip opvoedde, doodmaakte of het doodmaken en opeten ervan meemaakte, snapte iets anders: het vergt meemaken en voelen. Daarna kun je kiezenBeperkte beleving
Het frame doden = fout want slecht voor dierenwelzijn, leidde de aandacht af. Het ging om veel meer. Voor de provincie Noord-Brabant, financier voor het project, gaat het om het in gang zetten van een transitie in de landbouw. Minder dieren, beter milieu, meer bewuste boeren en anders kopende burgers.
Vleesveehouder Jan van den Broek, een van de begeleidende boeren, had ook vraagstukken als de wereldvoedselsituatie, gezondheid, duurzaamheid, bodemgezondheid, milieu en ethiek meer aan bod willen zien komen. "Als je ziet wat er allemaal speelt rondom de vraag 'wel of geen vlees eten' heb ik echt moeite met mensen enorme hopen vlees verorberen of die in de supermarkt pakken vol vlees in hun kar gooien en als het dan op de BBQ een zwart randje heeft, het gedachtenloos wegmieteren", zei hij. "Vraag je af: mag ik dit dier doodmaken? En als je eenmaal die beslissing hebt genomen, moet dat met respect gebeuren. Het is nooit een automatisme". Zijn collega-boer en melkveehouder Corné Ansems zou graag de toekomstvastheid van de landbouw op de agenda krijgen. Hij streeft naar een 'circulaire belevingsboerderij', waar boomgaard, kippen, koeien en kaas allemaal bijdragen aan een kloppende financiële onderbouwing. "Eigenlijk zou ik willen dat we een DHZ-kipbox op de markt zouden kunnen brengen, zodat de de kip al verkocht is voordat ie uit het ei is."
Tja, die kippen. De boeren kregen van collega's als kritiek over zich heen dat zij zich als vlees- en melkveehouders niet met kippen hadden mogen bemoeien. In de trant van: slacht een kalf, dan weet je tenminste waar je het over hebt. Een eenvoudig feit lag aan de keus voor kip ten grondslag. Nog niet eens dat kip de kleinste CO2-footprint of de meest gunstige voerconversie heeft. Volgens de Nederlandse wet mag je dieren niet zelf slachten, behalve wat kippen of konijnen voor eigen consumptie. Daarom werd het kip.
Dit waren gelukkige kippen, legt 'kippendokter' Sible Westendorp uit. Ze deden wat vleeskuikens normaal doen: eten, eten en groeien. Sommige van de kippen hadden binnen no time het bijgeleverde voer op, andere ontsnapten uit hun hok om bij de achterdeur met veel kabaal extra eten op te komen eisen. Geen mishandeling, geen leed, geen stress.
Wel vond de kippendokter dat over het doden beter nagedacht had moeten worden. In Nederland moet je dieren eerst verdoven voor je ze slacht, en de makkelijkste manier om dat te doen is - bleek uit navraag bij slachters - een tik op het achterhoofd. Vandaar de knuppel in het slachtpakket, die voor veel ophef zorgde. Maar in de praktijk bleek die methode te moeilijk voor ongeoefende consumenten. Dus is er onder begeleiding van professionele (kleinschalige) kippenslachters gewerkt; niet alle deelnemers hebben ook daadwerkelijk hun eigen kip gedood. Niettemin aten ze het vlees van hun dieren met aandacht omdat ze wisten wat het betekende. Geen botje werd zomaar weggegooid.
Politiek en consument
In de zaal zat de Brabantse Gedeputeerde Johan van den Hout. "Het is godsganselijk onmogelijk op kleine schaal langzaamgroeiende dieren zelf op te fokken en te slachten", kreeg hij te horen. "Alles is gericht op groot, groter, grootst". Hoe ga je daar mee om, als overheid? De overheid zal immers de condities moeten creëren waaronder boeren kunnen produceren en waar consumenten om vragen.
Van den Hout sprak over de in gang gezette transitie van de provincie, keuzes moeten maken terwijl nog onbekend is waar het heen gaat. Volgens hem zijn pioniers nodig die iets durven proberen waar we allemaal van kunnen leren. De consument voorop. De zaal nam het voor kennisgeving aan.
Wie zijn eigen kip opvoedde, doodmaakte of het doodmaken en opeten ervan meemaakte, snapte iets anders: het vergt meemaken en voelen. Daarna kun je kiezen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Marco heeft helemaal gelijk met zijn prachtige brief. Brief van de dag van Bert Aukema is trouwens ook een juweeltje.
Aan het doden van kip bewaar ook ik een dierbare herinnering. Oma in begin jaren vijftig zittend op een krukje in het groene gras (nog vol met wilde bloemen) met kip tussen de dijen geklemd. Geen hakmes. Slechts een ijzerdraadje met aan de uiteinden een houten klosje. Even snel aantrekken en zonder bloedvergieten werd het plukken gestart waar ik driftig aan mee deed. Sneeuw in de zomer.
De Doehetzelfkip blijft de gemoederen bezig houden. Vandaag schrijft Marco Voorhuis in de Volkskrant een prachtige ingezonden brief: "Een mooie jeugdherinnering".
Met stijgende verbazing lees ik de kritiek van Léon Blickman over het slachten van kippen in aanwezigheid van kinderen. Waar haalt deze meneer zijn wijsheid vandaan?
Ik denk terug aan mijn jeugd begin jaren tachtig op het Twentse platteland, waar mijn zus en ik elk voorjaar twee kuikentjes redden van de slachterij en die liefdevol opvoedden in onze achtertuin. En wij wisten: de beestjes worden ooit geslacht. Maar eerlijk gezegd waren wij na een paar maanden ook wel op de kippen uitgekeken.
Nog zie ik mijn vader aan het eind van de zomer de beestjes op het hakblok leggen en hun kop met een handbijltje eraf hakken, waarna de kippen spartelend hun laatste rondjes door de tuin aflegden. Heel bijzonder om te mogen helpen zo’n beestje te plukken en de ingewanden van de kippen verwijderd te zien worden. Je leert als kind waar je eten vandaan komt en dat het leven eindig is. En de uitdrukking als een kip zonder kop hoeft niemand mij uit te leggen. Een mooie jeugdherinnering en leerzaam ook. Maar ik begrijp nu dat ik beschadigd ben en mijn ouders totaal onverantwoord bezig waren. Heeft de heer Blickman het adres van een goede psychiater voor me?
Blickman schreef vorige week "Dit moeten we dus echt niet willen! Het slachten van dieren dient uitsluitend door deskundigen te gebeuren, en zeker niet in het bijzijn van kinderen." Volgens hem vertoont het merendeel van de kinderen sociaal gewenst gedrag naar de ouders toe en is het "op jonge leeftijd nog helemaal niet in staat zich tegen rare strapatsen van hen te verzetten."
Terwijl iedere zichzelf respecterende columnist zich al heeft uitgelaten, kan Teun van de Keuken het niet laten een ook nog even na te keutelen over de DHZ-kip: een "heel mooi project" noemt hij het, en prijst de geportretteerde ouders als "modelvleeseters en geweldige opvoeders."
Tom #9
“Ik kan uit je mail even niet opmaken of je mij als antropomorfist ziet”
Nee, dat suggereerde ik niet.
Ik noem het als een van de belangrijkste pseudo-motivaties.
Dat het niet ‘netjes’ is om lieve dieren op te eten, die geen gelukkig (?) leven hadden.
Dat leidt voor mij tot de vraag:
- Is ons economisch model voor vleesteelt en vleesconsumptie wel in orde ? Wat kunnen we daar aan veranderen (fysiek, technisch, logistiek). Of is dat taboe ? Denk b.v. aan gentech.
- Of ‘ontdekken’ we nu dat vlees ethisch niet in ons voedingsprogramma thuis hoort, en gaan we dat als inzetten om het gebruik af te remmen door een ethisch hapbaarder concept en doorkoppeling aan mileu-problematiek om schuldgevoel te creëren ? Vlees als een van de hoofdoorzaken van milieuvervuiling.
Niet het eten van vlees, maar overconsumptie van ‘alles’ veroorzaakt ernstige milieubelasting aangejaagd door een exploderende wereldbevolking.
Razend gevaarlijk is de krampachtige westerse politieke poging om schijnbare welvaart (nu vorm gegeven als consumptierijkdom) te verwarren met ‘welzijn’ van mens en aarde.
Dat wordt niet bepaald door ‘wel of geen vlees’.
Het vraagt, sorry voor mijn mantra, om een revolutionaire herijking van onze economie.
Maar ik zie de 21ste eeuw nog niet de ’Eeuw van Economische Verlichting’ worden.
Jij noemde een van de oorzaken al: “ons menselijk tekort”
#8 Dank je Hans, en ik onderschrijf wat jij schrijft. Ik kan uit je mail even niet opmaken of je mij als antropomorfist ziet, er zijn ergere kwalificaties, maar ik eet nog steeds… vlees. Maar ik moet wel zeggen dat het gedachtenloos vleeseten voor mij tot het verleden behoort. Respect voor alles wat leeft is ons kapitalistisch model vreemd, maar wij als mensen die daarbinnen leven, zouden moeten proberen deze nietsontziende mammoettanker op een andere koers te krijgen. Door weer de moraal het systeem binnen te loodsen. Dit zouden we kunnen bereiken door productie en consumptie weer dichter bij elkaar te krijgen, weg uit de extreme vorm van anonimiteit die het liefst zo globaal mogelijk werkende stelsel kenmerkt. Misschien hebben we een vriend: de tijd. Alles is energie, en energie raakt op. Het klakkeloos produceren van obscene hoeveelheden van alles, het heen en weer schuiven van deze volumes, een, twee, drie keer over de wereld, producten die bij de Action liggen en bij de Bart Smit, en producten als van Nestlé die geen voedsel zijn maar simpelweg producten die de mens toevallig kan eten zonder er direct aan te bezwijken mits ze rekening houden met… Deze overdaad aan productie, waarbinnen ook te snel opgefokte kippen, varkens, worden geofferd om terecht te komen in de smakeloze potjes die eetbaar gemaakt zijn door toevoeging van suiker en zout en wat niet meer... Dit model gaat heel duur worden, zóu het al moeten zijn als alle kosten werden doorberekend.
Over de hond en het anonieme kind, dit zegt Robert Heilbroner, geciteerd door Sut Jhally in een blog van 8 januari 2017: “A crucial problem for the world of the future will be a concern for generations to come. Where will such concern arise? Contemporary industrial man, his appetite for the present whetted by the values of a high-consumption society and his attitude toward the future influenced by the prevailing canons of self-concern, has but a limited motivation to form such bonds. There are many who would sacrifice much for their children; fewer would do so for their grandchildren.” Dit citaat sluit aan bij wat in Limits to Growth uit 1972 in een interessante grafiek, wordt getoond, ons menselijk tekort, onze instinctieve voorkeur voor dichtbij in tijd en ruimte boven veraf in tijd en ruimte, mooi wordt weergegeven. Sommigen noemen het ons reptielenbrein. Waar Meadows globaal spreekt van de ‘human perspective’ en daarbij nuance aanbrengt, ziet Heilbroner dat onze keuze van ‘hondjes dichtbij’ boven ‘kinderen ver weg’, direct in relatie staat tot onze westerse consumptiecultuur, ‘our appetite for the present whetted by the values of a high-consumption society’. De gerichtheid op korte termijn en dichtbij is cultuurbepaald. Het is de vraag waar de indianen die in het Amazonewoud tegen ons systeem vechten voor behoud van bomen die ook ónze bomen (= de kleinkinderen van Heilbroner) zijn, passen in het schema van Meadows.
Tom #6 en #7
Je opmerkingen over Nestlé onderschrijf ik. Windowdressing.
Verder:
“…van wel flink vlees eten maar niet weten waar het vandaan komt, van welk beest, evenmin als hoe dat beest aan zijn einde komt.”
Klopt, maar is het gevolg van een over-geürbaniseerde wereld waar de logistiek voor 17.000.000 mensen in Nederland verhindert om nog een normaal natuurlijk contact met de natuur te hebben. Het is helaas niet anders.
En dan in een antropomorfisme te vervallen, is het gevolg van onbekendheid met een levensvorm, die qua cognitieve eigenschappen en vaardigheden niets menselijks heeft, ook al lijkt een zeehonden-puppy lief.
Die is net zo ‘lief’ als een naakt rattenjong dat net geboren is..
Die voorkeur heeft een vies bijsmaakje.
Tot nu toe was Midas Dekker de enige die het aandurfde daar een psychologisch label op te plakten in 'Lief Dier'.
Pikant is dat hoe verder van de natuur, hoe sterker de mis-opvatting.
Ik kan de vraagstelling (dacht in de VS enkele decennia terug) niet meer terug vinden. Vraagstelling bij een onderzoek was:-
- “Wat zou je persoonlijk het ergst vinden ? Dat je hond dood gaat of dat in de plaats een extra voor jou anoniem kind ergens van de honger of door oorlog omkomt ?”
De hond ‘natuurlijk’..!
Het verklaart waarom we meer dan miljard uitgeven in Nederland aan petfood en pet-toys aan het onnatuurlijk houden van lieve gezelschapsmormeltjes op balkons en sofa’s, en ons dapper blind houden voor de problematiek in de derde wereld.
Typisch dat de PvdD dat zo links laat liggen. Of eigenlijk ook weer niet.
En het gaat er niet om of vlees consumeren fout is.
Het gaat om het feit, dat sinds een halve eeuw de relatie tussen mens en dier na talloze millennia door urbanisatie verbroken is, en dat fenomeen oneigenlijk politiek geëxploiteerd wordt door het te koppelen aan een pseudo-ethiek omdat... de schaalvergroting van vleeskweek problemen oplevert.
Te veel opvreters en overconsumptie en milieubelastend.
Biedt 'kansen' voor vervangers bij ook (!) schaalvergroting voor nep (gehackt) en 'artificial meat ' (reageerbuis-kweek) tegen hogere prijs en lagere kosten.
Kwestie van verdere industrialisatie van food en nog hardere controle over food-marketing.
Dus interessant voor Nestlé en Unilever, en vooral de aandeelhouders van de laatste waar Rutte zo liefdevol voor zorgt ten koste van zorg, defensie, justitie en onderwijs...