Jaarlijks belanden in Nederland tussen de 50 en 100 miljoen plastic flesjes bij het zwerfvuil. Daar moet een einde aan komen, vindt de Statiegeldalliantie. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven heeft zich laten overtuigen en kondigt daarom statiegeld op kleine plastic flessen aan. Dat moet in 2021 ingevoerd worden.

Wel geldt een kanttekening. Weet de verpakkingsindustrie binnen twee jaar 90% van de flesjes te recyclen en het zwerfafval met 70 tot 90% terug te dringen, dan wordt het statiegeldplan afgeblazen. Dat akkoord bereikte Van Veldhoven afgelopen week met de verpakkingssector, schrijft de Volkskrant. Beide partijen tonen zich blij.

Zwerfafval
"Zwerfafval is slecht voor het milieu en slecht voor ons humeur. We kennen allemaal de beelden: de berm vol zwerfafval in Nederland, het strand van Bali vol flesjes, dieren vol plastic in de oceanen. Dat moet ophouden", zegt Van Veldhoven. "Statiegeld helpt - dat weten we - dus de invoering van statiegeld op kleine flesjes zet ik in gang. Maar als een andere aanpak sneller hetzelfde resultaat boekt, is statiegeld niet nodig. Zolang we de plasticsoep maar aanpakken en we van oude flesjes, nieuwe flesjes maken”.

De inzameling moet gebeuren door supermarkten. Hoe dat precies in z'n werk moet gaan, is nog niet uitgewerkt. Van Veldhoven denkt aan 10 of 15 cent statiegeld op flessen van minder dan een liter. Nederlanders lijken er in ieder geval klaar voor. Uit onderzoek van het Opiniepanel van EenVandaag blijkt dat 8 op de 10 (78%) mensen voorstander te zijn van statiegeld op kleine petflesjes en blikjes. Zowel kiezers van coalitiepartijen als kiezers van de oppositiepartijen vinden het een goed idee. Hoe meer statiegeld, hoe meer mensen hun kleine flesjes zouden inleveren. Over blikjes zijn mensen iets minder enthousiast, want geopende blikjes kunnen lekken. “Dat is niet fijn in mijn boodschappentas”, zeggen smetvrezende kniesoren.

'Meestribbelen'
Het statiegelddebat woekert al jaren. De industrie krijgt weer een kans, het bedrijfsleven het voordeel van de twijfel. Dat merkt ook columniste Sheila Sitalsing op in de Volkskrant. Volgens Sitalsing maakt Van Veldhoven vooralsnog een knieval voor de frisdrankboeren en de uitbaters van ingeflest water en ze beticht de industrie van 'meestribbelen': telkens alternatieve plannen bedenken die de besluitvorming vertragen.

”Dat het er na een jaar of zeventien van soebatten en misleiding nog steeds niet van is gekomen om in Nederland niet alleen statiegeld te heffen op grote flessen vanaf driekwart liter, maar ook op de kleinere petflesjes - om van blikjes nog maar te zwijgen - is een kleine schande, alsmede een grote triomf voor de lobby van de verpakkingsindustrie. Die laatste viert successen dankzij 'meestribbelen', oftewel telkens alternatieve plannen bedenken die de besluitvorming vertragen, zo werd een paar jaar geleden uitgelegd in de leuke tv-serie De Haagse lobby van WNL, schrijft Sitalsing.

Gemiste kans
Milieuorganisatie reageren teleurgesteld. Greenpeace spreekt van een “gemiste kans”. “Drie jaar uitstel betekent miljoenen extra flesjes en doppen in het milieu die bijdragen aan de wereldwijde plastic soep in de oceaan voordat statiegeld - misschien - wordt uitgebreid”, aldus de NGO. Natuur & Milieu noemt de afspraken een stap in de goede richting maar vindt dat de maatregelen niet ver genoeg gaan. “Wij zullen ons blijven inzetten om ook op blikjes statiegeld te krijgen”, aldus directeur Marjolein Demmers.

Linksom of rechtsom
Supermarkten zijn altijd al tegen statiegeld geweest. Brancheorganisatie CBL, eerder uitgesproken tegenstander van statiegeld, zegt dat het bedrijfsleven de doelstellingen om meer te recyclen en de hoeveelheid werfafval te verminderen “linksom of rechtsom, met of zonder statiegeld, gaat halen", schrijft de NOS.

Onderzoeksbureau CE Delft concludeerde begin maart dat statiegeld op blikjes en kleine plastic flessen inderdaad de kosten voor inzamelende supermarkten verhoogt. Aan de andere kant vermindert het de gemeentelijke uitgaven voor het opruimen voor zwerfafval. Bij een uitbreiding van het statiegeldsysteem vallen er jaarlijks 2,7 tot 2,9 miljard extra verpakkingen onder statiegeld. Dat berekende het bureau, inclusief blikjes: 1,8 miljard blikjes en 900 miljoen kleine kunststofflessen. Nu leveren Nederlanders jaarlijks ongeveer 1 miljard statiegeldflessen in.

In het najaar van 2020 moet de beslissing vallen of de industrie de recycle-doelen heeft gehaald en of het nieuwe statiegeldsysteem ingevoerd gaat worden. Van Veldhoven zegt “vandaag al met de wetgeving” te beginnen. En waarom blikjes vooralsnog buiten schot blijven? “Ik begin maandag al met de wetgeving”, zegt Van Veldhoven.

De Tweede Kamer praat donderdag aanstaande over het voorstel.
Dit artikel afdrukken