Volgens Trouw zet het nieuwe keurmerk supermarkten onder druk om het assortiment duurzamere groente en fruit vriendelijker voor de planeet te maken. Greenpeace zou druk hebben uitgeoefend zodat er na twee jaar onderhandelen eindelijk een nieuw duurzaamheidslogo is gekomen.

De ene teler is op dit moment immers beter dan de andere en kan zich daarom onderscheiden. Dat is met het nieuwe keurmerk afgelopen
Koplopers met het maaiveld gelijk gemaakt
Nu het er is, blijkt niemand echt tevreden behalve de Stichting Milieukeur die zegt dat de nieuwe certificatie en het bijbehorende logo zo gemakkelijk zijn voor telers. Op dit moment stellen supermarkten nog eigen eisen. Dat maakt dat niet iedere teler aan willekeurig welke supermarkt kan leveren. Zo kunnen telers hun markt een beetje beschermen. De ene teler is op dit moment immers beter dan de andere en kan zich daarom onderscheiden. Dat is met het nieuwe keurmerk afgelopen. De onderkant van het aanbod moet omhoog en de koplopers worden door de Stichting Milieukeur weer met het maaiveld gelijk gemaakt.

Volgens Trouw is het een zeldzaamheid dat supermarkten zich gezamenlijk achter een eisenpakket scharen. Het nieuwste keurmerk in het twee jaar geleden door Milieucentraal uitgedunde woud van private keurmerken heet PlanetProof. Het vervangt vanaf volgend jaar het huidige label Milieukeur om een bredere zichtbaarheid te krijgen in groente en fruit, nationaal en internationaal. PlanetProof garandeert, uiteraard tegen keuringskosten, dat er weinig bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn gebruikt en dat de teler zuinig omspringt met water en energie.

Natuurlijk aarzelen supermarkten want vanaf volgend jaar koop je bijna overal precies hetzelfde. Supermarkten proberen onderling juist anders te zijn om consumenten een motief te geven bij hen boodschappen te komen doen. Niettemin doen Jumbo, Aldi, Lidl en de leden van inkoopcombinatie Superunie (onder meer Jan Linders, Deen, Spar, Plus en Coop), samen goed voor circa twee derde van de Nederlandse markt, toch mee. Albert Heijn niet. De Zaanse super - die onlangs ook al een geheel eigen strategie koos ten aanzien van zuivel en daarmee een eind boven de andere supers ging staan - wil zich blijven onderscheiden en vertelt zijn consumenten liever een eigen verhaal. Als dat verhaal klopt, is dat prima en beter voor de telers waarmee het bedrijf zaken doet. Zij kunnen zich immers blijven onderscheiden.



Niets nieuws en zorgen over prijzen
Greenpeace toont zich slecht matigjes tevreden. Liever had de NGO hogere eisen voor het logo gezien. Gijs Kuneman van het Centrum voor Landbouw en Milieu stelde onafhankelijk vast dat de certificatie achter het nieuwe logo min of meer hetzelfde milieuresultaat oplevert als de bestaande Milieukeureisen. Jaco Geurts, Tweede Kamerlid voor het CDA, toont zich op Facebook heel kritisch op het nieuwe keurmerk. Krijgen die achtergebleven telers straks wel betaald voor hun extra investeringen? Ook VVD-Kamerlid Helma Lodders stelt die vraag. De minister van Landbouw moet daar iets van vinden, want Lodders en Geurts gaan Kamervragen stellen. Het nieuwe logo twitte die vragen en lijkt te vinden dat de minister die vragen moet honoreren met een 'ja, de teler moet meer verdienen.' Dat staat immers in het regeerakkoord. De vraag is echter hoe dat beleid gerealiseerd moet worden in een markt waar in plaats van beter product, vooral nog meer van hetzelfde wordt geïntroduceerd. Meer aanbod betekent in de economie immers lagere prijzen.



Het logo zorgt voor slechte prijzen
Wat is nu de winst van het nieuwe logo? Een groot aantal telers moet meer investeren en is dus duurder uit. Telers die al beter waren, worden weer ingehaald. Ze verliezen hun meerwaarde voor afnemers en daardoor hun marktpositie ten opzichte van die achterblijvers. Telers die eigenlijk veel beter zijn, krijgen daar geen keurmerk voor en verliezen hun marktpositie eveneens. Gelukkig hebben ze in Nederland Albert Heijn nog. Dat bedrijf lijkt van plan zijn eigen meerwaarde met zijn leveranciersketen aan de consument duidelijk te maken.

Zo ontstaat de rare situatie dat er meer investeringen gedaan gaan worden en tegelijk eerder lagere dan hogere prijzen in de markt zullen ontstaan. Dat is precies waar CDA en VVD bang voor zijn, zij het dat de coalitiegenoten hun minister niet om 'eerlijke prijzen' moeten vragen maar om functionerend marktbeleid
Ons land exporteert ook in groente en fruit grosso modo ruim twee derde naar het buitenland. Nederlandse supers zetten slechts een derde van de productie in Nederland om. Ook in Duitsland - onze belangrijkste afnemer - stellen supers hoge eisen; mogelijk zijn er die zelfs hogere eisen stellen dan Albert Heijn. Het nieuwe logo - met Helga de Leur als mascotte - zorgt er echter voor dat iedereen die zo'n beetje in het midden zit, mee kan doen aan een logo dat commercieel erg onderscheidend lijkt. Wie erboven opereert, heeft pech, want daar is geen logo voor terwijl PlanetProof de consument natuurlijk een heel goed gevoel biedt. Commercieel-economisch gezien komt er echter een puist meer ononderscheiden product op de markt. Zo ontstaat de rare situatie dat er meer investeringen gedaan gaan worden en tegelijk eerder lagere dan hogere prijzen in de markt zullen ontstaan. Dat is precies waar CDA en VVD bang voor zijn, zij het dat de coalitiegenoten hun minister niet om 'eerlijke prijzen' moeten vragen maar om functionerend marktbeleid.

Valse 'eerlijke prijzen'-discussie
De oplossing? Het aanbod niet uniformeren en als overheid zeggen wat je minimumeisen zijn in plaats van dat aan een logoboer uit te besteden. Dan verdwijnen de telers die de vaardigheden missen om goed voor het milieu te zijn en zich commercieel staande te houden. Nu zitten we voor de zoveelste keer met een valse 'eerlijke prijzen-discussie', terwijl die domweg over overaanbod door gebrek aan onderscheid moet gaan. In dit geval met als direct aan te wijzen schuldige een logo waar supermarkten maar voor zijn gezwicht; vermoedelijk om van het gezeur over minimum-milieueisen af te zijn en omdat ze weten dat de overheid die niet wil stellen maar 'aan de markt' overlaat. Maar met één logoboer in een monopoliepositie werkt dat natuurlijk niet en wordt zelfs op een oneerlijke manier economische schade berokkent aan de koplopers. Zij zien hun voorsprong in rook opgaan door de komst van een logo.

Het is òf een blinde vlek in Nederland òf een taboe om het op deze manier over markten, duurzaamheid en eerlijke prijzen te hebben. De supers ervaren nu meteen weer wat het resultaat is van die onbespreekbaarheid. Ook de minister zit met deze erfenis die zelfs beleid is geworden in het jongste regeerakkoord.
Dit artikel afdrukken