In België ontstond dit weekend opschudding toen bleek dat de Hoge Gezondheidsraad al in juni 2016 had gewaarschuwd over mogelijke gevaren van fipronil voor mensen. In Nederland ontstond vorige week consternatie toen de Nederlandse NVWA in november reeds op de hoogte bleek van het gebruik van fipronil als insecticide in stallen. België en Nederland lijken via hun media een wedstrijdje 'wie negeerde de signalen het meest' te doen.
Terwijl vanmorgen emeritus hoogleraar diergeneeskunde Frans van Knapen in het Algemeen Dagblad vertelt dat de fipronilaffaire 'pure chemofobie' is, staat de wereld op zijn kop. Eieren met fipronil zijn aangetroffen tot in Hong Kong. Zelfs de New York Times schrijft over het eierschandaal dat Nederland en België de wereld in hielpen door, zegt toxicoloog Martin van den Berg, klungeligheid. Die klungeligheid resulteert uit een mix van onkunde, slechte organisatie en communicatie, stelden hij en zijn Belgische collega Jan Tytgat in gesprek met Foodlog vorige week. Van den Berg blijft mild over de NVWA omdat die niet schuldig kan worden gehouden voor een falen dat het gevolg is van bezuinigingen die door de politiek zijn veroorzaakt. Twee voor de uitvoering van die politiek geïnspireerde bezuinigingen mede-verantwoordelijke oud-bewindslieden steunen die visie.
Wetenschap twijfelt
Het antwoord is niet ingewikkeld. Omdat er een wetenschappelijke discussie is ontstaan over de gezondheidseffecten van fipronil als insecticide in de plantaardige landbouw. Het middel wordt niet alleen door dierenartsen gebruikt, maar ook in de landbouw om insectenvraat aan vooral maïs, zonnebloemen en rijst tegen te gaan. Sporen ervan kunnen daarom bijvoorbeeld ook in margarine (via zonnebloemen) of veevoer en zelfs melk en boter (via maïs) terechtkomen. In 2013 overwoog en besloot (op 16 juli) de EU tot restricties voor het gebruik van fipronil - een oudere neonicotinoïde, de middelenfamilie die hoofdverantwoordelijk zou zijn voor bijensterfte - in de akkerbouw. De residuen van het middel komen in het milieu en gelden daar als hoog-toxisch voor tal van dieren.
Ze komen ook in de voedselketen terecht via granen die direct of via diervoeders in mensen terecht kunnen komen. Omdat het vermoeden van schadelijke effecten door het gebruik van fipronil bij de teelt van granen op onder meer menselijke embryo's gerechtvaardigd is, zei de Belgische Hoge Gezondheidsraad dat er wellicht nieuwe normen moeten komen. De Hoge Gezondheidsraad pleit uit voorzorg voor een preventieve aanpak van de risico's die aan het plantaardig gebruik van fipronil verbonden zijn. "We benadrukken dat de klassieke toxicologie niet volstaat voor dit type product, en voor pesticides in het algemeen, vooral omwille van de 'cocktaileffecten' en de nog niet goed gekende effecten op embryo's", verduidelijkt Marie-Louise Scippo in De Morgen. Scippo schreef mee aan het rapport en is lid van het wetenschappelijk comité van het FAVV.
De politiek, de EU en de nationale parlementen, bepaalt de normen op basis van adviezen zoals die van de Hoge Gezondheidsraad, maar heeft die nog niet overgenomen. De FAVV en NVWA zijn er slechts om normen te handhaven en naar bevind van zaken in te grijpen in geval van calamiteiten. Voor dat laatste had de FAVV geen aanwijzingen. De Nederlandse NVWA, zo blijkt achteraf, had daar wel aanwijzingen voor maar niet de organisatie- en kennisgraad om daar op te handelen.
Nederland wel te traag; boeren moeilijk als slachtoffer te zien
Nederland handelde wel te traag op de aanwijzing uit november. Als insecticide in de dierlijke voedselketen (dus voor direct gebruik in stallen of op dieren die we eten of waar we de producten, zoals eieren en melk, van eten) is fipronil domweg verboden, terwijl bekend is dat het middel zich kan ophopen in vlees en eieren. De heisa ontstond toen dat verbod geschonden bleek, mogelijk al drie jaar en vermoedelijk met mede-verantwoordelijkheid van de boeren zelf. Zij gingen in zee met een bestrijdingsmiddelenbedrijf waarvan ze hadden kunnen weten dat het niet bonafide was. Foodlog hoorde inmiddels van goed geïnformeerde mensen uit de eierwereld dat het gerucht ging dat Chickfriend, het gewraakte bestrijdingsmiddelenbedrijf, 'geld opzij had gezet voor als het mis zou gaan.' Als zulke informatie naar boven komt, wordt het steeds minder gemakkelijk om de boeren als slachtoffers te zien.
Forse gevolgschades
Afgelopen weekend hoorden we van een Nederlandse ondernemer die door een Amerikaanse afnemer werd gevraagd of een graanproduct dat hij levert wel vrij van fipronilresiduën is. De fipronilaffaire kan forse gevolgschades veroorzaken. De markt is inmiddels kopschuw, zelfs voor fipronil dat legaal en niet in de dierlijke keten is gebruikt en binnen de normen is toegepast. Nederlandse boeren, autoriteiten en de politiek die de autoriteit en kennis stuk bezuinigde, hebben wat op hun geweten.
Dit artikel afdrukken
De fipronilaffaire kan forse gevolgschades veroorzaken. De markt is inmiddels kopschuw, zelfs voor fipronil dat legaal en niet in de dierlijke keten is gebruikt. Nederlandse boeren, autoriteiten en de politiek die de autoriteit en kennis stuk bezuinigde, hebben wat op hun gewetenAfgelopen weekend kwam de Franstalige Belgische krant Le Soir met het bericht dat de FAVV, de Belgische tegenhanger van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), al in juni 2016 op de hoogte zou zijn geweest van de gevaren van fipronil. Dat riep bij het Belgische publiek uiteraard de vraag op waarom de voedselveiligheidsautoriteit toen al niet optrad. Het leek er immers op dat België toch eerder op de hoogte was van een genegeerde aanwijzing, terwijl België net Nederland het niet opvolgen van een aanwijzing uit november had verweten.
Wetenschap twijfelt
Het antwoord is niet ingewikkeld. Omdat er een wetenschappelijke discussie is ontstaan over de gezondheidseffecten van fipronil als insecticide in de plantaardige landbouw. Het middel wordt niet alleen door dierenartsen gebruikt, maar ook in de landbouw om insectenvraat aan vooral maïs, zonnebloemen en rijst tegen te gaan. Sporen ervan kunnen daarom bijvoorbeeld ook in margarine (via zonnebloemen) of veevoer en zelfs melk en boter (via maïs) terechtkomen. In 2013 overwoog en besloot (op 16 juli) de EU tot restricties voor het gebruik van fipronil - een oudere neonicotinoïde, de middelenfamilie die hoofdverantwoordelijk zou zijn voor bijensterfte - in de akkerbouw. De residuen van het middel komen in het milieu en gelden daar als hoog-toxisch voor tal van dieren.
Ze komen ook in de voedselketen terecht via granen die direct of via diervoeders in mensen terecht kunnen komen. Omdat het vermoeden van schadelijke effecten door het gebruik van fipronil bij de teelt van granen op onder meer menselijke embryo's gerechtvaardigd is, zei de Belgische Hoge Gezondheidsraad dat er wellicht nieuwe normen moeten komen. De Hoge Gezondheidsraad pleit uit voorzorg voor een preventieve aanpak van de risico's die aan het plantaardig gebruik van fipronil verbonden zijn. "We benadrukken dat de klassieke toxicologie niet volstaat voor dit type product, en voor pesticides in het algemeen, vooral omwille van de 'cocktaileffecten' en de nog niet goed gekende effecten op embryo's", verduidelijkt Marie-Louise Scippo in De Morgen. Scippo schreef mee aan het rapport en is lid van het wetenschappelijk comité van het FAVV.
De politiek, de EU en de nationale parlementen, bepaalt de normen op basis van adviezen zoals die van de Hoge Gezondheidsraad, maar heeft die nog niet overgenomen. De FAVV en NVWA zijn er slechts om normen te handhaven en naar bevind van zaken in te grijpen in geval van calamiteiten. Voor dat laatste had de FAVV geen aanwijzingen. De Nederlandse NVWA, zo blijkt achteraf, had daar wel aanwijzingen voor maar niet de organisatie- en kennisgraad om daar op te handelen.
Nederland wel te traag; boeren moeilijk als slachtoffer te zien
Nederland handelde wel te traag op de aanwijzing uit november. Als insecticide in de dierlijke voedselketen (dus voor direct gebruik in stallen of op dieren die we eten of waar we de producten, zoals eieren en melk, van eten) is fipronil domweg verboden, terwijl bekend is dat het middel zich kan ophopen in vlees en eieren. De heisa ontstond toen dat verbod geschonden bleek, mogelijk al drie jaar en vermoedelijk met mede-verantwoordelijkheid van de boeren zelf. Zij gingen in zee met een bestrijdingsmiddelenbedrijf waarvan ze hadden kunnen weten dat het niet bonafide was. Foodlog hoorde inmiddels van goed geïnformeerde mensen uit de eierwereld dat het gerucht ging dat Chickfriend, het gewraakte bestrijdingsmiddelenbedrijf, 'geld opzij had gezet voor als het mis zou gaan.' Als zulke informatie naar boven komt, wordt het steeds minder gemakkelijk om de boeren als slachtoffers te zien.
Forse gevolgschades
Afgelopen weekend hoorden we van een Nederlandse ondernemer die door een Amerikaanse afnemer werd gevraagd of een graanproduct dat hij levert wel vrij van fipronilresiduën is. De fipronilaffaire kan forse gevolgschades veroorzaken. De markt is inmiddels kopschuw, zelfs voor fipronil dat legaal en niet in de dierlijke keten is gebruikt en binnen de normen is toegepast. Nederlandse boeren, autoriteiten en de politiek die de autoriteit en kennis stuk bezuinigde, hebben wat op hun geweten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Het voorbeeld van de Amerikaanse afnemer die rijst getest wil zien, zou ook een voorbeeld kunnen zijn van een supermarkt in de VS, Frankrijk, België of zelfs in Veghel of Zaandam die een margarinefabrikant vraagt of de zonnebloemen die hij gebruikt wel fipro-vrij zijn. Een beetje residu erin en de wereld gaat nog verder op zijn chemofobe kop.
Die schaal heeft de klucht van klungeligheid inmiddels bereikt. Realiseert u zich dat lezers?
#1 Dick,
Er is toch ook onderzoek gedaan naar rijst en arsenicum?
Waaronder valt zoiets dan wat jou betreft?
Dick #1 Niet eens. Is het werkelijk op chemofobie terug te voeren (en waarom dan nu pas) of hebben we genoeg van oplichting? Hebben we genoeg van bedrijven (banken, Facebook achtige die eigen wetten maken, automobielindustrie, allerlei kartels en divers voedsel fraude) die steeds vaker over de grens lijken te gaan. Daar schieten we van in de kramp. Het gaat helemaal niet over fipronil. Maar goed, de hoogleraar staat weer fijn in het AD met z'n keukenzout arrogantie.
Prima reactie van Jan-Peter van Doorn.
De keukenzoutproffesor heeft eerder LTO geadviseerd las ik in de krant.
Publieksactie, kippen willen niet naar buiten het is hygienischer dan een ziekenhuis etc.
De vergelijking met keukenzout is van hetzelfde niveau immers iemand die een kopje zout opeet doet dat uit vrije wil maar iemand die een giftige stof binnenkrijgt die er niet in hoort te zitten doet dat niet uit vrije wil.
Dick Veerman,
Friponil is naast enorm schadelijk voor bijen ook rampzalig voor het bodemleven lijkt mij (halveringstijd van meer dan een half jaar).
#2, Jan Peter en Sytske Barkhuis #3, o jee, je moet ook alles expliciet maken dezer dagen! Zoek er niets achter. Ik ben het wetenschapstheoretisch persoonlijk eerder eens met Scippo. Ik citeerde eigenlijk Van Knapen en bedoelde geen enkel persoonlijk oordeel te geven. Wel bedoelde ik aan te geven dat je er op kunt rekenen dat ook margarinefabrikanten vragen hebben gekregen en dat een oorzaak is van klungeligheid.
Wel dit: het doorgaans uiterst kritische Franse consumentenblad Que Choisir lijkt te kunnen instemmen met het doorgaans niet minder onafhankelijk kritisch en wijs oordelende Franse Instituut Anses: fipronil in eieren is het grootste gevaar niet. Scippo zegt het echter prima: hanteren we wel de juiste aannames om het risico vast te stellen?
Met zo'n vraag kan ik het alleen maar eens zijn.