Colistine behoort tot de zogeheten 'last resort' middelen waar geneeskundigen zuinig op zijn. Op dit moment overlijden in Europa al zo'n 25.000 mensen per jaar omdat ze infecties hebben met bacteriën die resistent zijn tegen antibioticaDat is een opmerkelijk gegeven omdat bij eerdere tests in Nederland nooit zulke hoge scores zijn vastgesteld. Het is reden tot zorg omdat colistine één van de laatste antibiotica is die met succes gebruikt kunnen worden in de humane geneeskunde in gevallen waarin patiënten bacteriële infecties hebben die resistent zijn voor de gangbare antibiotica. Colistine behoort tot de zogeheten 'last resort' middelen waar geneeskundigen zuinig op zijn. Op dit moment overlijden in Europa al zo'n 25.000 mensen per jaar omdat ze infecties hebben met bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica. Colistine is een middel dat tot voor kort vrijwel uitsluitend in de diergeneeskunde werd gebruikt. Voor humaan gebruik werd het gemeden omdat het bijwerkingen op de nieren en het zenuwstelsel heeft.
Gevolg uit verleden?
Betekenen de nu gevonden hoge niveaus van colistine resistente bacteriën op kip in Nederlandse supermarkten dat er meer colistine wordt gebruikt dan vroeger? "Nee", zegt Kluytmans. Zo mogen de uitkomsten niet worden geïnterpreteerd. "In ons land ligt het huidige gebruik laag. Dat laat een studie van de European Medicines Agency overtuigend zien. Denemarken heeft een nog lager gebruik van colistine in de dierhouderij. In Zuid-Europese landen, met name in Italië en Portugal, is het gebruik echter veel hoger. Ons onderzoek laat zien dat er nog veel colistine-resistentie aanwezig is in de kip in de Nederlandse supermarkt. Het kan best zijn dat dit een gevolg is van het colistine gebruik in het verleden. Het kan ook zijn dat de kip uit andere landen afkomstig is waar op dit moment nog meer colistine gebruikt wordt.”
Nieuwe methode om colistine vast te stellen
De eerste onderzoeken lieten weinig colistine-resistentie zien. Kluytmans vermoedt dat de manier van analyseren daar mede debet aan is. De eerste studies zijn gedaan op bacteriestammen met andere resistentiemechanismen, zoals ESBL. Daarin werd vervolgens gekeken of het colistine-resistentiegen aanwezig was. Kluytmans: “Wij hebben in dit onderzoek gericht naar colistine-resistentie gezocht in alle op het vlees aanwezige bacteriën. Dat doen we door het vlees eerst op te kweken in een bouillon waarin geen antibiotica zijn toegevoegd, een zogenaamd verrijkingsmedium. De bacteriën kunnen zodoende uitgroeien en daarna hebben we met een moleculaire test (PCR) de colistine resistentiegenen opgespoord. Tenslotte hebben we de bacteriën met deze resistentie opgekweekt en verder in kaart gebracht. De colistine-resistente bacteriën bleken vaak gevoelig voor de andere antibiotica. Als we aan het verrijkingsmedium antibiotica hadden toegevoegd, zoals in de eerdere studies gedaan is, dan hadden we de colistine-resistentie waarschijnlijk niet gevonden. Wat je vindt wordt in belangrijke mate bepaald door hoe je kijkt."
Zet de nationale voedselveiligheidshandhaver in om gericht ketenonderzoek te doenMinister Schippers (VWS) zei in mei 2016 dat het colistinegebruik in Nederland onder controle is. In het verleden is colistine naast andere antibiotica echter veelvuldig als groeimiddel in de veehouderij gebruikt.
Dat beeld bevestigt Kluytmans. Colistine is veelvuldig gebruikt door Nederlandse boeren, maar dat is verleden tijd. De huidige bevindingen kunnen berusten op het hogere gebruik in het verleden. Enerzijds omdat de voor resistentie gevoelige bacteriën niet zomaar even uit te roeien zijn. Anderzijds omdat er geen specifiek beleid op is gevoerd; de nu vastgestelde resistentie was tot op heden immers onopgemerkt gebleven. Maar dit is een speculatieve benadering. Harde gegevens uit het verleden ontbreken. Opmerkelijk in het onderzoek is dat twee van de supermarkten hoge resistentiescore laten zien (39%) terwijl een andere juist een heel lage score heeft (2%). Hoe kan dat?
Taak voor de NVWA
Kluytmans: "Dat zou ik ook graag willen weten. Wij hebben onze filets gewoon in de vier supermarkten gekocht en kunnen op basis van de labels niet zien uit welke stallen en slachterijen ze komen. Andere partijen, zoals de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zouden dit moeten opvolgen om uit te zoeken wat er te leren valt van de verschillen tussen de supermarktketens." Kluytmans voorstel is duidelijk: zet de nationale voedselveiligheidshandhaver in om gericht ketenonderzoek te doen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Pikant is dat Kluytmans' onderzoek kip uit 2015 onderzocht heeft (Kluytmans is overigens net een maand begonnen in het UMCU; hij is al 11 jaar als prof microbiologie aan de VU verbonden).
Schippers praatte in 2016 dus duidelijk voor haar beurt toen ze meldde dat er weinig Colistine op kip zat. Het zoveelste gevalletje van "met de kennis van nu"....
Eerder meldde Mevius dat Colistine nog regelmatig gebruikt wordt voor biggen met speendiarrhee. In 2015 verVIJFvoudigde het Colistine-gebruik nog ivm. Blackhead bij kalkoenen.
Colistine is mede aantrekkelijk omdat de wachttijd NUL is: kunnen rechtstreeks naar de slachter.
Hier op je eigen Foodlog meldde professor Fink-Gremmels eerder ook dat onze veehouderij zeker zonder Colistine zou kunnen.
Zou zij dan tóch mevrouw Simone Hertzberger overtuigd hebben om een colistineban als AH-inkoopeis te stellen, waardoor AH slechts 2%: 1/20 MCR-1 Colistineresistente kip heeft?
Merkwaardig is dat de WVAB colistine dan toch - tegen de eigen systematiek in! -
nog steeds classeert als 2e keuze antibioticum, en het nog steeds gebruikt mag worden voor koppelbehandelingen.
Dick, waarom nou weer zo opgewonden? Kluytmans was naar mij vanmorgen uiterst helder: hij constateert resistentie en onderschrijft - op basis van het EMA-rapport - de woorden van Schippers. Of de bron in het verleden ligt of nog actueel is, is op dit moment speculatie.
De kippen worden in Nederland verkocht, maar komen uit een aantal landen. Ook dat moet gezegd blijven worden. Kluytmans beveelt de lijn via de NVWA aan omdat academische onderzoek niet kan zonder heel precieze tracing via de keten. Die lijn is via de etiketten niet te volgen omdat de leveranciers van een sommige supermarkten inkopen in gespreide markten. Het spoor moet van de leverancier achterwaarts gevolgd worden. Dat kan alleen als zwaarwegende redenen de boeken open laten gaan. Daar gaat het 'wat nu?'-deel van dit stukje over.
Dit is naar mijn mening een belangrijke:
"Wat je vindt wordt in belangrijke mate bepaald door hoe je kijkt."
Iedere onderzoeker zou zich dit zich telkens opnieuw moeten voorhouden. Iedereen die onderzoeksresultaten gebruikt als argument ook (politici dus incluis).
Het geldt natuurlijk ook voor deze kipstudie. Ik kan me voorstellen dat als bacteriën lekker kunnen groeien en dan pas gezocht wordt naar resistentie genen, het al genoeg was als er (bij wijze van spreken) één bacterie op de kip zat die dat gen droeg, maar dat die zich voldoende heeft kunnen vermenigvuldigen om een detecteerbaar hoeveelheid DNA materiaal te creëren. Met andere woorden, ook bijzonder kleine hoeveelheden op de kip worden er uit gepikt.
Opgewonden, Dick?
Dit is de zoveelste keer dat niet de NVWA, maar een bezorgde arts of andere buitenstaander moet constateren dat er over een langere periode onveilig voedsel in de schappen ligt (zie ook fipronil, en met MRSA en ESBL ging het exact hetzelfde).
En dat Schippers, onze minister van volksgezondheid, voor haar beurt praatte in haar Colistine-Kamerbrief in 2016:
"De resistentie werd niet gevonden in meer recent verzamelde bacteriën (2014 – 2015) uit deze diersoorten." Kluytmans twittert niet voor niets: "Seek and you shall find".
Het Colistinegebruik mag gereduceerd, en relatief laag zijn; de laatste cijfers:
nog steeds meer dan een ton. Met dit soort resistentiecijfers vraag je je af of dat wel alles is.
Colistine is nog steeds - net als fipronil - bijvoorbeeld in Roemenië bijv.
als "fake vet" zonder recept via internet te bestellen, premix en al.
En over de suggestie dat die MCR-1 kip uit het buitenland zou komen: dat zou dan uit China moeten zijn: het enige land ter wereld dat boven onze 25% MCR-1 Colistineresistente kip uit komt.
Dit vind jij dan waarschijnlijk ook opgewonden:
"“To secure public health on a global scale a transition will have to be made towards a completely different husbandry system, which will not induce this type of resistance. In the poultry industry, but also in other livestock industries, a different mindset is needed.
We must focus on animal health instead of production at a low cost price.
We must concentrate on preventing health issues instead of systematically clamping down infections. At world level this is currently only a drop in the ocean. What we need is to obtain a hearing on a larger scale.”
Mag jij raden wie dit 2 jaar geleden al meldde, en naar aanleiding waarvan.
Sluit overigens perfect aan bij de woorden van mevrouw Fink-Gremmels op jouw eigen Foodlog,
- die is het dus alvast niet - dat onze veehouderij zeker zonder Colistine kan.
En waarom dan niet?
Dick, klopt. Eén van de mogelijke titels die we uitwisselden, ging over dat Bijbelse 'zoeken en vinden'. Maar Kluytmans hecht ook aan wat Dennis in #3 opmerkt.
Om het kort te zeggen: wie bij de feiten wil blijven, past op met interpretaties.