Darmgezondheid was het thema van dit jaar. Al eerder verscheen op Foodlog een interview met Eric Claassen met een deel van zijn verhaal over dit onderwerp. Darmgezondheid is al een aantal jaar in opkomst en we ontdekken er meer en meer over, maar hoe de relatie tussen darmbacteriën en gezondheid precies in elkaar steekt, weet nog niemand precies.

Dus geen beschuitje en slappe thee als je diarree hebt, maar een bakje witlof met knoflook
Lekkende darm rechtzetten
Immunoloog Eric Claassen trapte de dag af met de basiskennis over de darmbacteriën en hoe belangrijk voeding daarin is. Een gezonde darm selecteert de stoffen die in ons bloed terechtkomen en houdt andere buiten. Dat gaat prima als de epitheelcellen in goede conditie zijn. Als dat niet het geval is, spreken medici van een lekkende darm of ‘leaky gut’. Voor een optimale darmprestatie zijn onder meer oligosacchariden nodig. Die zitten volop in bijvoorbeeld chicorei, schorseneren en artisjokken, groenten die vooral in Mediterrane landen op het menu staan. “We moeten dus meer naar het mediterrane voedingspatroon", zegt Claassen. "Met simpele groente-interventies kun je je darm weer rechtzetten. Dus geen beschuitje en slappe thee als je diarree hebt, maar een bakje witlof met knoflook. Of een pot asperges, dat kan ook.”

Kip en ei
Michiel Kleerebezem, hoogleraar microbiologie aan de WUR, ging vooral in op het verband tussen ziektes en de darmbacteriën. We weten inmiddels dat gezonde mensen een ander darmmicrobioom hebben dan mensen met een aandoening. Maar het is een kip-ei verhaal, we weten niet wat oorzaak en gevolg is. Om daarachter te komen moeten we misschien wel meer kijken naar de bacteriën in de dunne darm, dan die in de dikke darm - via de ontlasting - zoals we nu doen. Kleerebezem: “De dunne darm is de plek waar onze voeding voor het eerst in aanraking komt met de bacteriën in de darm. Dat is alleen veel lastiger te onderzoeken, omdat we daar minder goed bij kunnen komen.” Uit onderzoek wat al gedaan is, blijkt vooral dat de opbouw van het darmmicrobioom in de dunne darm voorspellend is voor de reactie op voeding. Dat verklaart bijvoorbeeld waarom de één een veel hogere glucosepiek heeft na het eten van een banaan dan de ander. “In de toekomst kunnen er waarschijnlijk wel interventies worden ontwikkeld aan de hand van de darmbacteriën, maar het is niet een one-size-fits-all-oplossing. We zullen individueel moeten kijken naar wat voor die persoon het beste eetpatroon is”, aldus Kleerebezem

Je ziet dat als je bij ratten darmbacteriën inbrengt van een depressief persoon, dat de ratten ook depressief worden
No guts, no glory
Hoogleraar immunologie Aletta Kraneveld noemde de darmen ‘onze grootste buitenkant’ en ‘het tweede brein’. “Het darmmicrobioom is een bron van neurotransmitters, die invloed hebben op depressie, angst, stress, Parkinson en autisme. Veel mensen met die ziektes hebben een lekkende darm, wat inhoudt dat er een verstoring is van de darm en de bacteriën, waarbij een milde systemische ontsteking ontstaat.” Kraneveld doet vooral onderzoek op proefdieren. Kraneveld: “Je ziet dat als je bij ratten darmbacteriën inbrengt van een depressief persoon, dat de ratten ook depressief worden. Muizen die geen darmflora hebben, vertonen problemen in hun sociale gedrag en bij muizen met Parkinson verbetert de motoriek bij een bepaald dieet. Microbiota lijken essentieel voor het functioneren van het brein en voor sociaal gedrag.”

Medicatie beïnvloedt het microbioom, maar het microbioom beïnvloedt ook de respons op medicatie
Maagzuurremmers
Hoogleraar Maag-, Darm- en Leverziekten Rinse Weersema benadrukte dat we niet moeten vergeten dat medicatie invloed heeft op de darmbacteriën “We zien bijvoorbeeld bij diabetes dat mensen die metformine gebruiken vaak diarree hebben. Komt de verandering in het microbioom dan door de diabetes, of door de metformine? Veel microbioomstudies zijn vals positief omdat er niet gekeken is naar medicijngebruik”. Ook protonpompremmers zijn daar een voorbeeld van; een middel dat wordt gebruikt tegen maagzuur. “In Nederland gebruiken 2 miljoen mensen protonpompremmers op voorschrift, maar ze zijn ook zonder recept te krijgen. Medicatie beïnvloedt het microbioom, maar het microbioom beïnvloedt ook de respons op medicatie. Dat is iets waar we nog veel meer onderzoek naar moeten doen.”

In de 4e eeuw voor Christus gebruikten Chinezen al gele soep van babyontlasting tegen voedselvergiftiging, en Bedoeïenen in het Midden-Oosten gebruikten kamelenpoep tegen reizigersdiarree
Het nieuwe orgaan
De laatste lezing van de dag werd verzorgd door Max Nieuwdorp, hoogleraar Inwendige Geneeskunde aan het AMC. Hij noemde het darmmicrobioom het nieuwe orgaan, omdat het zoveel invloed heeft op alle processen in het lichaam. Nieuwdorp ziet, net als Kleerebezem, een toekomst voor personalized nutrition in combinatie met telemedicine. “Via een app kunnen mensen dan individueel advies krijgen over wat ze het best kunnen eten, om zo hun darmbacteriën optimaal te houden.” Fecestransplantaties ziet hij niet als dè oplossing voor ziektes. “Poeptransplantaties zijn niet nieuw. In de 4e eeuw voor Christus gebruikten Chinezen al gele soep van babyontlasting tegen voedselvergiftiging, en Bedoeïenen in het Midden-Oosten gebruikten kamelenpoep tegen reizigersdiarree. Maar het is niet een quick fix”, benadrukt Nieuwdorp. “Een fecestransplantatie heeft bij diabetes bijvoorbeeld wel effect op de insulinegevoeligheid, maar dat effect verdwijnt weer na 4 maanden als mensen hun eetpatroon niet aanpassen. Maar voordat we darmbacteriën als behandeling kunnen inzetten, hebben we nog een lange weg te gaan.”
Dit artikel afdrukken