"Het is onwaarschijnlijk dat vishandels met haring van Atlantic simpelweg betere haring serveren," zegt onderzoeker Vollaard op EenVandaag. "Het verschil in score wordt niet verklaard door het gewicht, het vetpercentage en de microbiologische gesteldheid van de haring - de objectief meetbare onderdelen.” EenVandaag laat een aantal haringboeren met lage scores aan het woord, zoals de Doornse haringverkoper Jo Hop, die denkt dat er sprake is van doorgestoken kaart. "De hele viswereld weet het, maar niemand durft het te roepen omdat je dan volgend jaar een nul krijgt.” Hop overweegt het AD aan te klagen voor smaad en laster. Zijn collega Lon Oosterbroek uit Zoetermeer zag zijn klandizie dit jaar ineenstorten en wil een einde maken aan de test. "De AD Haringtest moet stoppen. Dat is mijn prioriteit. Tientallen visboeren worden gedupeerd en lijden emotionele en financiële schade.”
AD verwerpt kritiek
Het AD weerlegt in een schriftelijke reactie alle kritiek. "Iedere suggestie dat zakelijke en journalistieke belangen door elkaar zouden lopen werpen we verre van ons", aldus hoofdredacteur Hans Nijenhuis. "Je kunt ons niet verwijten dat goede haring hoog scoort." Aad Taal geldt als dé haringkenner van Nederland, en is vanuit die hoedanigheid al jaren betrokken bij de haringtest van het AD. De krant beschrijft daarna tot in detail hoe het keuringsproces in elkaar steekt.
Publiek geheim en voorkeursbehandeling
En daar zit hem nu net de kneep. Insiders vertellen ons dat het binnen de vishandel al lang een 'publiek geheim' is dat de test 'stinkt'. Haringboeren durven er inderdaad niet mee naar buiten te komen uit angst voor een negatieve beoordeling. In de meeste gevallen gaat het haringtestteam inderdaad te werk op de door het AD beschreven manier. Met z'n drieën op pad. Eén van de drie koopt de haring, anoniem, onopvallend. Maar bij een paar zaken, die altijd hoog scoren, gaat het er heel anders aan toe. Daar stapt het hele team naar binnen en wordt het met alle égards ontvangen. "Ga lekker zitten, glaasje wijn, we maken de haring voor je klaar." Dan krijgt het team een pakketje haring die, uit het zicht, speciaal voor de test is gesneden.
Deze praktijk is al jaren gaande. Het gedoe leidt tot steeds grotere tegenzin bij de testers. Deze zomer is het testteam, na slaande ruzie, uit elkaar gevallen.
Eerste reactie hoofdredacteur @HansNijenhuis van @ADnl op kritiek #haringtest bij @NPORadio1: "Dit is wel een betrouwbare test." pic.twitter.com/JUPdu0UMLJ
— EenVandaag (@EenVandaag) November 15, 2017
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
De AD Haringtest heeft ervoor gezorgd dat de kwaliteit van de verkochte haring aanzienlijk is verbeterd. De test heeft de haringboeren alert gehouden en ze bewust gemaakt van de noodzaak goeie kwaliteit te leveren. Een haringboer die onderaan eindigde (Koning uit Rijswijk) belde de toenmalige (inmiddels overleden) keurmeester Martin Gouda, met de vraag hem te helpen. Wat moest hij doen? Gouda vertelde hem alles, over de koelketen, over het snijden, over de hygiëne, over de manier van ontdooien (emmertjes niet op de grond in de koelcel of dicht bij de deur) enzovoort. Het jaar daarna (of daarna) eindigde Koning bovenaan.
Maar.
Zolang als de test bestaat wordt er gemopperd, om het zacht uit te drukken. Inderdaad gaat het dan om vermeende belangenverstrengeling van keurmeester Aad Taal, die ook cursussen geeft en een belang in een groothandel heeft. Ik heb Taal in 2010 gesproken voor mijn boek over haring. Ook heb ik Paul Hovius, de journalist van het AD, ten burele bezocht. Martin Gouda heb ik voor zijn overlijden meermaals gesproken en diens opvolger John Oosterhuis ook. Voor de laatste drie zou ik zonder aarzeling mijn hand in het vuur steken. De positie van Taal is problematisch.
Maar ik vraag me af of de boze haringboeren tevreden gesteld zijn als hij zich terugtrok. Want er zit natuurlijk een enorme subjectieve component aan de beoordeling van de haring. Niet aan de laboratoriumtests, die lijken mij buiten kijf. Maar wel de smaaktest en de beoordeling van het snijden bijvoorbeeld. Voor de keurmeesters is alleen de Engelse manier van snijden acceptabel, dwz van buitenaf dwars door de graatjes. Daarbij treedt geen besmetting door de buikinhoud op, maar er blijven wel stukjes zijgraat achter. Maar de Nederlandse manier, waarbij de hele graat er vanbinnen uit wordt uitgetrokken, ook de kleine zijgraten, levert een graatloze haring op. Maar wie zijn haring zo snijdt, kan het vergeten. En zo zijn er nog een paar punten die de haringtest oplegt aan de haringboeren.
Ik ken geen ander product of delicatesse dat zo bederfelijk is als een Hollandse Nieuwe. Het is een rauwe, licht bedorven vis, die heel snel achteruit gaat als hij niet goed wordt behandeld. Een kwartier op een schaal buiten de koeling of een nacht in de koeling is funest. En toch worden die haringen in groten getale verkocht. Het is imho heel goed dat daar op gecontroleerd wordt door zoiets als de AD Haringtest. Maar dan zonder de geur van belangenverstrengeling.
Ik vind het prima als zo'n haringtest ervoor zorgt dat de kwaliteit van de verkochte haring op die manier wordt verbeterd. Maar aangezien de keurmeesters niet iedere haringverkoper bezoeken zou ik het op prijs stellen dat ze alleen de top-x presenteren.
Ik denk dat veel van de vooroordelen weggehaald kunnen worden als de haring blind getest wordt, net zoals men dat bij allerlei vergelijkingstests doet. Dan valt waarschijnlijk alle vooringenomenheid direct weg. Ik snap dat dit in de huidige opzet niet kan, want er wordt ook ter plekke geproefd, meen ik.
Ik heb een paar hoog scorende zaken bezocht en daar viel me wel het e.e.a. op. Zo werd er gejubeld dat er bij Gamba in Deventer (10 in 2001) vers van het mes, met handschoentjes door ervaren krachten gewerkt werd. Toen ik er kwam kreeg ik van een zeer jong meisje een redelijk smakende haring uit de voorraad. De enige stemgerechtigde in de winkel was druk met bellen. Bij Simonis in Scheveningen (10 in 2016), waar ik al sinds mijn jeugd kom, kreeg ik in dat jaar van dezelfde mevrouw als op de AD foto een haring uit de voorraad die nergens naar smaakte en matig was schoongemaakt.
En dan kan men ook nog z'n reserves hebben bij die jaarlijkse picknick in Skagen waar haringbaronnen zoals Hoek, Ouwehand, Parlevliet en van der Plas bijeen komen om elkaar eens stevig te beconcurreren. Of neem eens een kijkje op de Korringaweg in Yerseke ook al zo'n verdacht plekje in Nederland kartelland.
Haringtest? Een farce.
Doede .
"Insiders vertellen ons..." Tja. Insiders hebben mij wel eens verteld dat je in journalistieke stukken boude beweringen moet staven met namen en rugnummers.