De kranten stonden afgelopen week vol van het goede nieuws: we kunnen straks milieuvriendelijk vliegen op biomassa. De CO2 die we dan uitstoten is niet klimaatverpestend toegevoegd vanuit fossiele brandstoffen, maar behoort dan weer tot de natuurlijke omzet die afkomstig is uit gewassen en hun koolstofcyclus. Te mooi om waar te zijn? Inderdaad. Hendrik Kaput rekent het voor.
Afgelopen vrijdag promoveerde in Utrecht de jonge onderzoeker Sierk de Jong bij professor André Faaij op "duurzaam" vliegen op biobrandstof. Het zou maar een paar euro per ticket meer kosten en het leven op aarde een stuk duurzamer maken.
Een half jaar geleden promoveerde dr. Paul Peeters aan de Technische Universiteit Delft. Hij bewees precies het tegenovergestelde: het klimaatakkoord van Parijs wordt onhaalbaar door de luchtvaart.
Kennelijk kan de één dr. worden door te bewijzen dat de aarde plat is en de ander door duidelijk te maken dat we op een bol leven. Op zijn minst valt te constateren dat de denkwerelden nogal verschillen en de cijfers daar het geduldige gevolg van zijn. Wel moet me van het hart dat ik niet begrijp dat promovendi niet hoeven te verklaren hoe een concurrerende theorie begrepen moet worden. Ik ben voor academische gedachtevrijheid, maar hecht ook aan zorgvuldig geslepen argumentaties.
Deze week sprak ik een energieproducent die me de vraag stelde of het bijstoken van biomassa verstandig en haalbaar is.
Naar aanleiding van de promotie van Sierk de Jong heb ik een rekensom gemaakt over het ruimtebeslag van Schiphol indien alle brandstof wordt vervangen door biobrandstoffen. Als we de natuur willen sparen, moeten die van akkers komen. Om te rekenen aan de consequenties daarvan is dus ook wat basale agrarische kennis nodig.
In het jaar 2017 is er voor 168 Petajoule via Schiphol energetisch aan brandstof verstookt. Met een energiedichtheid (Power Density) van 0,5Watt/m2 voor biomassa is de rest van de rekensom niet ingewikkeld:
- 168e15J/(365*24*3600s)=532e7W
- 532e7W/0.5(W/m2)=1.065e10m2=1.065e6ha
In gewone mensentaal:
- Schiphol had 168 petajoule nodig in 2017
- Daar is ruim 1 miljoen hectare voor nodig (om precies te zijn 1065449 ha)
- Dat is ongeveer de helft van het Nederlandse landbouwareaal (circa 2,3 miljoen hectare)
Daar komt nog iets bij waar iedere boer zich van bewust is. Zonder aanvoer van nutriënten, loopt de opbrengst per hectare terug. Walter Pengue toonde met een langjarig onderzoek in Argentinië aan dat de bodem heel vergaand wordt uitgeput door stoffen die niet meer worden aangevuld. Dat gebeurt als je biomassa verstookt en heeft dus op den duur ernstig teruglopende oogsten tot gevolg. De vraag naar energie om te vliegen stijgt echter in de komende decennia met een factor vijf.
Nu al 2 Nederlanden te weinig voor bestaande (lucht)haveneconomie
Wie kennis heeft van landbouw en zich realiseert dat alleen de scheepvaart nu al gemakkelijk vier maal zoveel energie vraagt als de luchtvaart, concludeert dat biobrandstoffen geen alternatief kunnen zijn tenzij we de wereld leeg denken te kunnen roven en alles in Nederland mogen opstoken.
Wie nu van het gas en de olie gaat, komt op dit moment al 2 Nederlanden tekort om alleen de bestaande economie rond onze (lucht)havens aan de gang te houden. Wie met 2 benen op de grond staat, realiseert zich dat we een fors probleem hebben. Stoppen met vliegen en beginnen met fietsen, is alvast een goed begin om milieuvriendelijker te reizen. Helaas biedt de fiets geen soelaas voor de handel die via onze havens loopt en waar we veel van onze welvaart aan te danken hebben.
Ik dank Vaclav Smil, Martijn Katan en Dennis Zeilstra voor hun hulp bij het checken van de eenvoudige rekensommen hierboven.
Dit artikel afdrukken
Een half jaar geleden promoveerde dr. Paul Peeters aan de Technische Universiteit Delft. Hij bewees precies het tegenovergestelde: het klimaatakkoord van Parijs wordt onhaalbaar door de luchtvaart.
Kennelijk kan de één dr. worden door te bewijzen dat de aarde plat is en de ander door duidelijk te maken dat we op een bol leven. Op zijn minst valt te constateren dat de denkwerelden nogal verschillen en de cijfers daar het geduldige gevolg van zijn. Wel moet me van het hart dat ik niet begrijp dat promovendi niet hoeven te verklaren hoe een concurrerende theorie begrepen moet worden. Ik ben voor academische gedachtevrijheid, maar hecht ook aan zorgvuldig geslepen argumentaties.
Deze week sprak ik een energieproducent die me de vraag stelde of het bijstoken van biomassa verstandig en haalbaar is.
Naar aanleiding van de promotie van Sierk de Jong heb ik een rekensom gemaakt over het ruimtebeslag van Schiphol indien alle brandstof wordt vervangen door biobrandstoffen. Als we de natuur willen sparen, moeten die van akkers komen. Om te rekenen aan de consequenties daarvan is dus ook wat basale agrarische kennis nodig.
In het jaar 2017 is er voor 168 Petajoule via Schiphol energetisch aan brandstof verstookt. Met een energiedichtheid (Power Density) van 0,5Watt/m2 voor biomassa is de rest van de rekensom niet ingewikkeld:
- 168e15J/(365*24*3600s)=532e7W
- 532e7W/0.5(W/m2)=1.065e10m2=1.065e6ha
In gewone mensentaal:
- Schiphol had 168 petajoule nodig in 2017
- Daar is ruim 1 miljoen hectare voor nodig (om precies te zijn 1065449 ha)
- Dat is ongeveer de helft van het Nederlandse landbouwareaal (circa 2,3 miljoen hectare)
Daar komt nog iets bij waar iedere boer zich van bewust is. Zonder aanvoer van nutriënten, loopt de opbrengst per hectare terug. Walter Pengue toonde met een langjarig onderzoek in Argentinië aan dat de bodem heel vergaand wordt uitgeput door stoffen die niet meer worden aangevuld. Dat gebeurt als je biomassa verstookt en heeft dus op den duur ernstig teruglopende oogsten tot gevolg. De vraag naar energie om te vliegen stijgt echter in de komende decennia met een factor vijf.
Nu al 2 Nederlanden te weinig voor bestaande (lucht)haveneconomie
Wie kennis heeft van landbouw en zich realiseert dat alleen de scheepvaart nu al gemakkelijk vier maal zoveel energie vraagt als de luchtvaart, concludeert dat biobrandstoffen geen alternatief kunnen zijn tenzij we de wereld leeg denken te kunnen roven en alles in Nederland mogen opstoken.
Wie nu van het gas en de olie gaat, komt op dit moment al 2 Nederlanden tekort om alleen de bestaande economie rond onze (lucht)havens aan de gang te houden. Wie met 2 benen op de grond staat, realiseert zich dat we een fors probleem hebben. Stoppen met vliegen en beginnen met fietsen, is alvast een goed begin om milieuvriendelijker te reizen. Helaas biedt de fiets geen soelaas voor de handel die via onze havens loopt en waar we veel van onze welvaart aan te danken hebben.
Ik dank Vaclav Smil, Martijn Katan en Dennis Zeilstra voor hun hulp bij het checken van de eenvoudige rekensommen hierboven.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Hendrik Kaput mag van mij best eens meer van die stukjes voor Foodlog schrijven.
>> Wel moet me van het hart dat ik niet begrijp dat promovendi niet hoeven te verklaren hoe een concurrerende theorie begrepen moet worden. <<
Dat is iets waar ik zo vaak tegenaan loop bij onderzoeken. Want wie moet je dan geloven?
Hendrik J.Kaput,
In de link naar de promovendus staat: "Ten eerste is het belangrijk dat er uitsluitend wordt gefocust op biobrandstoffen die klimaatwinst opleveren, bijvoorbeeld door ze te produceren van bosbouwresiduen, stro of – zoals nu al het geval – gebruikt frituurvet".
Waarom dan een vergelijking en een bewijs van onmogelijkheid met andere biobrandstoffen waar de promovendus het helemaal niet over heeft?
Overigens heeft de promovendus niet duidelijk gemaakt waarom "klimaatvriendelijke energie" niet eerst voor belangrijkere zaken (bijv. voedselproductie) dan vliegen zou moeten worden gebruikt.
Bedankt voor de berekening Hendrik J. Kaput!
Het rapport heb ik niet gelezen maar in de link spreekt de promovendus over de klimaatwinst van de (tweede generatie?) biobrandstoffen die hij voorstelt: bosbouwresiduen, stro of – zoals nu al het geval – gebruikt frituurvet.
Is de energiedichtheid voor deze zgn. tweede generatie biomassa hetzelfde? Ik begrijp dat er verarming optreed van grond wanneer je bosbouwresiduen of stroo wegneemt van de grond. Maar tegelijkertijd wordt ook niet al het bosbouwresidu en stroo opgenomen door de grond. Tijdens het rotten komt ook CO2 en methaan vrij. Is het in dat geval dan niet beter de residuen en stroo volledig te benutten? Of vergt het teveel energie om de verarmde grond weer op niveau te brengen?
Marco #3, waar komt frituurvet vandaan, cq. waar komt alles vandaan? Ja, precies: van planten.
Daarom kan Hendrik zo'n simpele som maken en is die pertinent. De jonge promovendus - maar ook de promotiecommissie - schijnt dat niet door te hebben. Je kunt wel frituurvet hebben, maar daar heb je steeds opnieuw biomassa voor nodig en die moet ergens vandaan komen.
Die bron, planten, is dan ook de basis voor de juiste berekening.
Dit weekend staat in de NRC een verwarrend artikel over de trein/vlieg-sommen van Karel Knip. Daar lees je in essentie dat rekenen aan duurzaamheid 'heel ingewikkeld' is omdat iets uitrekenen afhangt van de variabelen die je kiest. Dat kunnen er eindeloos veel zijn. Daarom zegt de expert waarmee het artikel afsluit dat hij toch maar op zijn onderbuik gevoelens vertrouwt. Opmerkelijke taal van een deskundige, want zo is het natuurlijk niet. Je moet op zoek naar de relevante bepalende factoren en niet meer variabelen in het spel brengen dan je nodig hebt om je vraag te beantwoorden. In dit geval luidt de vraag: kun je onze energiebehoefte voor 1 nationaal vliegveld verbouwen op een akker? Van de natuur moeten we immers afblijven.
Antwoord: nee, want de benodigde hoeveelheid kCal is niet van onze akkers te halen (immers, we willen alles 'fossielvrij'). Daar hoef je weinig verder voor te kijken dan naar het energiegebruik waar de scheepvaart op draait. Aaangezien die minstens een factor 4 is, hoef je niet verder meer te rekenen om je conclusie heel feitelijk te trekken: dit is een flauwekul promotie.