2 min
Bioloog-epidemioloog Jos Frantzen vindt het contraproductief om land- en tuinbouwers weg te zetten als 'gifspuiters'. Willen we tot een duurzame gewasbescherming komen, dan moeten alle betrokkenen zich kunnen inzetten, betoogt hij. En vergeet niet dat planten zelf ook gifstoffen inzetten om zich te beschermen
De schreeuwende kop ‘Giffabrikanten gaan het beter uitleggen’ raakte mij erg bij het lezen van een artikel over gewasbescherming (Trouw, 13 december). De term ‘giffabrikanten’ is niet alleen tendentieus maar feitelijk ook contraproductief bij het realiseren van duurzame gewasbescherming op grote schaal.
Zet een aantal planten van eenzelfde soort bij elkaar en de kans is groot dat ze aangevreten worden of ziek. Planteneters en ziekteverwekkers profiteren van grote groepen van eenzelfde soort. Planten laten zich echter ook niet zomaar opvreten of ziek maken. Ze hebben afweermechanismen ontwikkeld die meer, of minder, effectief zijn. Planten bedienen zich onder andere van giftige stoffen om ziekten en plagen te weerstaan. Ze zijn van nature ‘giffabrikanten’.
In de land- en tuinbouw worden planten van dezelfde soort grootschalig verbouwd. Ook in de in onze ogen kleinschalige biologische landbouw. Iedere boer of tuinder heeft te maken met ziekten en plagen. Bestrijding daarvan is onvermijdelijk en is van alle tijden. Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn gesynthetiseerde bestrijdingsmiddelen erg in zwang geraakt. Dat zijn middelen met één werkzame stof die kunstmatig is geproduceerd, gesynthetiseerd. Die middelen bleken zowel zeer effectief te zijn als economisch rendabel. Het zijn echter stoffen die van nature niet voorkomen. Wij hebben dus op voorhand weinig zicht op eventuele bijwerkingen bij gebruik. En dat blijkt. Inmiddels zijn veel middelen massaal ingezet en zien wij meer en meer de schadelijke effecten voor mens en milieu. Zo ging dat in het verleden met DDT, zo gaat dat nu met de neonicotinoïden.
Duurzame gewasbescherming is mogelijk op basis van gecontroleerde inzet van natuurlijke gifstoffen. Gecontroleerd, om te zorgen dat de stoffen niet op ongewenste plekken terechtkomen. Natuurlijk, om de werkzaamheid en mogelijke bijwerkingen voldoende te kennen. Natuurlijke stoffen zijn namelijk goed te onderzoeken omdat ze van nature al aanwezig zijn in gewassen en wilde planten.
Gecontroleerde inzet van natuurlijke gifstoffen is allereerst mogelijk door veredeling van gewassen. Wij kunnen de natuurlijke afweer van planten verhogen door zorgvuldige selectie van genetisch bepaalde eigenschappen. Het is een langdurig en kennisintensief proces maar goed te doen, mits er een economische prikkel is. Die ontbreekt nu veelal. Dat geldt ook voor een tweede mogelijkheid. Dat is de natuurlijke afweer van gewassen te verhogen door een stimulerende omgeving te bieden. Dat kan bijvoorbeeld door meer licht te geven in een kas, door de voedingsbodem te optimaliseren of met hulp van biologische bestrijdingsorganismen. En tenslotte kunnen wij natuurlijk stoffen zodanig toedienen dat ze alleen binnen een gewas werkzaam zijn.
Het realiseren van duurzame gewasbescherming op grote schaal is alleen mogelijk met inzet van alle betrokkenen. Ik proef bij land- en tuinbouwers echter een zekere vermoeidheid. Het maakt niet uit of er vooruitgang is bij het verduurzamen, zij worden toch in de hoek gezet. Laten wij stoppen met het opplakken van etiketten en gezamenlijk vol inzetten op duurzame gewasbescherming!
Deze opinie verscheen gisterochtend reeds in Trouw.
Dit artikel afdrukken
Zet een aantal planten van eenzelfde soort bij elkaar en de kans is groot dat ze aangevreten worden of ziek. Planteneters en ziekteverwekkers profiteren van grote groepen van eenzelfde soort. Planten laten zich echter ook niet zomaar opvreten of ziek maken. Ze hebben afweermechanismen ontwikkeld die meer, of minder, effectief zijn. Planten bedienen zich onder andere van giftige stoffen om ziekten en plagen te weerstaan. Ze zijn van nature ‘giffabrikanten’.
Iedere boer of tuinder heeft te maken met ziekten en plagen. Bestrijding daarvan is onvermijdelijk en is van alle tijdenZiekten en plagen bestrijden
In de land- en tuinbouw worden planten van dezelfde soort grootschalig verbouwd. Ook in de in onze ogen kleinschalige biologische landbouw. Iedere boer of tuinder heeft te maken met ziekten en plagen. Bestrijding daarvan is onvermijdelijk en is van alle tijden. Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn gesynthetiseerde bestrijdingsmiddelen erg in zwang geraakt. Dat zijn middelen met één werkzame stof die kunstmatig is geproduceerd, gesynthetiseerd. Die middelen bleken zowel zeer effectief te zijn als economisch rendabel. Het zijn echter stoffen die van nature niet voorkomen. Wij hebben dus op voorhand weinig zicht op eventuele bijwerkingen bij gebruik. En dat blijkt. Inmiddels zijn veel middelen massaal ingezet en zien wij meer en meer de schadelijke effecten voor mens en milieu. Zo ging dat in het verleden met DDT, zo gaat dat nu met de neonicotinoïden.
Zijn apothekers daarom giffabrikanten? En artsen gifspuiters?Waar de een vooral de positieve kanten ziet van de synthetische bestrijdingsmiddelen, ziet de ander vooral de negatieve. De een noemt ze gewasbeschermingsmiddelen, de ander gifstoffen. Het is vergelijkbaar met geneesmiddelen. Waar chemotherapeutica genezing kunnen brengen bij kanker, zijn ze absoluut gevaarlijk als ze in het milieu terechtkomen. Ook voor de mens. Zijn apothekers daarom giffabrikanten? En artsen gifspuiters? En toch worden land- en tuinbouwers steeds meer weggezet met de denigrerende term gifspuiters vanwege het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen.
Duurzame gewasbescherming is mogelijk op basis van gecontroleerde inzet van natuurlijke gifstoffen. Gecontroleerd, om te zorgen dat de stoffen niet op ongewenste plekken terechtkomen. Natuurlijk, om de werkzaamheid en mogelijke bijwerkingen voldoende te kennen. Natuurlijke stoffen zijn namelijk goed te onderzoeken omdat ze van nature al aanwezig zijn in gewassen en wilde planten.
Gecontroleerde inzet van natuurlijke gifstoffen is allereerst mogelijk door veredeling van gewassen. Wij kunnen de natuurlijke afweer van planten verhogen door zorgvuldige selectie van genetisch bepaalde eigenschappen. Het is een langdurig en kennisintensief proces maar goed te doen, mits er een economische prikkel is. Die ontbreekt nu veelal. Dat geldt ook voor een tweede mogelijkheid. Dat is de natuurlijke afweer van gewassen te verhogen door een stimulerende omgeving te bieden. Dat kan bijvoorbeeld door meer licht te geven in een kas, door de voedingsbodem te optimaliseren of met hulp van biologische bestrijdingsorganismen. En tenslotte kunnen wij natuurlijk stoffen zodanig toedienen dat ze alleen binnen een gewas werkzaam zijn.
Het realiseren van duurzame gewasbescherming op grote schaal is alleen mogelijk met inzet van alle betrokkenen. Ik proef bij land- en tuinbouwers echter een zekere vermoeidheid. Het maakt niet uit of er vooruitgang is bij het verduurzamen, zij worden toch in de hoek gezet. Laten wij stoppen met het opplakken van etiketten en gezamenlijk vol inzetten op duurzame gewasbescherming!
Deze opinie verscheen gisterochtend reeds in Trouw.
Op 28 maart aanstaande organiseert Foodlog het snelcongres Landbouw zonder chemie - hoe dan? Inschrijven kan vanaf komende week. Reserveer de datum alvast als je geïnteresseerd bent.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De 'factchecking' van de sector is helaas nogal eenzijdig.
Zo wordt met geen woord gerept over het feit dat ons record gebruik aan fungiciden elk jaar alleen al in Nederland zo'n 60 a 120 doden kost doordat de Aspergillusschimmel daardoor ook resistent wordt tegen de medicijnen voor patiënten met Aspergillusschimmel in hun longen.
Ierse en GB-wetenschappers noemen Holland een 'hotspot' van resistentie, en waarschuwen er zelfs voor om geen NL-bollen bij ziekenhuizen te poten, en op te passen met het meenemen van n bloemetje naar patiënten.
De vergelijking met chemotherapeutica en andere medicatie gaat niet op: het is een individuele keuze om die al dan niet te gebruiken, terwijl 'gewasbeschermingsmiddelen' overal in het milieu, en in voor de consument ontransparante hoeveelheden in onze voeding terecht komen.
Er wordt ook nog steeds preventief gespoten, een praktijk die met antibiotica - die niettegenstaande alle tegenwerpingen de laatste jaren met succes met meer dan 50% zijn gereduceerd - in de veehouderij gelukkig inmiddels zo goed als uitgebannen is.
P.S.: Verder is het evident NIET zo (getuige bijv. een LTO-vertegenwoordiger hier op Foodlog die recent zelfs nog begónnen is fungiciden op zijn bieten te spuiten) dat de sector alles op alles zou zetten om het gebruik van landbouwgif- want dat ís het tenslotte natuurlijk gewoon, laten we het beestje maar gewoon bij zijn naampje noemen, niet? - te reduceren.
P.P.S.: Overigens is het ook niet meer zo dat er in Nederland nog met vliegtuigjes gespoten wordt, zoals de foto lijkt te suggereren, al heb ik met eigen ogen gezien dat er nog zijn die het presenteren om doodleuk met windkracht 5 nog te gaan spuiten.
Dank voor dit nuchtere artikel en sociale insteek.
Dick B., waarom weer schieten op dit stuk met steeds dezelfde argumenten. Ik hoor je niets zeggen over de schimmels die van naturen in b.v. graan voorkomen en de gevolgen voor onze gezondheid. In de varkenshouderij zijn er proefondervindelijk monsters genomen van zulk voer en vergeleken met schoon voer, zonder natuurlijke schimmels. Een voederconversie van +15% door gezondere varkens. Wat vind jij van de stelling biologisch als het kan en chemisch als het moet?
Prachtig zo'n oproep om gezamenlijk vol in te zetten op duurzame gewasbescherming. Lekker algemeen, zodat niemand zich direct aangesproken hoeft te voelen. Iedereen blij, en iedereen kan weer verder.
Ik denk overigens dat de organisaties die boeren het etiket gifspuiters opplakken nog de grootste bijdrage hebben geleverd aan het terugdringen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.
Henric, ik ben het met je eens dat conflicten meer resultaat kunnen hebben dan het lekker met elkaar eens zijn, maar dat sluit dit stuk niet uit volgens mij. Het is in ieder geval niet wat ik uit deze bijdrage haalde. Ik las het meer als: willen we een schonere wereld waarin we elkaar beschuldigen en in de houdgreep houden, of willen we een socialere wereld waarin we met respect voor elkaar de (milieu)problemen kunnen bespreken en aanpakken. Waar zou jij naartoe willen?