Sinds Ancel Keys in 1961 in Time Magazine verscheen met de stelling dat verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten vergroot, bestaat er discussie over zijn inzichten. Het debat leefde vorige week weer op door een nieuwe studie van Harvard en Unilever.
In de jongste studie concludeert een team van Amerikaanse en Nederlandse onderzoekers dat de consumptie van verzadigd vet de kans op hart- en vaatziekten vergroot. Ze baseren zich op de data van ruim 100.000 mensen die over bijna 30 jaar zijn verzameld. Iedere 2 of 5 jaar noteerden deze mensen aan de hand van een vragenlijst hoe vaak ze welke voedingsmiddelen in het voorafgaande jaar hadden gegeten.
De onderzoekers bekeken welke mensen in de periode van 30 jaar hart- en vaatziekten ontwikkelden of daar aan overleden. Aan de hand van deze data berekenden ze of de inname van verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Volgens hen is het verband aantoonbaar en dus zetten ze nog een stap verder. Ze stellen dat als mensen 1% van de vetzuren bestaand uit een keten van 12 tot 18 koolstofatomen vervangen door meervoudig onverzadigde vetzuren, volkorenproducten, of plantaardige eiwitten, hun risico op hart- en vaatziekten met 7% daalt.
Vraag om intrekken van het onderzoek
De uitkomsten van dit onderzoek riepen direct reacties op. Verschillende wetenschappers vragen in reacties op BMJ om intrekking van het artikel. Er is kritiek op bijna alle aspecten van het onderzoek. De gebruikte Food Frequency Questionnaire zou geen betrouwbaar wetenschappelijk meetinstrument zijn, zeker niet als mensen maar 1 keer in de 4 jaar die lijst in hoeven te vullen. De statistische analyses zouden niet correct zijn opgezet en de uitkomsten zouden niet goed zijn geïnterpreteerd.
Daar komt nog bij dat in een cohortstudie als deze hooguit correlaties gevonden kunnen worden en geen causaliteit mag worden vastgesteld, zeggen de critici. Voorts wijzen ze op conflicterende belangen van de onderzoekers van Unilever. De critici onderbouwen hun uitspraken met referenties naar andere onderzoeken en reviews die geen verband vinden tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten. Zo willen ze de wereld duidelijk maken dat de onderzoekers van Harvard en Unilever onzin verkondigen.
Discussie zonder einde
Het debat over de verzadigd vet is al bijna een halve eeuw aan de gang en blijft onverminderd fel. Drie prestigieuze Harvard-onderzoekers – die inmiddels allemaal zijn overleden – werden er onlangs van beschuldigd zich te hebben laten omkopen. Inmiddels is duidelijk dat er twee kampen zijn ontstaan: je bent voor verzadigd vet of je bent er tegen. Een tussenpositie lijkt allang niet meer te bestaan.
Verwarring en vertrouwensverlies
Wie van de twee gelijk heeft zullen we wellicht nooit weten, omdat beide kampen hun eigen argumenten en onderzoek organiseren. Tegenover het ene onderzoek lijkt altijd wel een ander onderzoek te staan. Misschien moeten we daarom maar accepteren dat we er nooit zekerheid over zullen krijgen.
Ondertussen zaaien al die studies meer verwarring dan duidelijkheid. Het eindresultaat is dat niemand het meer weet en de gewone mens door al die tegenstrijdige onderzoeken het vertrouwen in de wetenschap hard aan het verliezen is. Aan het laatste levert dit onderzoek in ieder geval wel een nieuwe bijdrage.
Dit artikel afdrukken
De onderzoekers bekeken welke mensen in de periode van 30 jaar hart- en vaatziekten ontwikkelden of daar aan overleden. Aan de hand van deze data berekenden ze of de inname van verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Volgens hen is het verband aantoonbaar en dus zetten ze nog een stap verder. Ze stellen dat als mensen 1% van de vetzuren bestaand uit een keten van 12 tot 18 koolstofatomen vervangen door meervoudig onverzadigde vetzuren, volkorenproducten, of plantaardige eiwitten, hun risico op hart- en vaatziekten met 7% daalt.
Vraag om intrekken van het onderzoek
De uitkomsten van dit onderzoek riepen direct reacties op. Verschillende wetenschappers vragen in reacties op BMJ om intrekking van het artikel. Er is kritiek op bijna alle aspecten van het onderzoek. De gebruikte Food Frequency Questionnaire zou geen betrouwbaar wetenschappelijk meetinstrument zijn, zeker niet als mensen maar 1 keer in de 4 jaar die lijst in hoeven te vullen. De statistische analyses zouden niet correct zijn opgezet en de uitkomsten zouden niet goed zijn geïnterpreteerd.
Daar komt nog bij dat in een cohortstudie als deze hooguit correlaties gevonden kunnen worden en geen causaliteit mag worden vastgesteld, zeggen de critici. Voorts wijzen ze op conflicterende belangen van de onderzoekers van Unilever. De critici onderbouwen hun uitspraken met referenties naar andere onderzoeken en reviews die geen verband vinden tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten. Zo willen ze de wereld duidelijk maken dat de onderzoekers van Harvard en Unilever onzin verkondigen.
Discussie zonder einde
Het debat over de verzadigd vet is al bijna een halve eeuw aan de gang en blijft onverminderd fel. Drie prestigieuze Harvard-onderzoekers – die inmiddels allemaal zijn overleden – werden er onlangs van beschuldigd zich te hebben laten omkopen. Inmiddels is duidelijk dat er twee kampen zijn ontstaan: je bent voor verzadigd vet of je bent er tegen. Een tussenpositie lijkt allang niet meer te bestaan.
Verwarring en vertrouwensverlies
Wie van de twee gelijk heeft zullen we wellicht nooit weten, omdat beide kampen hun eigen argumenten en onderzoek organiseren. Tegenover het ene onderzoek lijkt altijd wel een ander onderzoek te staan. Misschien moeten we daarom maar accepteren dat we er nooit zekerheid over zullen krijgen.
Ondertussen zaaien al die studies meer verwarring dan duidelijkheid. Het eindresultaat is dat niemand het meer weet en de gewone mens door al die tegenstrijdige onderzoeken het vertrouwen in de wetenschap hard aan het verliezen is. Aan het laatste levert dit onderzoek in ieder geval wel een nieuwe bijdrage.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Marjolein, is jouw laatste alinea een pleidooi om geen wetenschappelijk onderzoek meer te doen?
Annie #1 , voor mij lees ik het anders, al kan het zeker zo opgevat worden zoals je schrijft. Er wordt meer waarde gehecht aan onderzoeken, harde conclusies aan verbonden met cijfers om te vergelijken, meer adviezen op gebaseerd, meer rondbazuind als 'dit is de waarheid' dan dat het kan waarmaken. Dit heeft te maken met enthousiasme, onzorgvuldigheid, ideologie, prestige, machtsversterking, nieuwe subsidies aan kunnen boren, meer producten kunnen verkopen, media die graag het ene opzienbarende na het andere wil vertellen, en nog meer, of een combi van voorgaande zaken. Dit vervuilt heel gauw het principe van wetenschappelijke onderzoek, zodat de waarde daalt. Dat je net zoveel onderzoeken voor als tegen verzadigd vet kan vinden incl bijbehorende harde conclusies wil zeggen dat iets niet klopt, maar niemand geeft toe of overlegd, ze schreeuwen hoogstens wat harder. Daarbovenop, met flink wat geld en/of gegoochel kun je bijna alles bewijzen wat je wilt, doe dat lang en vaak genoeg en je creëert een verdeel en heers-situatie of zelfs een nieuwe 'waarheid'.
Wil wetenschappelijk onderzoek nog waarde houden voor het publiek, vertrouwen erin houden, niet vervallen in machtsspelletjes voor de wetenschappers/rijke bedrijven/politiek, dan is verandering in deze situatie zeer gewenst, doch het zit erg vast in de hele huidige wetenschappelijke, maatschappelijke en economische cultuur, wat écht zuiver houden van het onderzoek enorm moeilijk maakt.
Absoluut niet Annie, ik geloof erg in wetenschappelijk onderzoek. Ik denk alleen wel dat er, wat Otto ook zegt, minder geschreeuwd moet worden van ‘Dit is het en zo zit het!’. ‘We’ weten heel veel dingen gewoon niet en dat is oké, want dat is inherent aan wetenschap op voedingsgebied. Maar dan moet de boodschap ook in dat kader gebracht worden, zowel door wetenschappers als door media. Daarom wilde ik dit onderzoek niet naar buiten brengen met een kop als ‘Verzadigd vet leidt tot hartklachten’, maar juist deze kanttekening erbij maken.
En wéér een multivariate analyse van dezelfde data, door dezelfde groep. Voorgaande keren was het volkoren, vlees, koffie, dit keer iets dat nog ongedefinieerder is, vetzuren. Waar koffie of vlees inname nog rechtstreeks uit de data kon worden gehaald (met alle kanttekeningen van dien), moest hier worden uitgerekend tot hoeveel vetzuren de verschillende soorten voeding leidde. Onzekerheid stapelen kan je dat noemen.
Maar belangrijker nog is wat deze onderzoeksgroep telkens opnieuw niet doet. Keer op keer bekijken ze de invloed van één aspect op één gezondheidsparameter. Daartoe fitten ze een beschrijvend model op de data. Maar de fit die ze gebruikt hebben voor de huidige conclusie is niet dezelfde als die voor de studie over vlees, en ook weer anders dan die voor volkoren, etc. Terwijl er dezelfde data achter zit. Door zo te te 'tunen' per onderwerp is het risico groot dat ze naar een uitslag toe werken (bewust, of onbewust). Bij al die studies gebruiken ze bijvoorbeeld andere zaken waarvoor gecorrigeerd wordt. Wordt er anders gecorrigeerd, dan komt er wat anders uit, dus de keuze van de correctiefactoren is een parameter waarmee gestuurd kan worden.
Wat zou de reden zijn dat ze niet één keer een fit doen en alle correlaties uit dat ene model lepelen? Dat kan immers wel, want het is tenslotte multivariate. En ten tweede, gezien alle terechte respons op BMJ, waarom zou dit blad dergelijke studies nog accepteren?
Nee hoor er is geen verwarring. Ze zaaien juist verwarring. Olie op het vuur dat was gaan smeulen. Gedemoniseerd VV dat al 60 jaar de boventoon voert in alle toonaarden en bestreden moet worden met allerlei speciale margarines, statinen en consulten laat je toch niet zomaar door de vingers glippen?