"It’s official", schrijft het Britse Inews, Engelsen eten het ongezondst van heel Europa. Daarom hebben ze een flink hoger risico op obesitas, hartaanvallen en beroertes. Dat zou de uitkomst zijn van een volksgezondheidsonderzoek in de Europese Unie onder leiding van de Braziliaan Carlos Monteiro.
Ultra-processed (sterk bewerkte) producten als chips, kipnuggets en kant-en-klare maaltijden van slechte kwaliteit maken inmiddels meer dan de helft van de maaltijden uit in een gemiddeld gezin. Ze bevatten weinig of geen ongeraffineerd voedsel.
De Britse consumptie van zulke voedingsmiddelen is vijf keer zo hoog als in Portugal en bijna vier keer zo groot als in Frankrijk, Griekenland en Italië. Dat zeggen de onderzoekers op basis van een studie in 19 Europese landen. Duitsland en Ierland volgen de Britten op de voet. In die landen bestaat het gemiddelde gezinsmenu voor 46% uit sterk bewerkt voedsel. Het team van Monteiro beveelt aan het aanbod van sterk bewerkt voedsel flink terug te brengen en veel duurder te maken.
Ultra-processed (sterk bewerkte) producten als chips, kipnuggets en kant-en-klare maaltijden van slechte kwaliteit maken inmiddels meer dan de helft van de maaltijden uit in een gemiddeld gezin. Ze bevatten weinig of geen ongeraffineerd voedsel.
De Britse consumptie van zulke voedingsmiddelen is vijf keer zo hoog als in Portugal en bijna vier keer zo groot als in Frankrijk, Griekenland en Italië. Dat zeggen de onderzoekers op basis van een studie in 19 Europese landen. Duitsland en Ierland volgen de Britten op de voet. In die landen bestaat het gemiddelde gezinsmenu voor 46% uit sterk bewerkt voedsel. Het team van Monteiro beveelt aan het aanbod van sterk bewerkt voedsel flink terug te brengen en veel duurder te maken.
In de cijfers zie je die onheilstijding toch niet echt terug: het Verenigd Koninkrijk heeft de laagste sterfte aan hart en vaatziekten van Europa (Google: cvd europe statistics years). Ook op het gebied van diabetes type 2 slaat het VK in Europees verband een goed figuur: alleen in Ijsland is de prevalentie van DMT2 lager (Google: type 2 diabetes europe statistics). Als je kijkt naar het aantal beroertes zit het VK in de Europese middenmoot: het percentage is er hoger dan in bijv Frankrijk en Nederland, maar lager dan in o.a. België, Italië, Portugal en Spanje (Google: stroke statistics europe). Ik zou bijna zeggen, doe mij ook maar van dat ultra-processed food. Alleen op de obesitas ranglijst staat Engeland fier bovenaan, dat dan weer wel.
Hmm, sterftestatistieken plotten tegen voeding lijkt mij een hachelijke zaak. Sterfte aan hart- en vaatziekten is inderdaad relatief laag in het VK maar dat komt vooral omdat de Britten redelijk massaal overlijden aan longziekten en kanker. Gezien het feit dat de levensverwachting in het VK niet gunstig afwijkt van andere west-Europese landen is de conclusie: the cancer gets them first. Wat dat zegt over het belang van voeding bij overlijden is een volgende vraag.
#2. Het artikel legt de verbinding tussen slechte voeding enerzijds en hartaanvallen, beroertes en diabetes anderzijds en de cijfers laten dat dus gewoon niet zien. En waarom zou je sterfte statistieken niet mogen relateren aan voedingsgewoonten? In de lawines van epidemiologische voedingsstudies die ons dag en dagelijks overspoelen, gebeurt niet anders.
Wat betreft "the cancer gets them first": je zult toch ergens aan moeten sterven, de levensverwachting in het VK verschilt nauwelijks van die in Nederland. Los van dat alles is de zeer lage prevalentie van DMT2 in combinatie met de hoogste obesitas van Europa, op zijn minst opmerkelijk. Naast de Franse paradox, nu ook een Engelse paradox?
Dat er telkens weer mensen in de 'ecological fallacy trap' vallen lijkt me niet echt een goed argument om dat dan maar te blijven doen. Om bij elke ecologische inconsistentie er maar weer een 'paradox' van te maken is ook een zwaktebod. Een hogere inname van ultra-processed food is ook in het VK geassocieerd met meer type 2 diabetes, hypertensie en hart- en vaatziekten en een gezondere leefstijl helpt ook in de VK bij obesitas en type 2 diabetes. De sterftecijfers aan hart- en vaatziekten worden door tal van factoren bepaald (waaronder medicatie, gezondheidszorg, competitie met andere doodsoorzaken enz enz). Zo is de sterfte aan hart- en vaatziekten in Nederland de afgelopen decennia met meer dan 50% gedaald maar dat komt vooral door betere behandeling bij een hartinfarct en toename in medicatie voor en na het hartinfarct (zie proefschrift Carlo koopman 2015) en die sterfte is deels vervangen door chronisch hart- en vaatlijden (zoals hartfalen). Koppel deze sterftecijfers aan de Nederlandse trends in voeding en je hebt een 'Dutch paradox'.
Dit is vooral een prachtig voorbeeld van de lezing die Martijn Katan gisteren hield voor de Nederlandse Academie voor Voedingswetenschappen.
Vooronderstel een relatie, dan kun je bewijzen dat die werkt als de cijfers in je voordeel uitvallen. En dat is natuurlijk onzin. Katan houdt het daarom liever simpel: dikke mensen zijn domweg een politiek vraagstuk en daar moet je verder niet moeilijk over doen. En daar heeft'ie natuurlijk helemaal gelijk in.
Tegelijkertijd blijven beleidsmakers maar vragen om 'wetenschap' om politiek iets te kunnen doen. Daar is ook een simpel antwoord op: die snappen het gewoon niet. Maar ja, ze blijven wel vragen en het aantal dikbuikzieken groeit.
Een mooi voorbeeld, Jaap Seidell, van hoeveel verwarring de combinatie van scherpslijpers en heel gemiddelde maar toch hoogopgeleide mensen op zware functies kunnen veroorzaken. Daar was nou philosophy of nutrition voor.
Ik begreep dat Martijn gisteren vroeg of ik in de zaal zat. Nee, want Foodlog was er al met twee vrouwen, waarvan Hasna Chelhi het hierboven gelinkte verslag schreef. Maar het is wel goed om de discussie over wat de vragen zijn waarop we antwoorden nodig hebben zijn veel beter te gaan voeren dan gisteren bij de NAV weer eens gebeurde.