Van fruitsap tot olijfolie, van vis tot vlees en van koffie tot kruiden. Heel wat producten die we regelmatig eten of drinken, zijn fraudegevoelig. Margaret Balfour legt uit welke producten het meest fraudegevoelig zijn en waarom.
Eind vorige maand sprak Margaret Balfour, een Australische specialist op het gebied van identiteitsfraude met voedsel, op het FoodLegal symposium in Sydney. Ze vertelde met welke 12 producten het meest wordt gefraudeerd. Australian Food News noteerde ze.
Fruitsap (vooral granaatappel-, appel- en sinaasappelsap)
Sappen kun je aanlengen met water. Door er vervolgens kleur- en zoetstoffen toe te voegen, lijkt het sap geconcentreerder. Met een sorbitolanalyse is te bepalen of suikers van nature aanwezig waren in het sap of er later aan zijn toegevoegd.
Olijfolie
Olijfolie is een dankbaar en daarom populair product om mee te frauderen omdat het moeilijk is om de herkomst en kwaliteit vast te stellen, terwijl er met de regelmaat van de klok schaarstes in het aanbod optreden en de prijs dus sterk stijgt. Door slechte oogsten neemt het aantal fraudegevallen duidelijk toe. Volgens Forbes is mogelijk 80% van alle zogenoemde Italiaanse olijfolies nep. Vaker dan we willen weten, is olijfolie gemengd met de veel goedkopere zonnebloemolie of wordt het als vergine of extra vergine verkocht terwijl de kwaliteit eigenlijk lager is.
Kruiden (bijvoorbeeld oregano, peper, saffraan)
Het namaken van kruiden behoort tot de oudste vormen van voedselfraude. Kruiden zijn gemakkelijk te versnijden met andere ingrediënten om kosten te besparen. In een test met 12 verschillende gedroogde oregano producten uit de supermarkt in Australië, bleken er maar 5 volledig uit oregano te bestaan.
Koffie
De groeiende koffiecultuur met een grote nadruk op herkomst en ethisch geproduceerde koffiebonen, is een goudmijn voor vervalsers. Consumenten kennen eigenschappen toe aan specifieke bonen en zijn bereid daar extra voor te betalen. Omdat ze in alle gevallen koffie krijgen, is het een koud kunstje om de bijzondere koffies te verdunnen met goedkopere bonen of om 'gewone' bonen verkeerd te labelen. In het ergste geval kan gemalen koffie zelfs verpakt worden met gemalen takken, bladeren of gekleurd zaagsel. Nieuwe technieken om de zuiverheid van koffie te testen en koffiesoorten te identificeren helpen dit type fraude steeds beter tegen te gaan.
Honing en ahornsiroop
Door bijenziektes, klimaatverandering en ontbossing loopt de productie van honing terug. Om het volume toch op peil te houden worden honing en ahornsiroop aangelengd met suiker of andere zoetstoffen.
Goedkope consumptievis wordt regelmatig verkocht onder de naam van duurdere soorten, zowel in de industrie als in restaurants. Kweekpangasius uit Azië wordt als maar liefst 18 verschillende veel duurdere vissoorten verkocht.
Thee
Net als bij koffie, zorgt het toenemende aantal bijzondere theesoorten ervoor dat thee een interessant product is geworden om mee te frauderen. Door eenvoudige thee te presenteren als een bijzondere Chinese thee, valt er al snel veel geld te verdienen door een simpele etikettenfraude.
Melk
Fraude met (baby)melk komt vooral voor op de Aziatische markt omdat de vraag daar groter is dan het aanbod. Schandalen rondom schadelijke stoffen in melk hebben ertoe geleid dat veel Aziaten de melk voor hun zuigelingen uit Europa halen.
Biologisch
Doordat steeds meer mensen bereid zijn extra te betalen voor producten die biologisch zijn, groeit de fraude met gangbare producten die onterecht als biologisch worden aangeboden. Nep-biologische producten komen vooral van buiten Europa. Vooral Turkije is volgens Balfour een grote leverancier van biologisch neppers. De namaakproducten worden op straatmarkten en via internet verkocht. Via supermarkten is de herkomst van valse producten in geval van fraudegevallen gemakkelijker vast te stellen dan via zulke wat vluchtiger kanalen.
Rijst
In Azië, waar veel rijst wordt gegeten, zijn er ‘rijstkorrels’ van plastic aangetroffen in rijst. Het verschil is met het blote oog niet of nauwelijks te zien, pas na het koken kun je de fraude vaststellen. Plastic korrels zijn goedkoper dan echte rijst zodat deze fraude loont.
Wijn
Fraude met wijn komt regelmatig voor. Door verschillende druivensoorten te mengen of door hulpstoffen en andere ingrediënten dan de oorspronkelijke druiven toe te voegen, kan eenvoudige wijn lekker worden gemaakt en duurder smaken dan de wijn hoeft te kosten. Een Roemeen maakte het helemaal bont: hij verkocht 1 miljoen liter ‘wijn’ waar geen druif aan te pas was gekomen.
Omdat een consument wijn pas proeft bij het openen van een fles, is de meest eenvoudige en nog altijd veel voorkomende fraude het plakken van een duur doend nepetiket op de fles. Het vermoeden bestaat dat 20% van de duurste wijnen ter wereld op die manier genept zou zijn.
Vlees
De afgelopen jaren zijn er vele gevallen van identiteitsfraude met vlees naar boven gekomen. Het bekendst is het Europese paardenvleesschandaal waarin met name gehakt paardenvlees werd toegevoegd aan (veelal gemalen) rundvlees. Ook wordt er kalkoen vermomd als lamsvlees verkocht. Ook gewichtsfraudes komen veelvuldig voor. Door toevoeging van water wordt een product zwaarder en kan het water voor zijn gewicht als vlees worden verkocht. Ook herkomstfraude komt regelmatig voor, waarbij bijvoorbeeld goedkopere importen voor duurder vlees uit eigen land moeten doorgaan. Omdat mensen geen verstand van vlees hebben, komen ook kwaliteitsfraudes voor, waarin bijvoorbeeld vlees van uitgemolken koeien wordt verkocht als de veel duurdere kwaliteit vlees wagyu.
100% garantie bestaat niet
Het risico op fraude hangt samen met het gemak waarmee die misdaad kan worden gepleegd en het geld dat ermee verdiend kan worden. Voor rijst met plastic hoef je in Nederland niet bang te zijn. Kruiden, olijfolie, thee en koffie zijn in onze streken daarentegen uiterst aantrekkelijk voor fraudeurs vanwege de hoge marge en eenvoud om etiketten en inhouden te verwisselen en zelfs valse verpakkingen te ontwikkelen. Als je frauduleuze producten wilt vermijden, is de beste tip: koop je spullen bij winkeliers die een reputatie te verliezen hebben. Zij zullen er alles aan doen om uitsluitend betrouwbare producten aan te bieden. Helaas kunnen ook zij je nooit 100% garanderen dat hun producten echt zijn omdat controles op de authenticiteit van producten doorgaans pas goed worden uitgevoerd als er een vermoeden van fraude is. Toezicht op de volledige productstroom is immers veel te kostbaar.
Dit artikel afdrukken
Fruitsap (vooral granaatappel-, appel- en sinaasappelsap)
Sappen kun je aanlengen met water. Door er vervolgens kleur- en zoetstoffen toe te voegen, lijkt het sap geconcentreerder. Met een sorbitolanalyse is te bepalen of suikers van nature aanwezig waren in het sap of er later aan zijn toegevoegd.
Olijfolie
Olijfolie is een dankbaar en daarom populair product om mee te frauderen omdat het moeilijk is om de herkomst en kwaliteit vast te stellen, terwijl er met de regelmaat van de klok schaarstes in het aanbod optreden en de prijs dus sterk stijgt. Door slechte oogsten neemt het aantal fraudegevallen duidelijk toe. Volgens Forbes is mogelijk 80% van alle zogenoemde Italiaanse olijfolies nep. Vaker dan we willen weten, is olijfolie gemengd met de veel goedkopere zonnebloemolie of wordt het als vergine of extra vergine verkocht terwijl de kwaliteit eigenlijk lager is.
Kruiden (bijvoorbeeld oregano, peper, saffraan)
Het namaken van kruiden behoort tot de oudste vormen van voedselfraude. Kruiden zijn gemakkelijk te versnijden met andere ingrediënten om kosten te besparen. In een test met 12 verschillende gedroogde oregano producten uit de supermarkt in Australië, bleken er maar 5 volledig uit oregano te bestaan.
Koffie
De groeiende koffiecultuur met een grote nadruk op herkomst en ethisch geproduceerde koffiebonen, is een goudmijn voor vervalsers. Consumenten kennen eigenschappen toe aan specifieke bonen en zijn bereid daar extra voor te betalen. Omdat ze in alle gevallen koffie krijgen, is het een koud kunstje om de bijzondere koffies te verdunnen met goedkopere bonen of om 'gewone' bonen verkeerd te labelen. In het ergste geval kan gemalen koffie zelfs verpakt worden met gemalen takken, bladeren of gekleurd zaagsel. Nieuwe technieken om de zuiverheid van koffie te testen en koffiesoorten te identificeren helpen dit type fraude steeds beter tegen te gaan.
Honing en ahornsiroop
Door bijenziektes, klimaatverandering en ontbossing loopt de productie van honing terug. Om het volume toch op peil te houden worden honing en ahornsiroop aangelengd met suiker of andere zoetstoffen.
Als je frauduleuze producten wilt vermijden, is de beste tip: koop je spullen bij winkeliers die een reputatie te verliezen hebben. Zij zullen er alles aan doen om uitsluitend betrouwbare producten aan te biedenVis
Goedkope consumptievis wordt regelmatig verkocht onder de naam van duurdere soorten, zowel in de industrie als in restaurants. Kweekpangasius uit Azië wordt als maar liefst 18 verschillende veel duurdere vissoorten verkocht.
Thee
Net als bij koffie, zorgt het toenemende aantal bijzondere theesoorten ervoor dat thee een interessant product is geworden om mee te frauderen. Door eenvoudige thee te presenteren als een bijzondere Chinese thee, valt er al snel veel geld te verdienen door een simpele etikettenfraude.
Melk
Fraude met (baby)melk komt vooral voor op de Aziatische markt omdat de vraag daar groter is dan het aanbod. Schandalen rondom schadelijke stoffen in melk hebben ertoe geleid dat veel Aziaten de melk voor hun zuigelingen uit Europa halen.
Biologisch
Doordat steeds meer mensen bereid zijn extra te betalen voor producten die biologisch zijn, groeit de fraude met gangbare producten die onterecht als biologisch worden aangeboden. Nep-biologische producten komen vooral van buiten Europa. Vooral Turkije is volgens Balfour een grote leverancier van biologisch neppers. De namaakproducten worden op straatmarkten en via internet verkocht. Via supermarkten is de herkomst van valse producten in geval van fraudegevallen gemakkelijker vast te stellen dan via zulke wat vluchtiger kanalen.
Rijst
In Azië, waar veel rijst wordt gegeten, zijn er ‘rijstkorrels’ van plastic aangetroffen in rijst. Het verschil is met het blote oog niet of nauwelijks te zien, pas na het koken kun je de fraude vaststellen. Plastic korrels zijn goedkoper dan echte rijst zodat deze fraude loont.
Wijn
Fraude met wijn komt regelmatig voor. Door verschillende druivensoorten te mengen of door hulpstoffen en andere ingrediënten dan de oorspronkelijke druiven toe te voegen, kan eenvoudige wijn lekker worden gemaakt en duurder smaken dan de wijn hoeft te kosten. Een Roemeen maakte het helemaal bont: hij verkocht 1 miljoen liter ‘wijn’ waar geen druif aan te pas was gekomen.
Omdat een consument wijn pas proeft bij het openen van een fles, is de meest eenvoudige en nog altijd veel voorkomende fraude het plakken van een duur doend nepetiket op de fles. Het vermoeden bestaat dat 20% van de duurste wijnen ter wereld op die manier genept zou zijn.
Vlees
De afgelopen jaren zijn er vele gevallen van identiteitsfraude met vlees naar boven gekomen. Het bekendst is het Europese paardenvleesschandaal waarin met name gehakt paardenvlees werd toegevoegd aan (veelal gemalen) rundvlees. Ook wordt er kalkoen vermomd als lamsvlees verkocht. Ook gewichtsfraudes komen veelvuldig voor. Door toevoeging van water wordt een product zwaarder en kan het water voor zijn gewicht als vlees worden verkocht. Ook herkomstfraude komt regelmatig voor, waarbij bijvoorbeeld goedkopere importen voor duurder vlees uit eigen land moeten doorgaan. Omdat mensen geen verstand van vlees hebben, komen ook kwaliteitsfraudes voor, waarin bijvoorbeeld vlees van uitgemolken koeien wordt verkocht als de veel duurdere kwaliteit vlees wagyu.
100% garantie bestaat niet
Het risico op fraude hangt samen met het gemak waarmee die misdaad kan worden gepleegd en het geld dat ermee verdiend kan worden. Voor rijst met plastic hoef je in Nederland niet bang te zijn. Kruiden, olijfolie, thee en koffie zijn in onze streken daarentegen uiterst aantrekkelijk voor fraudeurs vanwege de hoge marge en eenvoud om etiketten en inhouden te verwisselen en zelfs valse verpakkingen te ontwikkelen. Als je frauduleuze producten wilt vermijden, is de beste tip: koop je spullen bij winkeliers die een reputatie te verliezen hebben. Zij zullen er alles aan doen om uitsluitend betrouwbare producten aan te bieden. Helaas kunnen ook zij je nooit 100% garanderen dat hun producten echt zijn omdat controles op de authenticiteit van producten doorgaans pas goed worden uitgevoerd als er een vermoeden van fraude is. Toezicht op de volledige productstroom is immers veel te kostbaar.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wat is fraude met voedsel ? Ik vind dat dat voor de meeste supermarktproducten een heel erg vaag begrip is..
Van een bekende zeepfabriek heb ik hier een pakje met tabletjes waarop letterlijk “Rundvlees bouillon” staat. Er staat ook een koeienkop op.
Maar de ingrediënten lijken niet eens op wat je nodig hebt om rundsbouillon te maken: Zout, plantaardig vet (palm, sheaboter, salboter), E621, E627,E631, aardappelzetmeel, suiker, maltodextrine, aroma dat melk bevat, kleurstof E150c, voedingszuur E330, kurkuma, selderiezaad, peterselie..
En.. oh ja.. voor ik het vergeet: 2,2% rundvleesextract in een blokje van 6cm3
Van wat voor vlees staat er niet bij. Zou het tiendubbel getrokken vlees zijn van schenkels en ossenstaarten ? Of ‘iets organisch’ ?
In echte bouillon ligt de verhouding vlees t.o.v. vocht en kruiden duidelijk heel anders.
Zou dit nu een geval van fraude zijn, omdat niet te traceren is welk soort vlees, maar vooral van welke hoeveelheid vlees (?) het werd ‘geëxtraheerd’ om tot 2,2 % te komen in een blokje 3*2*1cm = 6cm3 ofwel 6 ml à 2,2 % = 0,13 milliliter vleesextract ?
Omdat je volgens het doosje met 15 tabletten wel 7,5 liter rundvlees bouillon kunt maken, maak je met 1 blokje van ongeveer 0,13 ml vleesextract wel 500 milliliter (0,5 ltr) rundvlees bouillon…!
Als dit niet onder voedselfraude valt, waar dan wel onder ? Of heeft het de bijzondere eigenschappen van Dr. Vogel en potentieërt de rundvlees-tinctuur een halve liter water ? Maar ik zie nergens op het pakje Knorr staan, dat je het moet schudden..
Wie kan me uitleggen of dit nu wel of niet fraude is ?
S.E.&O.
(Zette je vroeger onder een calculatie toen je nog geen computer had: ‘salvo errore et omissione’; was je niet aansprakelijk voor rekenfouten; komt uiteraard uit de bancaire wereld... Die slimmeriken.)
O Hans, dat is een volgend punt: regelgeving over wat een product is, mag en kan zijn en hoe het mag of zelfs móet heten, sluit niet altijd aan bij je intuïtie als 'gewoon mens'.
Dat is een additionele bron van wantrouwen in onze moderne samenleving die geheel gebaseerd is op formalisering en niet op intenties en vertrouwen dat iemand het beste met je voor heeft.
Nee, natuurlijk is dat geen fraude. Ten eerste, het is geen blokje gemáákt van bouillon, het is een blokje om (op een goedkope manier) bouillon mee te maken. Klassieke denkfout als het gaat om de fabrieksmatige boullionblokjes.
Ten tweede, de producent is vrij duidelijk: met de verplichte kwantitatieve ingrediëntendeclaratie wordt aangegeven hoe veel (of weinig) runderbestandsdelen er in het boullionblokje zitten.
Als consument kun je dus in alle openheid zelf bepalen of je genept bent met een dergelijk blokje, of dat je zelf de moeite wil nemen om een boullion te maken van de botten en afsnijdsels van je zelf gekochte koe..
Typisch gevalletje transparantie dus.
Als op de verpakking van een blokje bouillon een koeienkop staat, of een bonk rundvlees, bepaalt de warenwet hoeveel rondvleesextract er minimaal in moet zitten. Daar is in Europees verband over gehannest in het verleden, omdat er per land nogal verschillen waren in gehaltes aan extracten.
Rundvleesextract, Hans Pollemans, komt van het hele rund. Dat wil zeggen, van afsnijdsel. En daar dan het afkooksel van.
Het gaat als volgt (gezien in Brazilië). Rund wordt in delen gesneden. Van kleine stukjes wordt gehakt gemaakt. Stukjes die niet geschikt zijn voor gehakt voor bijvoorbeeld hamburgers, worden zeer fijn vermalen en gekookt. Hiervan wordt het wereldvermaarde crisisvoer corned beef van gemaakt. Maar dan. Er is nog kooknat over waar corned beef in werd gestoofd. Deze bouillon wordt ingedampt. Tot er een zwarte stroop over is. Dat is het vleesextract waar Knorr het over heeft.
De stroop kan nog gedroogd worden, tot poeder. Dat poeder gaat ondermeer in droge soepen.
Fraude heeft eigenlijk altijd dezelfde oorzaak: Geld > fatsoen. Ik las net over paardenvleesfraudeur Jan F. We moeten het zien om te draaien: Fatsoen >> geld. Zo moeilijk hoeft dat niet te zijn. In de Middeleeuwen gebruikte men daarvoor de schandpaal. Tegenwoordig hebben we tv programma's zoals de KvW en, pas nog, Rambam.