Journalisten moeten dringend een basiscursus klimaatwetenschap volgen, zegt Marianne Zwagerman op BNR. Tijdens een debat in Pakhuis de Zwijger betreurde klimaatwetenschapper Leo Meyer hardop dat "journalisten te vaak klakkeloos en kritiekloos de onzin opschrijven die politici en lobbyisten uitbraken", aldus Zwagerman. Met de 'wetenschappelijke geletterdheid' van de media is het droef gesteld, vindt ze.

Met andere woorden: ze begrijpen er geen snars van - en willen dat ook eigenlijk niet, aldus Zwagerman. "We willen de áarde niet redden, maar onze hedonistische levensstijl met ongeremde voortplanting en consumptie. Voor die analyse hoef je niet op klimaatcursus."

Twijfel
Dat heeft zeker een kern van waarheid. We hoeven de aarde niet te redden, maar moeten letten op de omstandigheden waaronder we kunnen overleven. De aarde overleefde de dood van de dino's en nog veel meer. Hooguit zijn wij even de pest voor onszelf en sterven we een collectieve dood als we niet goed letten op wat wij nodig hebben om te kunnen overleven; de aarde gaat altijd verder. Wij doen er net zomin toe als die dino's. "Voor de aarde is de klimaat­opwarming maar een griepje", zegt geoloog Manuel Sintubin dan ook in De Morgen.

De modellen die klimaatwetenschappers bouwen zijn nogal aan onzekerheden onderhevig. Dat bleek onlangs weer. Herberekeningen maken het denkbaar dat de zwarte effecten van onze levensstijl later en heviger optreden dan we nu denken. Dat betekent dat de maatregelen die we nu denken te nemen om de klimaatopwarming tegen te gaan, mogelijk helemaal niet het effect zullen hebben dat we er van verwachten. Die zijn immers gebaseerd op modellen die nogal aan twijfel onderhevig zijn.

Dat wil allemaal niet zeggen dat we niet zorgvuldig met klimaatverandering moeten leren omgaan. Mensen hebben zonder enige twijfel een groot effect op hun leefomgeving door de manier waarop ze de natuur gebruiken en hun aantal.

Dat wil allemaal niet zeggen dat we niet zorgvuldig met klimaatverandering moeten leren omgaan. Het betekent wel dat we wellicht de verkeerde uitgangspunten gebruiken bij het geroep om klimaatbeleid en de manier waarop bedrijven met zogenaamd duurzame producten op die roep inspelen
IJsklontje
Het betekent wel dat we wellicht de verkeerde uitgangspunten gebruiken bij het geroep om beleid en de manier waarop bedrijven met zogenaamd duurzame producten op die roep inspelen. Zwagerman heeft het over de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica en verwijst naar mensen die het hebben over de voor 99,9% van de krantenlezers nog ingewikkelder begrippen entropie en exergie. Wie zo denkt - ik probeerde dat laatst ook een zaal duurzame zuivelaars duidelijk te maken - ontdekt dat het denken in CO2-emissies en hun equivalenten beter vervangen kan worden door een aanpak die beschikbare energie zo efficiënt mogelijk gebruikt. In natuurkundige taal - waarvan zelfs klimaatoptimist Zwagerman zegt niets te begrijpen - heet dat: je moet door exergie entropie zien te voorkomen en negentropische processen ontwerpen. Over klimaat hoef je het dan niet meer te hebben. Het zal namelijk vanzelf tot minder verspilling en minder hedonisme leiden. Zo'n duurzaam beleid is gebaseerd is op degelijk vastgestelde natuurkundige processen. Maar ja, dat hedonisme opgeven is nu precies wat we niet willen. Daarom willen we iedereen in een elektrische auto die in 3 seconden 100 kilometer haalt en voor veel fijnstof zorgt omdat de banden daar razendsnel van slijten. Vervolgens moet je weer een boel verspilde energie besteden aan het wegvangen van dat stof. Verspild, omdat het voorkomen had kunnen worden.

Elektrische auto's doen precies waar de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica voor waarschuwt: ze gebruiken energie die je er niet meer uit terug kunt winnen zonder er nog meer van te gebruiken. Of je steeds nieuwe van die krengen maakt of recyclet maakt niet uit. Elektrische auto's en bergen andere high tech gadgets om het klimaat te redden, zijn als een met veel energie gemaakt ijsklontje in een glas water. Die energie gaat verloren in de chaos waarin ze oplost. Wie zo met energie en chaos omgaat, creëert een mensvijandige omgeving omdat je er steeds meer vervliegende energie voor nodig hebt; je hebt namelijk steeds meer apparatuur nodig om het vergaand mechanisch gemaakte proces van opbouw, verval, recycling en wederopbouw (entropie en vernieuwing van het voorgaande stadium) aan de gang te houden. Dat is een eindig proces omdat het in chaos verzandt, zegt de meest elementaire natuurkunde die veel zekerder is dan welk klimaatmodel ook. Voor dieren van de soort mens is zo'n toekomst dan ook een dead end, maar het wordt ons verkocht als 'duurzaam'.

Waar we over na moeten denken is dit: hoeveel mensen willen we hoeveel eten en andere kwaliteit van leven bieden tegen welke prijs die de bestaande - nog altijd mensvriendelijke - natuur zo'n beetje vol kan houden? Hoe we die vraag in alle onzekerheid, zo trefzeker mogelijk kunnen beantwoorden, is de uitdaging waar we het over eens moeten worden. Dat is nou praktisch klimaatbeleid.



Dit artikel afdrukken