Een overheid heeft altijd gelijk, zelfs als ze het niet heeft. Dat laatste gaat zeker op als ze haar gezicht dreigt te verliezen. Om die reden klopt beleid altijd.
Staatssecretaris Martijn van Dam (Economische Zaken) staat pal achter zijn ammoniakbeleid. Dat laat hij weten in een brief aan de Tweede Kamer in antwoord op kritiek van drie onderzoekers.
Het drietal concludeerde enkele weken geleden dat het beleid op aannames en onzekerheden is gebaseerd. Daar kwamen ze achter door de statistiek te controleren waarmee Nederland bepaalt of koeienmest natuurgebieden aantast. Ze ontdekten dat de berekende uitstoot van ammoniak die vrijkomt uit koeienmest gebaseerd is op modelmatige berekeningen die geen empirische basis hebben. Dat hoeft niet te betekenen dat ze flauwekul zijn, maar wel dat onbekend is of ze waar zijn of niet.
Er zwaait wat
Beleidsmakers kunnen daar niets mee en hebben jarenlang gedaan alsof het model wel een robuuste empirische basis heeft. Dat kon niet anders. Ze bouwden er in de loop der jaren allerlei regelgeving voor Nederlandse boeren en afspraken met Brussel op en hadden daar een basis voor nodig. Als de waarheid onverhoopt niet klopt, dan zwaait er wat. Brussel zal vinden dat Nederland afspraken niet nakomt en legt boetes op. Boeren zeggen dat ze voor €2 miljard aan zinloze investeringen hebben gedaan en komen met claims. Om die reden moet het beleid kloppen.
Redenen voor handhaven mist
Op Foodlog is veel over de zaak geschreven. Omdat de discussie technisch is, kan door experts gemakkelijk veel mist worden gecreëerd. Om te snappen hoe eenvoudig het is moet je wiskundig onderlegd zijn en het dossier voldoende kennen. Zulke mensen zijn er maar weinig. En daarom blijft er maar gevraagd worden om meer onderzoek en meer partijen die onderzoek moeten doen, terwijl de kern heel eenvoudig is: Nederland werkt al meer dan dertig jaar met een ammoniakbeleid dat gebaseerd is op aannames. Harde bewijzen dat het waarachtig is, ontbreken. Om diezelfde reden ontbreken bewijzen hoe effectief het is. Kennelijk zijn er goede redenen voor het handhaven van de mist.
In een tweet zegt onderzoeker Bastiaan Meerburg, eindverantwoordelijk voor ammoniakonderzoek aan de Wageningse Universiteit, dat onder de discussie een doos van Pandora schuilgaat. Hij zegt dat in antwoord op Jan Cees Vogelaar die al jaren pleit voor openheid over de basis van het beleid.
Het is een ramp om Pandora's ammoniakdoos te openen. Tegelijk is het een fout geweest om er al minstens 20 jaar niet eens grondig in te hebben gekeken. Rustig bijsturen was een optie geweest. Nu explodeert het onvermijdelijke conflict om de eenvoudige reden dat de boeren bloed ruiken: het beleid is immers gebaseerd op aannames. Boeren denken echter dat ze er beter van worden door het gehele gebouw op te blazen. De toekomst die lonkt om de hoek van de puinhopen, is echter allerminst zeker. Niet ondenkbaar is, dat een beter geijkt ammoniakbeleid tot een nog forsere reductie van de veestapel leidt dan boeren nu al lief is.
Wat is het echte vraagstuk onder dit dossier? Nederlandse dierwetenschappers, stallenbouwers, de overheid en boeren hebben gekozen voor een stalsysteem waarin urine en vaste mest bij elkaar komen. Dat maakte efficiënt en goedkoop melk produceren makkelijker, maar had een consequentie. De meest elementaire scheikundige kennis leert dat poep en pies samengevoegd onnodig veel ammoniakuitstoot veroorzaken. Daar moest iets aan gedaan worden. Hoewel een verstandiger stalkeuze wijzer zou zijn geweest, koos ons land voor regels die de uitstoot van ammoniak uit zo'n stal tegen moesten gaan vanuit een aantal schijnbaar logische veronderstellingen. Daarmee begon het gelazer. Het is immers beslist denkbaar dat ze minder effectief waren dan beleidsmakers hadden gewild. Ook is denkbaar dat ze niet gezond waren voor de bodem.
Het staltype was een beetje domme keuze vanuit milieuperspectief. Nieuwe staltypen zouden boer, dier en milieu een stuk vooruit helpen en kunnen veel onnodige strijd voorkomen. Daar komt nog eens bij dat permanente meting van real time uitstoot met sensoren anno 2017 betaalbaar is geworden en heel Nederland kan afdekken. Modelmatige benaderingen zijn daardoor de facto irrelevant geworden. Toch kiezen zowel ministerie en wetenschappers enerzijds en hun critici en tegenwetenschappers anderzijds voor de controverse. Boeren vinden dat ze genept zijn door de overheid met verplichte, dure maatregelen tegen ammoniakuitstoot die geen in de praktijk vaststelbaar effect hebben gehad. De overheid houdt voet bij stuk en zegt dat de boeren onzin uitkramen omdat ze kostbare maatregelen heeft opgelegd waar boeren schadevergoeding voor kunnen eisen.
Nederlands ammoniakbeleid is een soap waarin de regering per definitie gelijk heeft. Je kunt beter naar de toekomst kijken. Helaas is dat niet zo makkelijk omdat 20 jaar geleden besloten is dat de regering toen al gelijk had en Pandora's doos maar beter dicht kon blijven; het gebouw van regels en afspraken is sindsdien alleen maar groter geworden. En tel maar na: het geld van de boeren is op. Ze kunnen helemaal geen nieuwe stallen meer bouwen.
Dit artikel afdrukken
Het drietal concludeerde enkele weken geleden dat het beleid op aannames en onzekerheden is gebaseerd. Daar kwamen ze achter door de statistiek te controleren waarmee Nederland bepaalt of koeienmest natuurgebieden aantast. Ze ontdekten dat de berekende uitstoot van ammoniak die vrijkomt uit koeienmest gebaseerd is op modelmatige berekeningen die geen empirische basis hebben. Dat hoeft niet te betekenen dat ze flauwekul zijn, maar wel dat onbekend is of ze waar zijn of niet.
Er zwaait wat
Beleidsmakers kunnen daar niets mee en hebben jarenlang gedaan alsof het model wel een robuuste empirische basis heeft. Dat kon niet anders. Ze bouwden er in de loop der jaren allerlei regelgeving voor Nederlandse boeren en afspraken met Brussel op en hadden daar een basis voor nodig. Als de waarheid onverhoopt niet klopt, dan zwaait er wat. Brussel zal vinden dat Nederland afspraken niet nakomt en legt boetes op. Boeren zeggen dat ze voor €2 miljard aan zinloze investeringen hebben gedaan en komen met claims. Om die reden moet het beleid kloppen.
Nederland werkt al meer dan dertig jaar met een ammoniakbeleid dat gebaseerd is op aannames. Harde bewijzen dat het waarachtig is, ontbreken. Om diezelfde reden ontbreken bewijzen hoe effectief het isVolgens Van Dam verwerpen onderzoekers van de Wageningse Universiteit en het RIVM de op louter statistische audits gebaseerde kritiek van de drie onderzoekers. Wat hun argumenten precies zijn, vermeldt hij niet. Dat geeft een vervelende indruk, omdat hun gelijk naar beleid riekt. Vanmiddag kwam in een hoorzitting in de Tweede Kamer dat nare beeld opnieuw naar boven.
Redenen voor handhaven mist
Op Foodlog is veel over de zaak geschreven. Omdat de discussie technisch is, kan door experts gemakkelijk veel mist worden gecreëerd. Om te snappen hoe eenvoudig het is moet je wiskundig onderlegd zijn en het dossier voldoende kennen. Zulke mensen zijn er maar weinig. En daarom blijft er maar gevraagd worden om meer onderzoek en meer partijen die onderzoek moeten doen, terwijl de kern heel eenvoudig is: Nederland werkt al meer dan dertig jaar met een ammoniakbeleid dat gebaseerd is op aannames. Harde bewijzen dat het waarachtig is, ontbreken. Om diezelfde reden ontbreken bewijzen hoe effectief het is. Kennelijk zijn er goede redenen voor het handhaven van de mist.
In een tweet zegt onderzoeker Bastiaan Meerburg, eindverantwoordelijk voor ammoniakonderzoek aan de Wageningse Universiteit, dat onder de discussie een doos van Pandora schuilgaat. Hij zegt dat in antwoord op Jan Cees Vogelaar die al jaren pleit voor openheid over de basis van het beleid.
@JanCeesVogelaar @simonvink Onbezonnen is het om Pandora's doos te openen, zonder te weten wat inhoud is. Boemerang terug naar de sector?
— Bastiaan Meerburg (@bgmeerburg) February 21, 2017
De toekomst die lonkt om de hoek van de puinhopen, is echter allerminst zekerMeerburg heeft gelijk. Wie het beleid onderuit haalt, haalt het hele gebouw van regelingen en afspraken onderuit. Het is niet ondenkbaar dat de schade voor boeren en overheid in de miljarden loopt. Daarom klopt het beleid per definitie. En daarom veronderstellen de wetenschappers dat waar is, wat de modellen onder het beleid berekenen. Dat klinkt grappig, maar zo werkt het in de praktijk daadwerkelijk.
Het is een ramp om Pandora's ammoniakdoos te openen. Tegelijk is het een fout geweest om er al minstens 20 jaar niet eens grondig in te hebben gekeken. Rustig bijsturen was een optie geweest. Nu explodeert het onvermijdelijke conflict om de eenvoudige reden dat de boeren bloed ruiken: het beleid is immers gebaseerd op aannames. Boeren denken echter dat ze er beter van worden door het gehele gebouw op te blazen. De toekomst die lonkt om de hoek van de puinhopen, is echter allerminst zeker. Niet ondenkbaar is, dat een beter geijkt ammoniakbeleid tot een nog forsere reductie van de veestapel leidt dan boeren nu al lief is.
Het staltype was een beetje domme keuze vanuit milieuperspectiefVerkeerd gekozen staltype
Wat is het echte vraagstuk onder dit dossier? Nederlandse dierwetenschappers, stallenbouwers, de overheid en boeren hebben gekozen voor een stalsysteem waarin urine en vaste mest bij elkaar komen. Dat maakte efficiënt en goedkoop melk produceren makkelijker, maar had een consequentie. De meest elementaire scheikundige kennis leert dat poep en pies samengevoegd onnodig veel ammoniakuitstoot veroorzaken. Daar moest iets aan gedaan worden. Hoewel een verstandiger stalkeuze wijzer zou zijn geweest, koos ons land voor regels die de uitstoot van ammoniak uit zo'n stal tegen moesten gaan vanuit een aantal schijnbaar logische veronderstellingen. Daarmee begon het gelazer. Het is immers beslist denkbaar dat ze minder effectief waren dan beleidsmakers hadden gewild. Ook is denkbaar dat ze niet gezond waren voor de bodem.
Het staltype was een beetje domme keuze vanuit milieuperspectief. Nieuwe staltypen zouden boer, dier en milieu een stuk vooruit helpen en kunnen veel onnodige strijd voorkomen. Daar komt nog eens bij dat permanente meting van real time uitstoot met sensoren anno 2017 betaalbaar is geworden en heel Nederland kan afdekken. Modelmatige benaderingen zijn daardoor de facto irrelevant geworden. Toch kiezen zowel ministerie en wetenschappers enerzijds en hun critici en tegenwetenschappers anderzijds voor de controverse. Boeren vinden dat ze genept zijn door de overheid met verplichte, dure maatregelen tegen ammoniakuitstoot die geen in de praktijk vaststelbaar effect hebben gehad. De overheid houdt voet bij stuk en zegt dat de boeren onzin uitkramen omdat ze kostbare maatregelen heeft opgelegd waar boeren schadevergoeding voor kunnen eisen.
Nederlands ammoniakbeleid is een soap waarin de regering per definitie gelijk heeft. Je kunt beter naar de toekomst kijken. Helaas is dat niet zo makkelijk omdat 20 jaar geleden besloten is dat de regering toen al gelijk had en Pandora's doos maar beter dicht kon blijven; het gebouw van regels en afspraken is sindsdien alleen maar groter geworden. En tel maar na: het geld van de boeren is op. Ze kunnen helemaal geen nieuwe stallen meer bouwen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Enkele zinsnede:
"Ik constateer dat de kritiek van de onderzoekers Hanekamp, Crok en Briggs zich met name richt op de statistische verwerking van de onderzoeksresultaten"
-waar heb ik dit meer gehoord? Hier op FL misschien
"Als mogelijke verklaringen zijn genoemd: de vermindering van zwaveloxide in de lucht, waardoor ammoniak in de lucht minder snel wordt omgezet"
waar heb ik dit meer gehoord? O ja nu weet ik het weer, moet je bij Harrie van den Elzen zijn.
"en een mogelijke onderschatting van bepaalde bronnen van ammoniakemissie zoals pluimvee- en varkensstallen"
-het zal wel aan mij liggen maar die conclusie heb ik niet kunnen trekken.
Sterker nog, hier ga ik de stas. beschuldigen van framen, het uit brengen van alternatieve feiten, zo je wil.
Het debat over ammoniak ging ooit over zure regen. Maar sinds eind jaren '90 is het debat tussen onderzoekers en veehouders / boeren verzuurd.
Beleid dient inhoudelijk goed onderbouwd te zijn. Punt!
Als evaluatie, aanpassing en/of heroverweging leidt tot geheel ander beleid, is dat de consequentie. Jammer, maar doorgaan met slecht onderbouwd ammoniakbeleid benadeelt de komende decennia nog duizenden veehouders.
Dus nu gehele ammoniakbeleid goed evalueren en dan indien nodig ook Pandora's doos openen.
Frits, ik vond vooral dat prof. Jan Willem Erisman (zie de video van het gesprek gisteren met de Kamerleden) wijze woorden zei: het gaat natuurlijk helemaal niet (in isolement) om ammoniak/stikstof-beleid. Het gaat om de samenhang van wat we met landbouw willen in dit land, anders blijft het pielen en ruzie maken.
#3 Twee weken geleden mocht ik met oa Jan Willem Erisman in de Eerste Kamer deelnemen aan een deskundigen bijeenkomst over fosfaatwetgeving en grondgebondenheid. Toen waren wij, en anderen met ons, het snel eens dat het mest- en ammoniakbeleid verworden is tot een mêlee aan regels waarbij het doel totaal uit het oog is verloren. Op deze weg doorgaan is een mogelijkheid, maar vroeg of laat lopen we echt helemaal klem. Na een grondige evaluatie van hetgeen we nu hebben in combinatie met een goede discussie over waar we naartoe willen, is een heel erg veel eenvoudiger beleid mogelijk. Die beleidstransitie is een stevige klus en hebben 'we' (meerderheid van NLse wetenschap, overheid, politiek) al decennia voor ons uit geschoven. Verder uitstel is mogelijk, maar 'dodelijk' voor een duurzame, toekomstgerichte, maatschappelijk gewaardeerde voedselproductie in Nederland.
Beste Dick,
Oef!
Waar te beginnen?
Met alle respect, maar je draagt met je stuk hierboven stevig bij aan verdere verrommeling in plaats van verheldering.
1. Ja, de overheid voert wanbeleid, maar in essentie niet om de redenen die jij noemt.
Ik ga de overheid niet verdedigen, dat weet je.
2. Je haalt nu de stalemissies erbij. Dat is NIET waar V-focus over schrijft. Die schrijven in hoofdzaak over het landelijk meetnet ammoniak (MAN), en over onderzoek over emissies vanwege mest uitrijden. Over de emissies op stalniveau zeggen ze niet veel. Dus koppel dat niet...
Overigens: dat V-Focus rapport is flinterdun: een beetje statisticus rekent er snel mee af. Ik zeg hiermee niet dat er niets nuttigs in staat. Maar hun hoofdclaim is erg zwak onderbouwd.
3. Van de stalemissie staat wetenschappelijk voldoende vast dat scheiden vaste en vloeibare mest emissiereductie geeft. En, laten we het svp niet ingewikkeld maken: minder emissie geeft altijd minder depositie. Je bent hier onduidelijk over in je stuk.
In welke mate emissiereductie optreedt per stalsysteem (de lijst is lang, zie de Regeling Ammoniak en Veehouderij) wordt protocolair beoordeeld. Hierin geldt dat uiteraard een emissiereductie wordt vastgesteld bij correct gebruik.
4. Stel dat veel veehouders een luchtwasser neerzetten, maar laten die uitstaan of onderhouden die slecht waardoor de emissiereductie niet wordt gerealiseerd. Overige emissiearme stalsystemen idem.
En stel de overheid rekent in zijn rekenmodellen enkel met ondernemers die zich keurig aan de regels houden. (Want de overheid wil niet toegeven dat ze de handhaving niet op orde hebben.)
Vindt je het gek dat er dan ruis in de cijfers zit?
Idem, emissies vanwege mest uitrijden.
Het is een publiek geheim dat veel mest zoek is.
Wat is daarmee gebeurd?
Daarvan is voldoende duidelijk dat die voor een belangrijk deel boven de norm op het land worden uitgereden. De handhaving van de mestuitrijnormen is een lachertje.
Maar dat gaat de overheid niet toegeven.
Dus rekenen ze alsof de boeren zich keurig aan de regels houden. Er wordt met een te lage feitelijke emissie gerekend.
5. Maar, hoe dit ook moge wezen:
Bestuurlijk is dit verhaal krankzinnig simpel.
Er lopen veel te veel dikke darmen rond in NL.
NL heeft de hoogste concentratie dikke darmen van Europa en ver daarbuiten.
De reëel uitvoerbare emissiereductiewinst met milieutechniek is inmiddels in de afgelopen 30 jaar goeddels wel gerealiseerd. Daar is geen grote winst meer in te halen.
Dan blijft er nog maar 1 optie over: vermindering van het aantal dikke darmen, krimp van de veestapel.
Dat dát debat uit de weg wordt gegaan, is het wanbeleid van de overheid.
6. Het opzetje van V-Focus is leuk bedacht.
Maar een achterhoedegevecht.
Essentie is hoe de stikstofdeposities, waaronder die van ammoniak, te reduceren.
En, willen we het simpel houden? Prima: minder beesten.
Als je idioot veel auto's in een grote stad wil laten rondrijden, dan heb je erg veel regels én goede handhaving nodig om dat in goede banen te leiden.
Als je idioot veel beesten op het platteland wil houden dan zijn erg veel regels én goede handhaving nodig om dat in goede banen te leiden.
Als de handhaving een rommeltje is, dan helpt geen enkele goede regel.
Als je minder regels wil, dan moet je zorgen dat er minder regels nodig zijn.
Lees: minder landbouwhuisdieren.
7. Ten slotte, onderzoekers zijn wellicht deskundig, maar hebben ook een belang: opdrachten.
Te vaak is het voor onderzoekers verleidelijk om de zaken ingewikkelder voor te stellen, om daarmee een opdrachtkans te vergroten. Zeker als je ze tegenover politici neerzet.
Laten we dit - uiterst menselijke - mechanisme ook niet uit het oog verliezen.
Dit moest ik even aan je kwijt.
Valentijn