Duurzaam, lokaal en onbewerkt
In de nieuwe richtlijn is aandacht voor duurzaamheid en lokale en onbewerkte producten. Zoals het Vlaams Instituut Gezond Leven beschrijft in het achtergronddocument, willen ze “in eerste instantie pleiten voor een meer plantaardig voedingspatroon en het tegengaan van overconsumptie, zowel vanuit gezondheids-, milieu- als sociale overwegingen”. Daarnaast wil het Instituut “het gebruik van lokale, seizoensgebonden producten meer onder de aandacht brengen. Boodschappen die consumenten aanmoedigen om zelf thuis te koken, op basis van verse, onbewerkte, seizoensgebonden producten, zijn bovendien ook positief voor de gezondheid.”
De drie belangrijkste uitgangspunten bij het opstellen van deze voedingsrichtlijn zijn dan ook: eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding, vermijd sterk bewerkte voeding zoveel mogelijk, verspil geen voeding en matig je consumptie.
Opbouw richtlijn
Water krijgt de allerbelangrijkste plaats aan de top van de driehoek. Daaronder staat een groot donkergroen vak, gevuld met groente en fruit, volle granen, peulvruchten, noten en plantaardige olie. Deze producten leveren volgens het Vlaams Instituut Gezond Leven het grootste gezondheidsvoordeel op. In het lichtgroene gebied staan dierlijke producten die in kleinere hoeveelheden gegeten moeten worden: gevogelte, vis, zuivel en ei.
Oranje en rood
Het kleine puntje van de driehoek is oranje en bevat producten die mogelijk een ongunstig effect op ons lichaam hebben. Dit zijn rood vlees, maar ook boter. Naast de driehoek is een rode cirkel, met producten die zo weinig mogelijk gegeten moeten worden. Hier staan producten in zoals pizza, patat, alcohol, snoep en frisdrank, maar ook bereide vleeswaren.
"Vleeswaren horen omwille van hun hoge voedingswaarde niet thuis in de restgroep. Ze op dezelfde voet plaatsen als snoep en chips is onverantwoord"'Simplistisch en ongenuanceerd'
In de Belgische media maken onder meer de brancheorganisaties van de vleesverwerkende sector en de voedingsindustrie duidelijk 'bedenkingen' te hebben tegen de "simplistische en ongenuanceerde" voedseldriehoek. "Vleeswaren horen omwille van hun hoge voedingswaarde niet thuis in de restgroep. Ze op dezelfde voet plaatsen als snoep en chips is onverantwoord" zegt bijvoorbeeld BAMST, de Belgische associatie voor Meat Science and Technology. Ook trekken de organisaties de wetenschappelijke onderbouwing van de voedingsdriehoek in twijfel. Het Vlaams Instituut Gezond Leven weerlegt de kritiek. "De voedings- en bewegingsdriehoek is gebaseerd op wetenschappelijke aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie maar ook van de Hoge Gezondheidsraad," aldus Liese Weemaels van het instituut. Daarnaast heeft een academische expertgroep een literatuurstudie gedaan die aan de driehoek ten grondslag ligt.
© Vlaams Instituut Gezond Leven
Bewegingsdriehoek
Beweging was in de oude driehoek de brede, stevige basis. Bij de nieuwe richtlijnen krijg en bewegen en lang zitten een eigen driehoek. Deze driehoek benadrukt vooral dat ‘elke stap telt’ en dat je iedere 30 minuten even recht moet staan. Zitten krijgt een duidelijke oranje plaats in het linkerpuntje van de driehoek. De rest van de driehoek is gevuld met activiteiten die je regelmatig moet doen, variërend van elke dag (licht intensief) tot elke week (zwaar intensief).
Aanvullend bij de nieuwe driehoek geeft het Vlaams Instituut Gezond Leven Gezond Leven tips, tips over het samenstellen van een gezonde maaltijd en een toelichting op de driehoek.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
In het bronartikel worden drie uitgangspunten genoemd. Eén daarvan is: "Vermijd ultrabewerkte voeding zoveel mogelijk." Enerzijds zullen weinig mensen daar pontificaal tegen zijn. Anderzijds komen ook deze Belgische richtlijnen vooral neer op opvattingen die er over 'gezonde voeding' heersen en 'ultrabewerkt' is er daar één van.
Doordat die geldende opvattingen helemaal niet zo'n sterke onderbouwing kennen, wordt het samenraapsel van de diverse heersende opvattingen een beetje hinken op twee (of meer) gedachten. Neem bovengenoemde citaat. Lijkt helder toch? Geen sterk bewerkt eten, punt. Maar plantaardige oliën zijn in het grote groene vak geplaatst, terwijl je ze (op enkele uitzonderingen zoals olijfolie na) op basis van hun productieproces rechtstreeks in de categorie 'ultrabewerkt' kan plaatsen. Boter is veel minder industrieel bewerkt, maar moet het toch doen met een plaatsje in de onderste rode punt. Verwarrend.
Dit soort onuitlegbare tegenstrijdigheden zullen blijven zolang we het moeten doen met opvattingen (lees: wetenschappelijke conclusies met een lage graad van plausibiliteit) en denken dat we daar algemene richtlijnen mee moeten opstellen.
Wel jammer dat brood in de grootste staat, er is niemand die broccoli op brood doet.........maw, wat mij betreft hoort brood tussen het 2e en 3e vak te zitten bij de kaas, vlees, ei enz.
Hoewel Dennis een punt heeft, vind ik dit een verademing na het geneuzel van ons Voedingscentrum. Over 15 gram noten, maar geen gram meer. Zout dat niet in de Schijf van vijf hoort etc.
Ik heb voor de lol een week of wat hun Eetmeter nauwgezet ingevuld. Als je adviezen kloppen, klopt je Schijf van Vijf niet en vice versa. Met andere woorden, wat de burger ook probeert, hij doet het nooit goed. In drie weken is het niet 1 keer gelukt om beiden tegelijk in de aanbevolen zone te krijgen. Terwijl ik de aanbevelingen volg, zelf mijn maaltijden kook zonder pakjes en zakjes en ik niet snoep, niet snack, geen alcohol drink, geen dessert of tussendoortjes eet etc. Men valt over mijn scheutje koffiemelk in de koffie bijvoorbeeld. En over het theelepeltje zout dat in mijn zelfgekookte eten gaat. Dat gaat dus niet helpen om Jan Modaal te motiveren tot gezonde keuzes. Die gooit teleurgesteld de handdoek in de ring.
Een wat bredere aanpak met rubrieken zoals hierboven of zoals de Braziliaanse is m.i. verre te preferen boven de Nederlandse aanpak. Omdat je op die manier het idee hebt dat je constant de hijgende adem van moeder-overste in je nek hebt; nooit een stempel of plaatje, altijd de rode pen. (Zoals U merkt kamp ik met wat jeugdtrauma's van mijn katholieke opvoeding).
Weer een richtlijn waar niemand zich aan houdt.
Het aanbod in de gemiddelde supermarkt is daar absoluut niet op afgestemd en hetzelfde geldt voor hun folders met aanbiedingen en hun reclamespotjes op tv.