Pep voor hersens en geest

Dat vindt Leo van Woerden, producent van de nieuwe ‘noötropica’ MindMints. Noötropica beloven je concentratie te verhogen, je alerter te maken en je geheugen een boost te geven. Smartdrugs dus eigenlijk, maar dat heeft een negatieve bijklank vindt Van Woerden. ‘MindMints’ valt onder de noötropica. Maar wat zijn dat nou precies?

Het woord noötropica is afgeleid van de Griekse woorden ‘noot’ (geest) en ‘trepein’ (verbuigen). Het zijn letterlijk gesteld middelen die je geest verbuigen. Zo zouden noötropica je concentratie verbeteren, je cognitieve vermogens tijdelijk versterken, je alertheid vergroten, zijn ze niet verslavend en ga zo maar door. Ze zijn vrij te koop, vaak via de website van de producent zelf. Sommige noötropica vallen in de categorie medicijnen of zijn experimenteel, maar een groot aantal noötropica -zoals MindMints- zijn geen medicijnen, maar zijn een combinatie van voedingssupplementen die geen schadelijke bijwerkingen hebben.

MindMints
Volgens van Woerden is er behoefte aan middelen waardoor je beter gaat presteren en die preventief werken tegen de achteruitgang. “In de huidige wereld met alle prikkels, zoeken mensen een manier om goede prestaties te leveren en om meer focus te hebben. Daardoor grijpen mensen naar middelen die ze daarbij kunnen helpen. Ritalin, een medicijn voor ADHD, is zo’n voorbeeld. Je hoort steeds meer mensen die dat gaan gebruiken om ze te helpen focussen. Wij bieden ze met MindMints een gezonder alternatief.”

Chinese geneeskunde
De basis van de werkzaamheid van de kruiden in de noötropica ligt in de Chinese geneeskunde. Ook in andere culturen is het niet onbekend dat kruiden een stimulerende werking kunnen hebben. “Deze stoffen werken op de signaalstoffen in de hersenen”, vertelt van Woerden, die opgeleid is als neurowetenschapper. “Dopamine, serotonine, noradrenaline en acetylcholine zijn van die signaalstoffen. Acetylcholine bijvoorbeeld is nodig voor een goede werking van het geheugen. Als je dus een supplement neemt waardoor die acetylcholine verhoogt, kun je dingen beter onthouden. Het zijn supplementen met een sterke werking, die net geen medicijnen zijn”, aldus Woerden.

Gezondheidsclaims
MindMints beloven zeer gunstig te zijn voor focus, geheugen, energie en nachtrust, afhankelijk van welke pil je kiest. Hoewel het gebruiken van die claims wettelijk gezien toegestaan is, is het laatste woord daar nog niet over gezegd. In principe mag een product alleen een gezondheidsclaim hebben na een goedkeuringsproces bij de EFSA (European Food Safety Authority). Maar er is een uitzondering en dat zijn de botanicals: voedingssupplementen op basis van kruiden. Advocatenkantoor Hoogenraad & Haak, dat gespecialiseerd is op dit gebied, geeft op de website een toelichting: “De Europese Unie heeft over de beoordeling van het (traditionele) bewijs bij botanicals nog geen knoop durven doorhakken. Ze staan ‘on hold’: gezondheidsclaims voor kruiden waarvoor een EFSA-goedkeuringsaanvraag is gedaan, zijn voorlopig toegestaan, ondanks dat het geleverde bewijs voor de claim nog niet daadwerkelijk beoordeeld is.”

Veiligheid
MindMints worden geproduceerd in Nederland en voldoen dus aan alle Nederlandse wet- en regelgeving. “Alles wat er in zit kun je ook met gewone voeding binnen krijgen, alleen de hoeveelheid stoffen in een supplement krijg je niet makkelijk via je gewone eten binnen. Wie wil er nou 5 stronken broccoli eten?”, aldus van Woerden.

Vraagtekens bij de werking
Maar heb je ze nodig? “Ja”, zegt van Woerden. “Ze helpen je beter presteren. Als je je minder angstig voelt en je hebt energie, dan pak je waarschijnlijk net even sneller de telefoon om iets te regelen. Je wordt beter in je werk, je kan de wereld beter aan, dus dat verkleint de kans op psychische klachten. “Nee”, zegt een woordvoerder van het Voedingscentrum. “Zoveel vitamine B12 als in MindMints zit kan je lichaam niet eens opnemen. Dit soort middelen is slecht onderbouwd en is niet nodig bij een goede voeding. De enige stof die bewezen iets doet is cafeïne.”

Ook farmacoloog Renger Witkamp ziet geen heil in dergelijke middelen. “Bij doping in de sport zeggen ze altijd: ‘Als het werkt dan is het zeer waarschijnlijk verboden en als het niet is verboden zal het wel niet werken’. Dat geldt hier ook. Misschien doet het wel iets bij mensen met ernstige tekorten. We weten dat bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot geheugenverlies. Dan lijkt het vast alsof zo’n pilletje iets doet, maar kun je beter een multivitaminetablet nemen. Van cafeïne weten we dat het werkt op de alertheid, maar dan neem je maar een extra kop koffie. Verder is het vooral placebo.”

Extra koffie
Middelen als MindMints kunnen volgens Witkamp geen kwaad al is de kans dat het werkt ‘zeer klein tot nul’. Schadelijk lijkt het slikken van een MindMint in ieder geval niet, maar het is misschien verstandiger -en zeker goedkoper- om eens te beginnen met gezond te eten, goed te slapen en eventueel een kop koffie extra te nemen.