Vera Ann Bachrach, een van de bedenkers, die eerder het project De Tostifabriek mee hielp opzetten, aarzelt. Ze zegt het een verwarrende avond te hebben gevonden. Misschien was haar aarzeling de perfecte illustratie van de maatschappelijke verwarring rond het eten van vlees.

Waar ging het ook al weer om? Een zestal deelnemers ging aan de slag met de Doehetzelf-kip. Zij produceerden in 9 weken hun eigen kipfilet. Ze kregen een doehetzelf-pakket met handleiding thuis, broedden eieren uit, voerden de kippen en slachtten die uiteindelijk zelf (of waren aanwezig bij het slachten). De bedoeling: consumenten zich bewust maken van de keuzes die ze maken als ze vlees eten. Die bewustwording moet vervolgens tot verandering in hun houding leiden.

'Impact sociale media-bom groter dan slachten'
In de zaal zaten de bedenkers, beleidsmakers, buren, boeren, deelnemers en geïnteresseerden. Eerst vertelden de deelnemers over hun overwegingen om mee te doen en hun ervaringen. Rode draad: ik wil de verantwoordelijkheid nemen voor het vlees dat ik eet; dat bleek 'best heftig'.

Normaal wordt er niet zo vaak aan je gevraagd waarom je vlees eet en hoe je tegenover slachten staat. Voor een aantal volwassen deelnemers betekende het in de eerste plaats verantwoording afleggen aan hun kinderen, die het proces intensief mee beleefden. Of, in het geval van de Amsterdammers die de DHZ-kip in hun bedrijfsverzamelkantoor neerzetten, opvallend veel gesprekken waarin het over kippenweetjes ging. Waarom mensen 'kiezen om vlees te eten'? Het bleek eerder een daad dan een keuze. Wel besloot één kantoordeler zijn heil elders te zoeken. Die wilde "niet werken in een gebouw waar zoiets gebeurt".

Het project kwam extra in de aandacht toen de Partij van de Dieren de deelnemers opriep hun kippen te laten adopteren, in ruil voor vegetarische kipnuggets. Voor de deelnemers was dat een absurd voorstel. Kwalijker was dat de sociale media er vervolgens mee aan de haal gingen, zonder dat de PvdD daarbij modereerde of ingreep. Het leidde tot onaangename reacties en zelfs doodsbedreigingen. Vanwege het laatste werd ook de slotbijeenkomst door de politie in de gaten gehouden.

Dat er zoveel te doen was op sociale media, maakt meer indruk op de deelnemers dan de slacht waar alles om draaide.

Wie zijn eigen kip opvoedde, doodmaakte of het doodmaken en opeten ervan meemaakte, snapte iets anders: het vergt meemaken en voelen. Daarna kun je kiezen
Beperkte beleving
Het frame doden = fout want slecht voor dierenwelzijn, leidde de aandacht af. Het ging om veel meer. Voor de provincie Noord-Brabant, financier voor het project, gaat het om het in gang zetten van een transitie in de landbouw. Minder dieren, beter milieu, meer bewuste boeren en anders kopende burgers.

Vleesveehouder Jan van den Broek, een van de begeleidende boeren, had ook vraagstukken als de wereldvoedselsituatie, gezondheid, duurzaamheid, bodemgezondheid, milieu en ethiek meer aan bod willen zien komen. "Als je ziet wat er allemaal speelt rondom de vraag 'wel of geen vlees eten' heb ik echt moeite met mensen enorme hopen vlees verorberen of die in de supermarkt pakken vol vlees in hun kar gooien en als het dan op de BBQ een zwart randje heeft, het gedachtenloos wegmieteren", zei hij. "Vraag je af: mag ik dit dier doodmaken? En als je eenmaal die beslissing hebt genomen, moet dat met respect gebeuren. Het is nooit een automatisme". Zijn collega-boer en melkveehouder Corné Ansems zou graag de toekomstvastheid van de landbouw op de agenda krijgen. Hij streeft naar een 'circulaire belevingsboerderij', waar boomgaard, kippen, koeien en kaas allemaal bijdragen aan een kloppende financiële onderbouwing. "Eigenlijk zou ik willen dat we een DHZ-kipbox op de markt zouden kunnen brengen, zodat de de kip al verkocht is voordat ie uit het ei is."

Tja, die kippen. De boeren kregen van collega's als kritiek over zich heen dat zij zich als vlees- en melkveehouders niet met kippen hadden mogen bemoeien. In de trant van: slacht een kalf, dan weet je tenminste waar je het over hebt. Een eenvoudig feit lag aan de keus voor kip ten grondslag. Nog niet eens dat kip de kleinste CO2-footprint of de meest gunstige voerconversie heeft. Volgens de Nederlandse wet mag je dieren niet zelf slachten, behalve wat kippen of konijnen voor eigen consumptie. Daarom werd het kip.

Dit waren gelukkige kippen, legt 'kippendokter' Sible Westendorp uit. Ze deden wat vleeskuikens normaal doen: eten, eten en groeien. Sommige van de kippen hadden binnen no time het bijgeleverde voer op, andere ontsnapten uit hun hok om bij de achterdeur met veel kabaal extra eten op te komen eisen. Geen mishandeling, geen leed, geen stress.

Wel vond de kippendokter dat over het doden beter nagedacht had moeten worden. In Nederland moet je dieren eerst verdoven voor je ze slacht, en de makkelijkste manier om dat te doen is - bleek uit navraag bij slachters - een tik op het achterhoofd. Vandaar de knuppel in het slachtpakket, die voor veel ophef zorgde. Maar in de praktijk bleek die methode te moeilijk voor ongeoefende consumenten. Dus is er onder begeleiding van professionele (kleinschalige) kippenslachters gewerkt; niet alle deelnemers hebben ook daadwerkelijk hun eigen kip gedood. Niettemin aten ze het vlees van hun dieren met aandacht omdat ze wisten wat het betekende. Geen botje werd zomaar weggegooid.

Politiek en consument
In de zaal zat de Brabantse Gedeputeerde Johan van den Hout. "Het is godsganselijk onmogelijk op kleine schaal langzaamgroeiende dieren zelf op te fokken en te slachten", kreeg hij te horen. "Alles is gericht op groot, groter, grootst". Hoe ga je daar mee om, als overheid? De overheid zal immers de condities moeten creëren waaronder boeren kunnen produceren en waar consumenten om vragen.

Van den Hout sprak over de in gang gezette transitie van de provincie, keuzes moeten maken terwijl nog onbekend is waar het heen gaat. Volgens hem zijn pioniers nodig die iets durven proberen waar we allemaal van kunnen leren. De consument voorop. De zaal nam het voor kennisgeving aan.

Wie zijn eigen kip opvoedde, doodmaakte of het doodmaken en opeten ervan meemaakte, snapte iets anders: het vergt meemaken en voelen. Daarna kun je kiezen.
Dit artikel afdrukken